Το 2009 άλλαξαν
άρδην οι συνθήκες λειτουργίας της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Ανεστάλη η
εισροή «δωρεάν» άνευ όρων χρήματος, η οποία τροφοδότησε επί τριακονταετία
και πλέον το πελατειακό σύστημα, την διαπλοκή, τον παρασιτισμό και, αντί της παραγωγής,
την προσοδοθηρία. Το γεγονός αυτό θα όφειλε να προκαλέσει βαθειές αλλαγές και ανακατατάξεις.
Όμως, το κατεστημένο απεδείχθη ιδιαιτέρως ανθεκτικό. Χάρη στα χρηματικά αποθέματα
του προσφάτου παρελθόντος, στην αμερικανική υποστήριξη και στον συντηρητισμό του
πολιτικού συστήματος, η Ελλάδα συνέχισε λίγο-πολύ όπως πριν.Όλα τα πολιτικά
κόμματα, ακόμη και το κυβερνών, χρησιμοποίησαν καταγγελτικό λόγο χωρίς να τολμήσουν
να εισηγηθούν ένα πραγματικό ριζοσπαστικό πρόγραμμα· τη εξαιρέσει ενός: η
νεοσύστατη «Λαϊκή Ενότητα», για πρώτη φορά από το 2009, παρουσιάζει
ένα πρόγραμμα ρήξης με το παρελθόν. Η ΛΑ.Ε., ο μετονομασμένος αλλά αυθεντικός ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς τα τυχοδιωκτικά πασοκογενή στοιχεία και τον καιροσκόπο αρχηγό του, εισηγείται την εγκατάλειψη του καταναλωτικού προτύπου, την οικονομική και γεωπολιτική εσωστρέφεια, την ενίσχυση του κρατισμού, τον αναπόφευκτο περιορισμό των ελευθεριών · την επιστροφή, σε τελευταία ανάλυση, στην μεταπολεμική Ελλάδα. Απευθύνεται σε πολίτες ευλόγως αηδιασμένους από τις παρακμιακές όψεις της ύστερης Μεταπολίτευσης και ανήσυχους από τις ραγδαίες αλλαγές του κόσμου. Η καθησυχαστική αυτή οπισθοδρόμηση παραπέμπει στην παλαιά «ηρωική Αριστερά», όπως σηματοδοτείται από τα εναργή της σύμβολα, τον Μανώλη Γλέζο και τον Μίκη Θεοδωράκη. Επενδύει υποσυνείδητα στην καραμανλική οκταετία, καθώς αναβιώνει την τότε σταθερή δραχμή. Ενώνει, επομένως, στην νοσταλγία Δεξιούς και Αριστερούς. Δεν προσφέρει, βέβαια, πειστική απάντηση στα προβλήματα της Ελλάδας. Αντίθετα με το marketing των καταναλωτικών προϊόντων, στην διεθνή πολιτική το vintage δεν αποδίδει.
Εντούτοις, η «Λαϊκή Ενότητα» επισημαίνει το ιδεολογικό μας κενό. Έναντι της θεώρησης του πολιτικού αυτού εγχειρήματος, η οποία βλέπει την κοινωνία ακινητοποιημένη στον χρόνο και απομονωμένη γεωγραφικά, όπως στο νησί της ιδανικής Πολιτείας του Πλάτωνος, πού να αναζητηθεί η εναλλακτική; Ποιός προβάλλει την «αριστοτέλειο» ρήξη, δηλαδή το ανοικτό, δυναμικό και δημιουργικό πολιτικό σχέδιο;
Στην πολιτική πρόταση ΛΑ.Ε. προς το παρόν αντιπαρατίθενται διάφορες αποχρώσεις της ίδιας προοπτικής: επισφαλής επιβίωση χάρη σε, έστω μειούμενες, δόσεις έξωθεν βοηθείας· πιεστική εφαρμογή όσων μεταρρυθμίσεων έχουν καταστεί αναπόφευκτες· διάσωση από την ευρωπαϊκή μήνιν χάρη στις αμερικανικές γεωπολιτικές ανησυχίες· εθνική μειονεκτικότητα. Δημιουργείται έτσι μια ασυμμετρία ανάμεσα στις «αντιμνημονιακές» και τις «ευρωπαϊκές» θέσεις. Οι μεν προβάλλουν «εθνική υπερηφάνεια», οι δε εκφράζουν απλώς μιαν αμυντική στάση έναντι της κρίσης.
Είτε επικρατήσει ο Αλέξης Τσίπρας στις εκλογές είτε επανακληθεί η Νέα Δημοκρατία να ηγηθεί, η «αριστοτέλειος ρήξις» πρέπει να διατυπωθεί ως όραμα, προσφέροντας εναλλακτικές απαντήσεις σε όλα ανεξαιρέτως τα ζητήματα τα οποία θέτει η πρόκληση της ΛΑ.Ε. Απέναντι στην χαοτική Παγκοσμιοποίηση και στις ραγδαίες αλλαγές, οι Έλληνες αναζητούν την ανα-νοηματοδότηση του είναι τους, την αποκατάσταση της εθνικής αυτοπεποίθησης. Παράλληλα με το προφανές άνοιγμα στις διεθνείς αγορές και στην επιχειρηματικότητα, χρειάζεται μια ανανεωμένη εκδοχή της ελληνικής ταυτότητας, πειστική απέναντι στην αναπαλαιωμένη εθνο-κομμουνιστική ταυτότητα της ΛΑ.Ε.
Η Γλώσσα και η Παιδεία πρέπει να καταστούν κεντρικό πολιτικό ζήτημα. Όπως τον 19ο αιώνα, η Ελλάδα πρέπει να αγκαλιάσει όλους όσοι επιλέγουν να γίνουν Έλληνες. Οι δεσμοί με την Διασπορά πρέπει να στηριχθούν σε νέες βάσεις. Τέλος, η πολιτική πρέπει να επιστρέψει, μετά από δύο αιώνες, στην τοπική κλίμακα. Μόνον με τέτοιες ανανεωτικές προτάσεις καθίσταται πειστικό το αίτημα για απομείωση του Κράτους, χωρίς να θεωρείται και να εισπράττεται ως εθνική αποδόμηση.
Η ρήξη είναι μονόδρομος. Η παράταση της λιμνάζουσας κατάστασης επιδεινώνει απλώς τις συνέπειες. Η Ευρώπη θα διάκειται ολοένα και περισσότερο αρνητικά στην παραμονή της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Στο ρευστό μας περιβάλλον, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα πιέζουν την Ευρώπη εσαεί να διατηρεί την χώρα μας στους κόλπους της. Η γεωπολιτική ισορροπία στην περιοχή ενίοτε εξασφαλίζεται με περισσότερο δραστικούς τρόπους. Η ρήξη έρχεται τότε έξωθεν· όπως έγινε το 1974.
Γράφει ο Γ.-Σ. Πρεβελάκης*
* Ο κ. Γ. Σ. Πρεβελάκης είναι Καθηγητής Γεωπολιτικής στην Σορβόννη και Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδος στον ΟΟΣΑ
(από την εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")
ENERGIA.GR
