Με τον εγκλωβισμό της Ελλάδας σε ένα αποτυχημένο
οικονομικό πείραμα, οι Βρυξέλλες απειλούν την ευρωπαϊκή σταθερότητα. Το
στρατηγικό σημείο της χώρας και οι ανησυχίες των ΗΠΑ. Οι φόβοι των
Ευρωπαίων και η σημασία του δημοψηφίσματος.
Οι κλειστές τράπεζες στην Ελλάδα είναι μια τεράστια αποτυχία
για την Ε.Ε. Η τρέχουσα κρίση δεν αποτελεί απλά μια αντανάκλαση των
αδυναμιών του σύγχρονου ελληνικού κράτους, αλλά και της αποτυχίας του
ευρωπαϊκού οράματος για ενότητα, ειρήνη και ευημερία.Τα τελευταία 30 χρόνια η Ευρώπη ενστερνίστηκε την δική της εκδοχή για «το τέλος της ιστορίας». Έγινε γνωστή ως Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ιδέα ήταν πως τα ευρωπαϊκά έθνη θα άφηναν στο παρελθόν τις τραγωδίες των πολέμων, τον φασισμό και τις κατοχές. Με την είσοδο στην Ε.Ε., θα μπορούσαν να αγκαλιάσουν ένα καλύτερο μέλλον, με βάση την δημοκρατία, το κράτος δικαίου και την αποκήρυξη του εθνικισμού.Όπως είχε καυχηθεί κάποτε και ο Λόρδος Πάτεν, ο πρώην Ευρωπαίος Επίτροπος, η επιτυχία της ένωσης διασφαλίζει ότι οι Ευρωπαίοι μπορούν τώρα να περνούν το χρόνο τους «μιλώντας για τις ποσοστώσεις στα ψάρια και για τους προϋπολογισμούς, αντί να δολοφονεί ο ένας τον άλλον».
Όταν οι Ελληνες στρατιωτικοί έπεσαν από την εξουσία το 1975, η Ελλάδα έγινε ο πρωτοπόρος ενός νέου μοντέλο για την Ευρώπη, στο οποίο η αποκατάσταση της δημοκρατίας σε εθνικό επίπεδο διασφαλιζόταν από την αίτηση για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (όπως ήταν τότε γνωστή).
Η Ελλάδα έγινε το 10ο μέλος του ευρωπαϊκού κλαμπ το 1981. Η γρήγορη ένταξη της σε μια Ε.Ε. που τώρα αριθμεί 28 μέλη είναι μια απάντηση σε όσους λένε τώρα πως ήταν πάντοτε ένα περιφερειακό μέλος.
Το μοντέλο που καθιερώθηκε πρώτη φορά στην Ελλάδα – εδραίωση της δημοκρατίας μέσω της ευρωπαϊκής ενοποίησης – επεκτάθηκε σε όλη την ήπειρο τις επόμενες τρεις δεκαετίες. Η Ισπανία και η Πορτογαλία, οι οποίες είχαν επίσης καταρρίψει απολυταρχικά καθεστώτα την δεκαετία του 1970, εντάχθηκαν στην ΕΟΚ το 1986. Μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, σχεδόν όλες οι χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης ακολούθησαν το ελληνικό μοντέλο της σύνδεσης της δημοκρατικής αλλαγής με μια επιτυχημένη αίτηση για την ένταξη στην Ε.Ε.
Για την Ε.Ε. την ίδια, η διεύρυνση έγινε το πιο ισχυρό της εργαλείο για την εξάπλωση της σταθερότητας και της δημοκρατίας σε όλη την ήπειρο. Όπως μου το διατύπωσε κάποτε κοφτά ένας Πολωνός πολιτικός πριν η χώρα του εισέλθει στην Ε.Ε. : «Φανταστείτε ότι υπάρχει ένα μεγάλο ποτάμι που διατρέχει την Ευρώπη. Από την μία πλευρά είναι η Μόσχα. Από την άλλη πλευρά είναι οι Βρυξέλλες. Γνωρίζουμε σε ποια πλευρά του ποταμίου πρέπει να είμαστε».
Αυτή η πολύ ισχυρή ιδέα, ότι η Ε.Ε. διασφαλίζει την δημοκρατία και την ορθή διακυβέρνηση, συνεχίζει να έχει απήχηση στην σύγχρονη Ευρώπη. Είναι ο λόγος για τον οποίο οι διαδηλωτές στην Ουκρανία κυμάτιζαν την σημαία της Ε.Ε. όταν έριξαν την διεφθαρμένη κυβέρνηση του Βίκτορ Γιανουκόβιτς το 2014.
Ο κίνδυνος τώρα είναι ότι όπως η Ελλάδα πρωτοστάτησε στην σύνδεση της δημοκρατικής μετάβασης με το ευρωπαϊκό όραμα, τώρα θα γίνει το έμβλημα μιας νέας και επικίνδυνης διαδικασίας: της αποσύνθεσης της Ε.Ε. Η τρέχουσα κρίση μπορεί εύκολα να αναγκάσει την χώρα να φύγει από το ευρώ και τελικά και από την ίδια την ένωση. Κάτι τέτοιο θα υπονόμευε την θεμελιώδη προϋπόθεση της Ε.Ε. ότι η συμμετοχή στο ευρωπαϊκό κλαμπ είναι η καλύτερη εγγύηση για την μελλοντική ευημερία και σταθερότητα.
Ακόμα και αν η θυμωμένη και εξαθλιωμένη Ελλάδα παραμείνει εντός, η σύνδεση ανάμεσα στην Ε.Ε. και στην ευημερία θα έχει διαρραγεί. Γιατί θα αποκαλυφθεί η τρομακτική αλήθεια ότι η Ε.Ε. δεν απέτυχε μόνο να τηρήσει τις υποσχέσεις της για ευημερία και ενότητα. Αλλά εγκλωβίζοντας την Ελλάδα και άλλες χώρες της Ε.Ε. σε ένα αποτυχημένο οικονομικό πείραμα – το ευρώ – καταστρέφει τον πλούτο, την σταθερότητα και την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.
Οι κίνδυνοι της διαδικασίας αυτής είναι πιο μεγάλοι γιατί η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα σημείο μεγάλης στρατηγικής σημασίας. Νοτιότερα κυριαρχεί το χάος και το αιματοκύλισμα της Λιβύης. Βορειότερα η αστάθεια των Βαλκανίων. Ανατολικά, μια θυμωμένη και επιθετική Ρωσία.
Γνωρίζοντας όλα αυτά, η κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα ανησυχεί όλο και περισσότερο για την διαφαινόμενη προθυμία της Ε.Ε. να αφήσει την Ελλάδα να πέσει. Για ορισμένους στην Ουάσιγκτον φαίνεται σαν οι Ευρωπαίοι να έχουν ξεχάσει τα στρατηγικά μαθήματα που πήραν κατά τον Ψυχρό Πόλεμο για την σημασία της χώρας.
Αυτό ωστόσο είναι άδικο για τους Ευρωπαίους. Η απάντηση τους στην κριτική από την Ουάσιγκτον, είναι πως η Ε.Ε. λειτουργεί μόνο γιατί είναι μια κοινότητα νόμων και αμοιβαίων υποχρεώσεων. Αν επιτρέψουν σε μια χώρα όπως η Ελλάδα να παραβεί τους νόμους και τις υποχρεώσεις αυτές, αθετώντας την πληρωμή του χρέους της, τότε το κλαμπ θα αρχίσει να διαλύεται. Αν αντίθετα διώξουν την Ελλάδα, τότε υπάρχει η πιθανότητα να περιοριστεί η ζημιά σε μια χώρα.
Η κρίση έχει επίσης μεγάλες επιπτώσεις για την δημοκρατία, ο αρχικός λόγος για τον οποία η Ελλάδα μπήκε στην Ε.Ε. πριν από τρεις δεκαετίες. Ο Αλέξης Τσίπρας, ο πρωθυπουργός, υποστηρίζει τώρα πως όχι μόνο Ε.Ε. δεν διασφαλίζει την δημοκρατία στην Ελλάδα, αλλά έχει γίνει και ο εχθρός της, καταπατώντας την βούληση του λαού.
Στην πραγματικότητα φυσικά, είναι μια σύγκρουση δημοκρατικών εντολών, ανάμεσα στην επιθυμία των Ελλήνων ψηφοφόρων να γλυτώσουν από την λιτότητα και τους φορολογούμενους άλλων χωρών, που θέλουν να πάρουν πίσω τα χρήματα για τα δάνεια που έδωσαν και δεν θέλουν να δουν να επωφελείται η Ελλάδα από χρήματα της Ε.Ε.
Μπορεί οι δύο δημοκρατικές αυτές εντολές να βρουν ένα επώδυνο συμβιβασμό στο δημοψήφισμα της άλλης Κυριακής. Αν ο ελληνικός λαός αποδεχτεί τις απαιτήσεις των πιστωτών της Ε.Ε. – απαιτήσεις που η κυβέρνηση του μόλις απέρριψε – η Ελλάδα μπορεί να μείνει στο ευρώ και στην Ε.Ε. Αλλά θα είναι μια απόφαση από ένα τρομαγμένο και απογοητευμένο έθνος.
Η Ελλάδα θα παρέμενε μέλος της Ε.Ε. Αλλά το ευρωπαϊκό της όνειρο θα έχει πεθάνει.
του Gideon Rachman
http://www.euro2day.gr
