«Πρόκειται για “πυρηνική έκρηξη”
στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας», σχολιάζει γλαφυρά στην Washington
Post το αποτέλεσμα των προχθεσινών βουλευτικών εκλογών ο Μπουλέντ
Αλιριζά, ειδικός σε θέματα Τουρκίας στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών
Σπουδών (CSIS) της Ουάσινγκτον. Το «ωστικό κύμα» της ήδη καίει τα
«σπαρτά» στα τέσσερα κόμματα που εκπροσωπούνται στη νέα
Βουλή, που -εν μέσω πολιτικής ενδοσκόπησης και «παζαριού»- θα πρέπει να
αποσαφηνίσουν τον μετεκλογικό ρόλο τους στη σύγχρονη Τουρκία.Εκ των πραγμάτων, το εκλογικό αποτέλεσμα -που
επισήμως θα ανακοινωθεί σε περίπου δέκα ημέρες- επιβάλλει τον σχηματισμό
κυβέρνησης συνασπισμού, μία κυβέρνηση μειοψηφίας-«ομηρίας» του πρώτου
κόμματος AKP ή την προκήρυξη νέων εκλογών. Κατά τραγική πάντως ειρωνεία,
η διαδικασία θα εξαρτηθεί και από τις διλημματικές επιλογές του μεγάλου
χαμένου αυτής της κάλπης -και άφαντου από προχθές- «γυμνού...
Σουλτάνου».
«Η λαϊκή βούληση είναι υπεράνω όλων», τόνισε χθες ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν σε γραπτή ανακοίνωσή του για το αποτέλεσμα των εκλογών που προσέλαβαν χαρακτήρα άτυπου δημοψηφίσματος στα ηγεμονικά του σχέδια για εγκαθίδρυση προεδρικού συστήματος στη χώρα. «Σε αυτή τη νέα διαδικασία», προσέθεσε, «είναι ζωτικής σημασίας όλα τα πολιτικά κόμματα να ενεργήσουν με την αναγκαία ευαισθησία και να υιοθετήσουν υπεύθυνη στάση για να διαφυλάξουν την ατμόσφαιρα σταθερότητας και εμπιστοσύνης, καθώς και τα δημοκρατικά κεκτημένα»...
Τυπικά, η διαδικασία προβλέπει την ανάθεση εντολών σχηματισμού κυβέρνησης από τον Τούρκο πρόεδρο αμέσως μετά την επίσημη ανακοίνωση του εκλογικού αποτελέσματος (ενόσω θα κορυφώνεται παρασκηνιακά το πολιτικό «αλισβερίσι»), αρχής γενομένης συνταγματικά από τον ηγέτη του πρώτου κόμματος: τον Αχμέτ Νταβούτογλου, που κατά προεκλογική και μετεκλογική δήλωσή του τελεί υπό παραίτηση, υπό το βάρος της αποτυχίας του AKP να εξασφαλίσει αυτοδυναμία, και χθες συγκάλεσε μακρά συνεδρίαση της ηγετικής ομάδας του κόμματος (δίνοντας έτσι νέα τροφή και στα σενάρια περί πολιτικής επανόδου του «ενωτικού» πρώην προέδρου, Αμπντουλάχ Γκιουλ).
Προθεσμία 45 ημερών
Σε κάθε περίπτωση, το «παράθυρο» των πολιτικών διαβουλεύσεων «κλείνει» 45 ημέρες από την πρώτη ανάθεση εντολής. Και σε περίπτωση αδυναμίας επίτευξης συμφωνίας, ο δρόμος θα είναι ανοιχτός για την προκήρυξη νέων εκλογών, εντός 90 ημερών. Ομως το σενάριο αυτό το απέρριψαν από χθες οι αγορές, όπου η τουρκική λίρα υποχώρησε 5% σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου, το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης έπεσε 8% και τα επιτόκια στα 10ετή κρατικά ομόλογα ανέβηκαν στο 10%.
Ο αντιπρόεδρος της απερχόμενης κυβέρνησης, Νουμάν Κουρτουλμούς, το είπε χθες πιο ξεκάθαρα: «Στην παρούσα φάση, δεν υπάρχουν προϋποθέσεις για πρόωρες εκλογές. Υπό τις παρούσες συνθήκες θα προσπαθήσουμε να σχηματίσουμε κυβέρνηση συνασπισμού. Κι αυτό είναι αδύνατο χωρίς το AKP» τόνισε, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για νέο Σύνταγμα, νέα κρατική δομή και δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις...
Προσπαθώντας λοιπόν να λύσουν τον μετεκλογικό γρίφο της Τουρκίας, αναλυτές και ΜΜΕ -διεθνή και τουρκικά- αναλώνονται από χθες σε πιθανές σεναριολογίες. Μία από αυτές είναι η σύμπραξη μεταξύ του AKP και του εθνικιστικού MHP, που από κοινού υπερβαίνουν τις -αναγκαίες για τη συνταγματική μεταρρύθμιση- 330 έδρες. Παρ’ όλα αυτά, ο ηγέτης του MHP, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, έθεσε έμμεσα χθες πολύ σκληρούς όρους ακόμη και για την παροχή ψήφου ανοχής σε μία ισλαμοσυντηρητική κυβέρνηση μειοψηφίας, προτάσσοντας την ανάγκη «ο Ερντογάν να περιοριστεί στα υφιστάμενα συνταγματικά όρια» της προεδρικής θητείας και στέλνοντας... παραδοσιακά στο πυρ το εξώτερον κάθε προοπτική επίλυσης του Κουρδικού.
Ως εκ τούτου, η δεύτερη θεωρητικά εναλλακτική -μία κυβέρνηση συνασπισμού των τριών μικρότερων κομμάτων, ήτοι των CHP, MHP και HDP- θα πρέπει λογικά να αποκλειστεί. Ενώ εξίσου δύσκολο θεωρείται και το σενάριο ενός «μεγάλου συνασπισμού» του ισλαμοκεντρικού AKP και του κεμαλικού CHP, το οποίο «αιμορράγησε» σε ψήφους προς το φιλοκουρδικό HDP και αναμένεται να μπει άμεσα σε διεργασίες εσωτερικών ανακατατάξεων, καθώς υφίσταται ισχυρούς κλυδωνισμούς η εκλογική του βάση.
Πράγμα το οποίο αφήνει να αχνοφαίνεται θολό στον πολιτικό ορίζοντα της Τουρκίας το επίσης θεωρητικά απίθανο σενάριο: μία κυβέρνηση μειοψηφίας του AKP με την κοινοβουλευτική στήριξη του HDP. Προεκλογικά, ο ηγέτης του φιλοκουρδικού κόμματος, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, είχε αποκλείσει κατηγορηματικά αυτό το ενδεχόμενο -όπως άλλωστε και οι υπόλοιποι ηγέτες των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Χθες πάντως δήλωσε αινιγματικά ότι «η Τουρκία δεν θα μείνει χωρίς κυβέρνηση», πετώντας αρχικά το «μπαλάκι» στο AKP και στο CHP για σύμπραξη. Κι εάν αυτό το σενάριο αποτύχει «τότε είμαστε έτοιμοι να το κάνουμε εμείς» συμπλήρωσε, βάζοντας εμμέσως πλην σαφώς στο κάδρο την επίλυση του δυσεπίλυτου κουρδικού ζητήματος, έχοντας παράλληλα κατά νου και την πολιτική μετεξέλιξη του HDP, με το βλέμμα στραμμένο και στις επόμενες εκλογές στην Τουρκία...
«Η λαϊκή βούληση είναι υπεράνω όλων», τόνισε χθες ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν σε γραπτή ανακοίνωσή του για το αποτέλεσμα των εκλογών που προσέλαβαν χαρακτήρα άτυπου δημοψηφίσματος στα ηγεμονικά του σχέδια για εγκαθίδρυση προεδρικού συστήματος στη χώρα. «Σε αυτή τη νέα διαδικασία», προσέθεσε, «είναι ζωτικής σημασίας όλα τα πολιτικά κόμματα να ενεργήσουν με την αναγκαία ευαισθησία και να υιοθετήσουν υπεύθυνη στάση για να διαφυλάξουν την ατμόσφαιρα σταθερότητας και εμπιστοσύνης, καθώς και τα δημοκρατικά κεκτημένα»...
Τυπικά, η διαδικασία προβλέπει την ανάθεση εντολών σχηματισμού κυβέρνησης από τον Τούρκο πρόεδρο αμέσως μετά την επίσημη ανακοίνωση του εκλογικού αποτελέσματος (ενόσω θα κορυφώνεται παρασκηνιακά το πολιτικό «αλισβερίσι»), αρχής γενομένης συνταγματικά από τον ηγέτη του πρώτου κόμματος: τον Αχμέτ Νταβούτογλου, που κατά προεκλογική και μετεκλογική δήλωσή του τελεί υπό παραίτηση, υπό το βάρος της αποτυχίας του AKP να εξασφαλίσει αυτοδυναμία, και χθες συγκάλεσε μακρά συνεδρίαση της ηγετικής ομάδας του κόμματος (δίνοντας έτσι νέα τροφή και στα σενάρια περί πολιτικής επανόδου του «ενωτικού» πρώην προέδρου, Αμπντουλάχ Γκιουλ).
Προθεσμία 45 ημερών
Σε κάθε περίπτωση, το «παράθυρο» των πολιτικών διαβουλεύσεων «κλείνει» 45 ημέρες από την πρώτη ανάθεση εντολής. Και σε περίπτωση αδυναμίας επίτευξης συμφωνίας, ο δρόμος θα είναι ανοιχτός για την προκήρυξη νέων εκλογών, εντός 90 ημερών. Ομως το σενάριο αυτό το απέρριψαν από χθες οι αγορές, όπου η τουρκική λίρα υποχώρησε 5% σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου, το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης έπεσε 8% και τα επιτόκια στα 10ετή κρατικά ομόλογα ανέβηκαν στο 10%.
Ο αντιπρόεδρος της απερχόμενης κυβέρνησης, Νουμάν Κουρτουλμούς, το είπε χθες πιο ξεκάθαρα: «Στην παρούσα φάση, δεν υπάρχουν προϋποθέσεις για πρόωρες εκλογές. Υπό τις παρούσες συνθήκες θα προσπαθήσουμε να σχηματίσουμε κυβέρνηση συνασπισμού. Κι αυτό είναι αδύνατο χωρίς το AKP» τόνισε, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για νέο Σύνταγμα, νέα κρατική δομή και δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις...
Προσπαθώντας λοιπόν να λύσουν τον μετεκλογικό γρίφο της Τουρκίας, αναλυτές και ΜΜΕ -διεθνή και τουρκικά- αναλώνονται από χθες σε πιθανές σεναριολογίες. Μία από αυτές είναι η σύμπραξη μεταξύ του AKP και του εθνικιστικού MHP, που από κοινού υπερβαίνουν τις -αναγκαίες για τη συνταγματική μεταρρύθμιση- 330 έδρες. Παρ’ όλα αυτά, ο ηγέτης του MHP, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, έθεσε έμμεσα χθες πολύ σκληρούς όρους ακόμη και για την παροχή ψήφου ανοχής σε μία ισλαμοσυντηρητική κυβέρνηση μειοψηφίας, προτάσσοντας την ανάγκη «ο Ερντογάν να περιοριστεί στα υφιστάμενα συνταγματικά όρια» της προεδρικής θητείας και στέλνοντας... παραδοσιακά στο πυρ το εξώτερον κάθε προοπτική επίλυσης του Κουρδικού.
Ως εκ τούτου, η δεύτερη θεωρητικά εναλλακτική -μία κυβέρνηση συνασπισμού των τριών μικρότερων κομμάτων, ήτοι των CHP, MHP και HDP- θα πρέπει λογικά να αποκλειστεί. Ενώ εξίσου δύσκολο θεωρείται και το σενάριο ενός «μεγάλου συνασπισμού» του ισλαμοκεντρικού AKP και του κεμαλικού CHP, το οποίο «αιμορράγησε» σε ψήφους προς το φιλοκουρδικό HDP και αναμένεται να μπει άμεσα σε διεργασίες εσωτερικών ανακατατάξεων, καθώς υφίσταται ισχυρούς κλυδωνισμούς η εκλογική του βάση.
Πράγμα το οποίο αφήνει να αχνοφαίνεται θολό στον πολιτικό ορίζοντα της Τουρκίας το επίσης θεωρητικά απίθανο σενάριο: μία κυβέρνηση μειοψηφίας του AKP με την κοινοβουλευτική στήριξη του HDP. Προεκλογικά, ο ηγέτης του φιλοκουρδικού κόμματος, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, είχε αποκλείσει κατηγορηματικά αυτό το ενδεχόμενο -όπως άλλωστε και οι υπόλοιποι ηγέτες των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Χθες πάντως δήλωσε αινιγματικά ότι «η Τουρκία δεν θα μείνει χωρίς κυβέρνηση», πετώντας αρχικά το «μπαλάκι» στο AKP και στο CHP για σύμπραξη. Κι εάν αυτό το σενάριο αποτύχει «τότε είμαστε έτοιμοι να το κάνουμε εμείς» συμπλήρωσε, βάζοντας εμμέσως πλην σαφώς στο κάδρο την επίλυση του δυσεπίλυτου κουρδικού ζητήματος, έχοντας παράλληλα κατά νου και την πολιτική μετεξέλιξη του HDP, με το βλέμμα στραμμένο και στις επόμενες εκλογές στην Τουρκία...
