Ως γνωστό ο TAP, αποτελεί σήμερα το βασικό αγωγό του Νοτίου Διαδρόμου που πρόκειται να συνδεθεί στα Ελληνο-Τουρκικά σύνορα με τον Τουρκικό αγωγό TANAP, η κατασκευή του οποίου ξεκίνησε ενωρίτερα εφέτος, και που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τον Κασπιανό τομέα του Αζερμπαϊτζάν- βλέπε κοίτασμα Shah Deniz II- προς την Ευρώπη. Ο TAP, το συνολικό μήκος του οποίου θα φθάσει τα 870 χλμ., θα διασχίζει τη Βόρειο Ελλάδα, την Αλβανία και από εκεί υποθαλασσίως, μέσω της Αδριατικής, θα φθάσει στη Νότιο Ιταλία, περιοχή St. Foca.
Ο εν λόγω αγωγός σε πρώτη φάση θα μεταφέρει 10.0 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου προς τις Ευρωπαϊκές αγορές με 2.0 δισεκατομμύρια να έχουν ήδη δεσμευτεί για την Ελλάδα και Βουλγαρία ενώ η κατασκευή του διασυδεντήριου αγωγού Ελλάδας – Βουλγαρίας ( IBG) αναμένεται ότι θα έχει καταλυτικό ρόλο στην δυνατότητα τροφοδοσίας της ΝΑ Ευρώπης με Κασπιανό αέριο. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το έργο του TAP, παρά την περιορισμένη δυναμικότητα του, υποστηρίζεται σθεναρά τα τελευταία χρόνια σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο από ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθότι θεωρείται ως η εμπροσθοφυλακή μίας ευρύτερης προσπάθειας διαφοροποίησης της ενεργειακής προμήθειας της Ευρώπης και άρα μείωση της εξάρτησης της από τη Ρωσία.
Παρά τα λεγόμενα του κ. Bradshaw και βάσει λεπτομερών στοιχείων που έχει στη διάθεσή του το energia. gr παραμένει αναμφισβήτητο γεγονός ότι όταν ξεκίνησε η σχεδίαση του TAP την περίοδο 2005/2006 από την Ελβετική ενεργειακή εταιρεία EGL, η οποία και είχε την ιδέα και επεξεργάσθηκε το αρχικό concept του αγωγού, υπήρξε υπογεγραμμένη συμφωνία μεταξύ της εν λόγω εταιρείας και της Ιρανικής Εθνική Εταιρείας Εξαγωγών Αερίου ( NIGEC) για την προμήθεια 5.0 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως. Βάσει της αρχικής σχεδίασης, το αέριο αυτό θα διοχετεύετο στο TAP μέσω Τουρκίας ενώ η συγκεκριμένη ποσότητα θα παραδίδετο στο δίκτυο BOTAS μέσω του αγωγού Tabriz- Erzerum (χωρητικότητας άνω των 12.0 BCM) μέσω του οποίου η Τουρκία ήδη προμηθεύεται 6-7 BCM’ s κατ’ έτος Ιρανικού αερίου σε λίαν ανταγωνιστικές τιμές. Μάλιστα η συμφωνία αυτή είχε την πλήρη διπλωματική στήριξη της Βέρνης αφού η τότε υπουργός εξωτερικών της Ελβετίας κα Culmy- Rey είχε ταξιδέψει στο Ιράν ειδικά για να παραστεί στην υπογραφή της σύμβασης μεταξύ EGL και NIGEC (Μάρτιος 2008). Μετά την είσοδο της Νορβηγικής STATOIL στο μετοχικό κεφάλαιο του TAP και την ανάληψη του management του έργου το 2008 (έκτοτε η Νορβηγική πετρελαϊκή επώλησε το μερίδιο της και αποχώρησε) η σύμβαση με την NIGEC υποβαθμίστηκε ενώ στελέχη της εταιρείας έλαβαν σαφείς εντολές να απέχουν από κάθε συζήτηση σχετικά με το Ιράν και να υποστηρίζουν την άποψη ότι ουδέποτε υπήρξε τέτοια συμφωνία.
Το επίμαχο θέμα ασφαλώς δεν είναι ο TAP και εάν μπορεί να μεταφέρει ή όχι κάποια στιγμή Ιρανικό φυσικό αέριο προς την Ευρώπη. Αφενός μεν ο συγκεκριμένος αγωγός έχει πολύ μικρή μεταφορική ικανότητα (σήμερα 10.0 BCM και αύριο με την εγκατάσταση επιπλέον συμπιέσεων μπορεί να φθάσει τα 20.0 BCM) και αφετέρου οι ποσότητες Αζέρικου αερίου που θα μεταφέρει είναι ήδη δεσμευμένες βάσει συμβολαίων για συγκεκριμένους πελάτες στην Ευρώπη. Το καίριο ερώτημα παραμένει εάν το Ιράν έχει την μεσο-μακροπρόθεσμη δυνατότητα εξαγωγής αξιόλογων ποσοτήτων φυσικού αερίου προς τις Ευρωπαϊκές αγορές. Παρά το γεγονός ότι το Ιράν διαθέτει τα μεγαλύτερα σε όγκο αποδεδειγμένα αποθέματα φυσικού αερίου παγκοσμίως που φθάνουν τα 1201.4 BCM βάσει των πλέον πρόσφατων στατιστικών στοιχείων της BP, το δίκτυο των κυρίως αγωγών που διαθέτει (των IGAT) είναι σχεδιασμένο για να εξυπηρετεί τις ανάγκες της διαρκώς αυξανόμενης εσωτερικής αγοράς η ετήσια κατανάλωση της οποίας έφθασε τα 172.6 BCM το 2014.
Για να μπορέσει το Ιράν να προγραμματίσει την χερσαία εξαγωγή σημαντικών ποσοτήτων αγωγών προς τη Δύση, μέσω Τουρκίας, θα πρέπει να κατασκευάσει νέους μεγάλους αγωγούς από το πεδίο South Pars προς τα Ιρανο- Τουρκικά σύνορα ενώ σε συνεργασία με την Τουρκία θα πρέπει να κατασκευάσει ένα ή και δύο μεγάλης διαμέτρου αγωγούς. Σύμφωνα με μία τελευταία ανάλυση του ΙΕΝΕ* και εφόσον τελικά αρθούν οι κυρώσεις από ΗΠΑ-ΕΕ, το Ιράν θα μπορούσε σε μεσοπρόθεσμη βάση να εξάγει προς ΝΑ Ευρώπη 5.0-10.0 BCM μέσω του υπάρχοντος δικτύου της BOTAS ενώ σε μακροπρόθεσμη βάση, δηλ. μέχρι το 2030, η ποσότητα αυτή θα μπορούσε να αυξηθεί στα 20-25 BCM και ενδεχομένως στα 30 BCM με την προϋπόθεση ότι θα κατασκευασθεί ένα νέο πλέγμα αγωγών (διαμέτρου 50 ιντσών) που θα συνδέει τα κοιτάσματα των South και North Pars με την Τουρκία και από εκεί προς Ελλάδα. Όπως μας πληροφορούν πηγές μας στην Ιρανική πρωτεύουσα σήμερα ο στρατηγικός σχεδιασμός της Τεχεράνης δίδει προτεραιότητα στις εξαγωγές αερίου προς ανατολάς, δηλ. Πακιστάν, Ινδία και Κίνα όπου και θα κατευθυνθεί ο μεγάλος όγκος αερίου προς εξαγωγή που θα είναι διαθέσιμος όταν ξεκινήσει η εκμετάλλευση των φάσεων 11 και 12 του γιγαντιαίου κοιτάσματος South Pars προς τα μέσα του 2016. Και αυτός φαίνεται ότι είναι βασικός λόγος γιατί το Ιράν δεν επιθυμεί να εξετάσει, σε αυτό το στάδιο τουλάχιστον, τις δυνατότητες εξαγωγής μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου προς την Ευρώπη ακόμα και εάν αρθούν πλήρως οι σημερινές κυρώσεις.
*
Βλέπε ΙΕΝΕ
,
“Can Iran Supply Gas to Europe?”, “South
East Europe Energy Brief- Monthly Analysis”, Issue 146, October 2014,
του Κ.Ν. Σταμπολή
ENERGIA.GR του Κ.Ν. Σταμπολή
