Το Ιράν και οι έξι μεγάλες δυνάμεις
φαίνεται να βρίσκονται ένα βήμα πριν από τη συμφωνία για τον περιορισμό
του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης. Επειτα από μήνες μικρής, κατά
τα φαινόμενα, προόδου, η επιτάχυνση του ρυθμού των συνομιλιών διαμηνύει
ότι οι διαπραγματευτές που βρίσκονται στη Γενεύη ενδέχεται να
ολοκληρώσουν το γενικό πλαίσιο έως τα τέλη Μαρτίου, με την τελική
συμφωνία να υπογράφεται στα τέλη Ιουνίου. Αυτό δεν είναι βέβαιο,
δημιουργεί ωστόσο την ελπίδα πως η πυρηνική απειλή του Ιράν μπορεί να
αντιμετωπιστεί με ειρηνικό τρόπο.
Για να δει το φως της ημέρας, οποιαδήποτε συμφωνία θα πρέπει να θεσπίσει επαληθεύσιμα όρια στο πυρηνικό πρόγραμμα και να διασφαλίσει ότι το Ιράν δεν θα μπορεί να δημιουργήσει ταχύτατα αρκετό ραδιενεργό υλικό, κατάλληλο για την κατασκευή ατομικής βόμβας. Η συμφωνία δεν θα τερματίσει μια και καλή το ιρανικό, πυρηνικό πρόγραμμα, ούτε θα εξαλείψει την πυρηνική τεχνογνωσία της Τεχεράνης, την οποία κατέκτησαν οι Ιρανοί επιστήμονες στα σχεδόν 60 χρόνια που μεσολάβησαν από τη συμφωνία μεταξύ του Αμερικανού προέδρου Αϊζενχάουερ και του Ιρανού σάχη Ρεζά Παχλεβί, με αντικείμενο την παροχή πυρηνικής τεχνολογίας στο Ιράν.
Οι επικριτές της όποιας συμφωνίας –συμπεριλαμβανομένων μελών του Κογκρέσου, όπως ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Μακ Κιρκ, ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ, αλλά και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου– απαιτούν πλήρη αποδιάρθρωση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, υποστηρίζοντας ότι η Τεχεράνη επανειλημμένα, κατά το παρελθόν, έλεγε ψέματα, συγκαλύπτοντας τις προσπάθειές της να παραγάγει πυρηνικά καύσιμα και άλλα προγράμματα, στρατιωτικού χαρακτήρα.
Ωστόσο, ο διακηρυγμένος στόχος τους απλούστατα δεν μπορεί να επιτευχθεί. Ο πρώην πρόεδρος Τζορτζ Μπους δεν κατάφερε να πετύχει αυτό τον στόχο το 2003, όταν το Ιράν διέθετε μόλις λίγες δεκάδες συσκευές φυγοκέντρισης, οι οποίες είναι αναγκαίες για τον εμπλουτισμό του ουρανίου και την παραγωγή πυρηνικού καυσίμου. Τώρα, το Ιράν υπολογίζεται ότι διαθέτει γύρω στις 19.000 συσκευές φυγοκέντρισης και πληθώρα άλλων εγκαταστάσεων, ορισμένες από τις οποίες έχουν οχυρωθεί επαρκώς απέναντι σε ενδεχόμενα στρατιωτικά πλήγματα.
Ενας βομβαρδισμός του Ιράν θα μπορούσε να καθυστερήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα για ένα ή δύο χρόνια, αλλά δεν θα το κατέστρεφε, ενώ οι επιπτώσεις του –εξώθηση του Ιράν στην επιτάχυνση της παραγωγής πυρηνικού όπλου, τροφοδότηση των περιφερειακών εντάσεων– θα ήταν σοβαρότατες.
Οι ΗΠΑ και οι εταίροι τους –Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία, Κίνα και Γερμανία– έχουν ορθώς εστιάσει στις διαπραγματεύσεις για την περιστολή των ιρανικών δραστηριοτήτων, ιδιαίτερα αναφορικά με τον εμπλουτισμό ουρανίου για στρατιωτικές εφαρμογές. Προσπαθούν να διαμορφώσουν έτσι τη συμφωνία ώστε να μπορούν να αντιληφθούν τουλάχιστον ένα χρόνο νωρίτερα ενδεχόμενη επιτάχυνση του ιρανικού προγράμματος με σκοπό την παραγωγή ατομικού όπλου. Κάτι τέτοιο θα παρείχε επαρκή χρόνο για επάνοδο των κυρώσεων, διακοπή του προγράμματος μέσω πολέμου στον κυβερνοχώρο ή ακόμη και στρατιωτική δράση.
Στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων της Γενεύης, την τελευταία εβδομάδα, φαίνεται ότι επετεύχθη πρόοδος στο χρονικό πλαίσιο της της συμφωνίας. Η ιδέα είναι να εξασφαλιστεί περίοδος 10 χρόνων στη διάρκεια της οποίας η ικανότητα του Ιράν να παράγει πυρηνικό καύσιμο θα περιοριστεί κατά πολύ, με τους περιορισμούς να χαλαρώνουν σταδιακά τα επόμενα χρόνια.
Το δέλεαρ για τους Ιρανούς έγκειται στο ότι η επίτευξη συμφωνίας θα οδηγήσει σε χαλάρωση των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από τον ΟΗΕ και τις χώρες της Δύσης, υπονομεύοντας την ιρανική οικονομία. Επιπλέον, το Ιράν θα μπορεί να συνεχίζει χωρίς περιορισμούς το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου για ιατρικές και ενεργειακές εφαρμογές.
Ο κ. Νετανιάχου, ο οποίος πρόκειται να μιλήσει στο Κογκρέσο την ερχόμενη εβδομάδα, ήδη κατήγγειλε τη συμφωνία. Ωστόσο, ακόμη κι αν η τελική συμφωνία δεν είναι τέλεια, ο μεγαλύτερος κίνδυνος θα ήταν να καταρρεύσουν οι διαπραγματεύσεις και συνεχιστούν ανεξέλεγκτα οι πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Για να δει το φως της ημέρας, οποιαδήποτε συμφωνία θα πρέπει να θεσπίσει επαληθεύσιμα όρια στο πυρηνικό πρόγραμμα και να διασφαλίσει ότι το Ιράν δεν θα μπορεί να δημιουργήσει ταχύτατα αρκετό ραδιενεργό υλικό, κατάλληλο για την κατασκευή ατομικής βόμβας. Η συμφωνία δεν θα τερματίσει μια και καλή το ιρανικό, πυρηνικό πρόγραμμα, ούτε θα εξαλείψει την πυρηνική τεχνογνωσία της Τεχεράνης, την οποία κατέκτησαν οι Ιρανοί επιστήμονες στα σχεδόν 60 χρόνια που μεσολάβησαν από τη συμφωνία μεταξύ του Αμερικανού προέδρου Αϊζενχάουερ και του Ιρανού σάχη Ρεζά Παχλεβί, με αντικείμενο την παροχή πυρηνικής τεχνολογίας στο Ιράν.
Οι επικριτές της όποιας συμφωνίας –συμπεριλαμβανομένων μελών του Κογκρέσου, όπως ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Μακ Κιρκ, ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ, αλλά και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου– απαιτούν πλήρη αποδιάρθρωση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, υποστηρίζοντας ότι η Τεχεράνη επανειλημμένα, κατά το παρελθόν, έλεγε ψέματα, συγκαλύπτοντας τις προσπάθειές της να παραγάγει πυρηνικά καύσιμα και άλλα προγράμματα, στρατιωτικού χαρακτήρα.
Ωστόσο, ο διακηρυγμένος στόχος τους απλούστατα δεν μπορεί να επιτευχθεί. Ο πρώην πρόεδρος Τζορτζ Μπους δεν κατάφερε να πετύχει αυτό τον στόχο το 2003, όταν το Ιράν διέθετε μόλις λίγες δεκάδες συσκευές φυγοκέντρισης, οι οποίες είναι αναγκαίες για τον εμπλουτισμό του ουρανίου και την παραγωγή πυρηνικού καυσίμου. Τώρα, το Ιράν υπολογίζεται ότι διαθέτει γύρω στις 19.000 συσκευές φυγοκέντρισης και πληθώρα άλλων εγκαταστάσεων, ορισμένες από τις οποίες έχουν οχυρωθεί επαρκώς απέναντι σε ενδεχόμενα στρατιωτικά πλήγματα.
Ενας βομβαρδισμός του Ιράν θα μπορούσε να καθυστερήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα για ένα ή δύο χρόνια, αλλά δεν θα το κατέστρεφε, ενώ οι επιπτώσεις του –εξώθηση του Ιράν στην επιτάχυνση της παραγωγής πυρηνικού όπλου, τροφοδότηση των περιφερειακών εντάσεων– θα ήταν σοβαρότατες.
Οι ΗΠΑ και οι εταίροι τους –Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία, Κίνα και Γερμανία– έχουν ορθώς εστιάσει στις διαπραγματεύσεις για την περιστολή των ιρανικών δραστηριοτήτων, ιδιαίτερα αναφορικά με τον εμπλουτισμό ουρανίου για στρατιωτικές εφαρμογές. Προσπαθούν να διαμορφώσουν έτσι τη συμφωνία ώστε να μπορούν να αντιληφθούν τουλάχιστον ένα χρόνο νωρίτερα ενδεχόμενη επιτάχυνση του ιρανικού προγράμματος με σκοπό την παραγωγή ατομικού όπλου. Κάτι τέτοιο θα παρείχε επαρκή χρόνο για επάνοδο των κυρώσεων, διακοπή του προγράμματος μέσω πολέμου στον κυβερνοχώρο ή ακόμη και στρατιωτική δράση.
Στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων της Γενεύης, την τελευταία εβδομάδα, φαίνεται ότι επετεύχθη πρόοδος στο χρονικό πλαίσιο της της συμφωνίας. Η ιδέα είναι να εξασφαλιστεί περίοδος 10 χρόνων στη διάρκεια της οποίας η ικανότητα του Ιράν να παράγει πυρηνικό καύσιμο θα περιοριστεί κατά πολύ, με τους περιορισμούς να χαλαρώνουν σταδιακά τα επόμενα χρόνια.
Το δέλεαρ για τους Ιρανούς έγκειται στο ότι η επίτευξη συμφωνίας θα οδηγήσει σε χαλάρωση των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από τον ΟΗΕ και τις χώρες της Δύσης, υπονομεύοντας την ιρανική οικονομία. Επιπλέον, το Ιράν θα μπορεί να συνεχίζει χωρίς περιορισμούς το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου για ιατρικές και ενεργειακές εφαρμογές.
Ο κ. Νετανιάχου, ο οποίος πρόκειται να μιλήσει στο Κογκρέσο την ερχόμενη εβδομάδα, ήδη κατήγγειλε τη συμφωνία. Ωστόσο, ακόμη κι αν η τελική συμφωνία δεν είναι τέλεια, ο μεγαλύτερος κίνδυνος θα ήταν να καταρρεύσουν οι διαπραγματεύσεις και συνεχιστούν ανεξέλεγκτα οι πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
