Η άγνωστη απειλή για την Ευρώπη

ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ Η ευρωπαϊκή οικονομία έχει δύο (τουλάχιστον) ταχύτητες, αλλά η σημαντικότερη ανισορροπία αφορά το ισοζύγιο πληρωμών. Η Γερμανία έχει πλεόνασμα που φθάνει το 7,5% του ΑΕΠ το 2013 και ακολουθεί ανοδική πορεία τα τελευταία χρόνια. Ψηλά, πάνω από 10%, είναι το πλεόνασμα στο ισοζύγιο της Ολλανδίας και 7,3% της Δανίας. Από την άλλη πλευρά χώρες όπως η Μεγ. Βρετανία έχουν έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών 4,4% του ΑΕΠ, υψηλό παραμένει το έλλειμμα ισοζυγίου της Γαλλίας, ενώ μόνο το 2013, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα απέκτησαν μικρό πλεόνασμα ισοζυγίου εξαιτίας της ύφεσης και του περιορισμού του εισοδήματος. Τα προηγούμενα χρόνια οι χώρες αυτές είχαν μεγάλο έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών. Η Ευρώπη είναι διχασμένη.

Η δυσαρμονία αυτή, όσο κι αν εκνευρίζονται αναγνώστες που σχολιάζουν αρνητικά το προηγούμενο σχόλιο του γράφοντος (Μια πολύ παλιά γερμανική δοξασία) στην ιστοσελίδα της «Κ», οφείλεται στην ορντοφιλελεύθερη αντίληψη που επικρατεί στη Γερμανία και στην τρόικα. Θεωρούν ότι δεν χρειάζεται να αλλάξει κάτι σε μια πραγματικότητα που απειλεί την ενιαία Ευρώπη. Πιστεύουν ότι η έλλειψη ισορροπίας στα ισοζύγια πληρωμών της Ευρωζώνης εκφράζει την απώλεια ανταγωνιστικότητας και την υπερβολική κατανάλωση στις χώρες με ελλείμματα αλλά και τις ανεπαρκείς επενδύσεις στη Γερμανία. Αρα η λύση είναι η μείωση εισοδήματος στις χώρες με ελλείμματα και η αύξηση επενδύσεων στη Γερμανία ώστε να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο η ανταγωνιστικότητα και οι γερμανικές εξαγωγές. Η αύξηση εισοδήματος στη Γερμανία αποκλείεται επειδή θεωρείται κίνδυνος για την ανταγωνιστικότητα παρότι θα μπορούσε να ενισχύσει τις εξαγωγές των κρατών που έχουν έλλειμμα στο ισοζύγιό τους.

Στην πραγματικότητα όμως τα μέτρα λιτότητας, που είναι το σημαντικότερο «εξαγώγιμο προϊόν» της Γερμανίας αυτή την περίοδο, προκαλούν νέα προβλήματα όπως η μείωση κρατικών εσόδων και ο περιορισμός της ανάπτυξης. Προφανώς στην αντίληψη αυτή δεν υπάρχει περιθώριο δράσης για την κεντρική τράπεζα (όπως κάνει η αμερικανική Fed) ως μέρος του μηχανισμού διάσωσης της οικονομίας. Αντίθετα επιμένουν στην περικοπή μισθών και δαπανών που προκαλούν νέα προβλήματα στις χώρες με ελλείμματα και παρατείνουν την κρίση. Βέβαια η Ελλάδα πέραν από τα προβλήματα αυτά, πρέπει να σημειώσουμε ότι ζει τη χρεοκοπία, που σημαίνει ότι αναγκάζεται να υπακούσει στην υποχρέωση να εξασφαλίσει πόρους για βασικές ανάγκες... Ωστόσο η ίδια αντίληψη που δημιουργεί την Ευρώπη πολλών ταχυτήτων, επιβάλλεται παντού.

Είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που εγείρεται το θέμα αυτό στην Ευρώπη. Το 1944, στο συνέδριο του Μπρέτον Γουντς, ο επικεφαλής της βρετανικής αντιπροσωπείας, Κέινς (που δεν είναι δημοφιλής στη Γερμανία σήμερα...) προσπάθησε να πείσει τις χώρες με πλεόνασμα ισοζυγίου να βοηθήσουν όσες έχουν έλλειμμα. Απέτυχε γιατί και τότε οι ισχυροί δεν ήθελαν να ενδώσουν. Οι ΗΠΑ, που ήταν η μεγάλη δύναμη με πλεόνασμα, επέμεναν ότι οι χώρες με έλλειμμα πρέπει να προσαρμοστούν, όπως τώρα ισχυρίζεται η Γερμανία! Βέβαια οι ΗΠΑ ενίσχυσαν με γενναία χρηματοδότηση τη στενότερη σύμμαχο Μεγ. Βρετανία, συμφώνησαν στο «κούρεμα» χρέους της Γερμανίας, ενώ με το σχέδιο Μάρσαλ κάλυψαν τις ανάγκες διαβίωσης αλλά και επενδύσεων στην Ευρώπη. Υπήρχε μια σημαντικότερη απειλή!