Ποιος κερδίζει εάν η Ουάσινγκτον χάσει στη Μέση Ανατολή;

 

Απόδοση κειμένου- Επιμέλεια: Μαριέττα Χατζηδιάκου, Κέντρο Ανατολικών Σπουδών

Daoud Kuttab, Al Jazeera

Ενώ κλονίζεται η υποστήριξη της Ουάσιγκτον για το Ισραήλ, οι Παλαιστίνιοι μπορούν ακόμη να επωφεληθούν από την αυξανόμενη επιρροή της Ευρώπης.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να ηγούνται ακόμα του δυτικού παίχτη στις πολλές και μεγάλες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, όμως μία αλλαγή αρχίζει να συμβαίνει αθόρυβα στη διεθνή σκηνή.

Οι διπλωμάτες που παρατηρούν τις διαπραγματεύσεις των Ρ5+1με το Ιράν στη Λωζάννη, αντιλήφθηκαν ότι η Γαλλία έχει έναν πιο ανεξάρτητο ρόλο από τους προηγούμενους γύρους καθώς απαίτησε σκληρότερη θέση για την τήρηση του Ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Η Γαλλία είναι επίσης έτοιμη να πάρει ηγετικό ρόλο στην προώθηση ενός συνολικού ψηφίσματος στο Συμβούλιο Ασφαλείας.

Η στάση της Γαλλίας αποτελεί μέρος μιας πολύ ευρύτερης ευρωπαϊκής προσπάθειας για μια πιο ενεργή εξωτερική πολιτική, ιδιαίτερα όσον αφορά τους νότιους γείτονές της Μεσογείου.

Σήμερα η αποσταθεροποίηση της Μέσης Ανατολής έχει άμεση επίδραση στην Ευρώπη, με τη τεράστια αύξηση του αριθμού των μεταναστών που φτάνουν στις βόρειες ακτές της Μεσογείου.

Η διάβρωση της Αμερικάνικης επιρροής

Όμως η αύξηση της συμμετοχής της Ευρώπης στη Μέση Ανατολή είναι μακράν αποτέλεσμα της διάβρωσης της Αμερικάνικης επιρροής η οποία οφείλεται, κατά κύριο στο δόγμα εξωτερικής πολιτικής του Ομπάμα.

Ο Αμερικανός Πρόεδρος έκανε εκστρατεία για μία μη επεμβατική πολιτική και σήμερα σε μεγάλο βαθμό έχει θέσει τέλος στην στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στο Ιράκ ενώ ταυτόχρονα μειώνει τη στρατιωτική παρουσία στο Αφγανιστάν.

Ενώ οι ΗΠΑ προσπαθούν να επανακτήσουν ένα κομμάτι της χαμένης τους επιρροής από το Ισλαμικό Κράτος και άλλες ριζοσπαστικές ομάδες, η συρρίκνωση των Αμερικανικών δυνάμεων είναι προφανής.

Είναι πολύ νωρίς για να εκτιμήσουμε πως θα μεταφραστεί ο επεκτεινόμενος ρόλος των Ευρωπαίων στο έδαφος της Μέσης Ανατολής. Η Ευρώπη είναι το σπίτι των μεγαλύτερων εμπορικών εταίρων των περισσότερων χωρών της περιοχής αλλά για χρόνια αδυνατούσε να μεταφράσει τον οικονομικό ρόλο σε πολιτική επιρροή.

Σε αντίθεση με την εκτελεστική εξουσία των ΗΠΑ η οποία είναι σε θέση να ασκήσει μία ενιαία εξωτερική πολιτική (παρά τις δυνατές φωνές στο Κογκρέσο), η Ευρώπη κατά καιρούς αντιφάσκει σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Και ενώ έχουν γίνει μεγάλες προσπάθειες στις Βρυξέλλες για ενοποιηθούν οι αντικρουόμενες φωνές,  γεγονός παραμένει ότι ως κυρίαρχα κράτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση κάθε ένα έχει ανεξάρτητη φωνή. Αυτή η διαφορά γίνεται ακόμα πιο εμφανής όταν πρόκειται για την Παλαιστίνη. Οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των Ευρωπαϊκών κρατών μελών και της Παλαιστίνης ποικίλλουν από την πλήρη αναγνώριση και την ανταλλαγή πρεσβευτών μέχρι την μη αναγνώριση και χαμηλού επιπέδου διπλωματικές αποστολές.

Όταν τα κεντρικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες δεν είναι σε θέση να επιβάλλουν μία ενιαία στάση συχνά επιτρέπουν σε κάποια κράτη μέλη, ιδιαίτερα στα μεγαλύτερα και ιδρυτικά μέλη, να αναλάβουν ηγετικό ρόλο.

Ο αναδυόμενος ρόλος της Γαλλίας

Οι προσπάθειες της Γαλλίας να περάσει ψήφισμα στο Συμβούλιο Ασφαλείας για την Παλαιστίνη θα είναι η σημαντικότερη δοκιμασία μέχρι σήμερα για αυτό το νέο γάλλο- ευρωπαϊκό ρόλο. Εάν η Γαλλία είναι ικανή να εκμαιεύσει τη σιωπηρή συγκατάθεση Παλαιστινίων και Ισραηλινών αλλά και να αποφύγει το βέτο των ΗΠΑ, θα είναι μία ένδειξη ότι ο νέος αυτός ρόλος έχει αρχίσει να ασκείται. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι οι ΗΠΑ θα απολέσουν το ρόλο τους στην προσπάθεια επίλυσης της σύγκρουσης εξαιτίας της επιρροής του Ισραηλινού λόμπι στην Ουάσινγκτον αλλά και σε όλη την επικράτεια των ΗΠΑ.

Αλλά η κόντρα μεταξύ Ομπάμα-Νετανίαχου θα μπορούσε κάλλιστα να δημιουργήσει τη στιγμή όπου η Ουάσινγκτον συμβολικά θα νίψει τας χείρας της ως πολιτική ασπίδα του Ισραήλ αλλά ταυτόχρονα να συνεχίσει ως στρατιωτικός και στρατηγικός σύμμαχος. 

Ομπάμα ξεκαθάρισε τη θέση του στην μακροσκελή συνέντευξη με τον αρθρογράφο των New York Times, Τομ Φριντμαν, επαναλαμβάνοντας την αταλάντευτη θέση των ΗΠΑ να προασπίζουν την ασφάλεια του Ισραήλ. Ο κορυφαίος Ισραηλινός αρθρογράφος Ναούμ Μπαρνέα σημείωσε επίσης ότι ο Λευκός Οίκος είναι πρόθυμος να αναβαθμίσει μία αμοιβαία συμφωνία άμυνας και να εγγυηθεί το στρατιωτικό πλεονέκτημα του Ισραήλ έναντι των γειτόνων του.

Ενώ ο Ομπάμα υποστηρίζει τον Ισραηλινό στρατό, είναι αξιοσημείωτο ότι δεν επίδειξε πολιτική υποστήριξη στη συνεχιζόμενη κατοχή και στην άρνηση εφαρμογής της λύσης των δύο κρατών.

Αλλαγή στο μέλλον;

Η εντατικοποίηση του Ευρωπαϊκού ρόλου στη Μέση Ανατολή με τη Γαλλία να αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο στην προσπάθεια να αναζωογονηθεί η ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων με βάση την αναγνώριση του Παλαιστινιακού κράτους, θα είναι ευπρόσδεκτη σε πολλές πρωτεύουσες - όχι μόνο στην περιοχή, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η επιτυχία της νέας αυτής κίνησης θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την Ουάσιγκτον και το Τελ Αβίβ. Πολλοί φοβούνται ότι οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να παίζουν πολιτικά παιχνίδια σε αυτήν την περιοχή και ίσως προσπαθήσουν να συνδέσουν το βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας με το πώς ο Νετανιάχου και όσοι βρίσκονται κοντά του θα συμπεριφερθούν τους κρίσιμους προσεχείς μήνες πριν την υπογραφή της συμφωνίας με το Ιράν και με το πως θα αντιδράσει το Κογκρέσο.

Οι Παλαιστίνιοι βλέποντας το επικίνδυνο παιχνίδι νιώθουν για ακόμα μια φορά ότι είναι ο πιο αδύναμος κρίκος. Πιθανώς να επωφεληθούν από τις διάφορες διαφωνίες μεταξύ των μερών αλλά είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορούν να ασκήσουν σοβαρή επιρροή στο πως θα παιχτεί το παιχνίδι, ιδιαίτερα με τις ΗΠΑ να συνεχίζουν να παίζουν ρόλο κλειδί στην περιοχή.

Μια στροφή στη γεωπολιτική ηγεσία, από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη, μπορεί να αποδειχθεί πολύ πιο ελκυστική στους Παλαιστίνιους και στο στόχο τους.

Link: http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2015/04/wins-washington-loses-middle-east-150415075346557.html