Οι Νεότουρκοι και το μυστικό τους σχέδιο για εξόντωση των μειονοτήτων

Της Έρσης Βατού* Σημαντική μελέτη για τους μηχανισμούς εξόντωσης των μειονοτήτων και τις εθνικές εκκαθαρίσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από τους Νεότουρκους αποτελεί το βιβλίο του Φουάτ Ντουντάρ Ο Κώδικας της Σύγχρονης Τουρκίας – Η μηχανική των εθνοτήτων της «Ένωσης και Προόδου» 1913-1918, που παρουσιάστηκε τη Δευτέρα 24 Νοεμβρίου στο Πνευματικό Κέντρο Κωνσταντινουπολιτών στην Αθήνα.
Καταθέτοντας τη δική της ανάγνωση, η βουλευτής του ΚΚΕ Λιάνα Κανέλλη δήλωσε «συγκλονισμένη» από το έργο αποκαλώντας το «το καλύτερο ερμηνευτικό εργαλείο για την Τουρκία, τη χώρα μας και τις σχέσεις της με τη γείτονα», το οποίο «θα έπρεπε να διδάσκεται στη Σχολή Πολέμου, στους πετρελαιάδες, και φυσικά στους διπλωμάτες».
Η Λ. Κάνελλη ανέδειξε τις «απίστευτες πηγές» του συγγραφέα που μελέτησε κρυπτογραφήματα τα οποία τεκμηριώνουν μυστικό σχέδιο για να καταστεί η Τουρκία ομογενοποιημένη, με μία ταυτότητα. Με αυτό το ζητούμενο, το κράτος έγινε αντιληπτό ως ιδιοκτήτης και οι άνθρωποι ήταν τα πιόνια σε μια εσωτερική αστυνομική σκακιέρα. Για τους εκτοπισμούς χρησιμοποιήθηκαν στατιστικά μοντέλα, νούμερα και χάρτες. Ο άνθρωπος που ανήκε σε μειονότητα δεν είχε υπόσταση. Ήταν ένας αριθμός.
Μολονότι ο συγγραφέας «αφήνει τον αναγνώστη να αποφασίσει αν ήταν φυλετική ή πολιτική η επιλογή του σχεδίου μιας Τουρκίας με μία ταυτότητα», είπε η Λιάνα Κανέλλη, στον τρόπο εκπόνησης του σχεδίου «η βασική, ναζιστική εφαρμογή του Χίτλερ είναι δοκιμασμένη εδώ». Δηλαδή στην επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στις αρχές του 20ού αιώνα δια του σχεδίου εξόντωσης των μειονοτήτων, που συνέλαβε και εκτέλεσε το Κομιτάτο Ένωσης και Προόδου -οι λεγόμενοι Νεότουρκοι.
Κι αν οι ναζιστικές πρακτικές είναι μεταγενέστερες της περιόδου που παρουσιάζει ο Φουάτ Ντουντάρ στο βιβλίο του, ο ρόλος που έπαιξε η Γερμανία στην καθιέρωση της μιλιταριστικής αντίληψης στην Τουρκία είχε αρχίσει να αποκαλύπτεται πολύ πιο πριν και είχε ακόμα και τη μορφή συμμετοχής Γερμανών στις κομβικές θέσεις του Γενικού Επιτελείου της γείτονος. Το ανέδειξε βγάζοντάς το από τις σελίδες του βιβλίου, στη δική του παρέμβαση, ο καθηγητής ΕΜΠ Νίκος Ουζούνογλου, πρόεδρος του Νέου Κύκλου Κωνσταντινουπολιτών, που μετέφρασε το έργο του Ντουντάρ, χάρη και στη βοήθεια της Λιάνας Μυστακίδου, όπως ο ίδιος αναγνώρισε.

Λ. Κανέλλη, Λ. Μυστακίδου, Ν. Ουζούνογλου, Α. Απελιάν

Ως συντονίστρια της συζήτησης η Λ. Μυστακίδου (είναι συγγραφέας και μεταφράστρια) τον ευχαρίστησε για την εργώδη προσπάθειά του, που -όπως είπε ο ίδιος- ξεκίνησε όταν πρωτοδιάβασε το βιβλίο στα τουρκικά και είδε ότι είναι ένα από τα λίγα τα οποία «ασχολούνται με όλες τις εθνότητες, οι οποίες πέρασαν διά πυρός και σιδήρου» στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Δεν είναι καθόλου χωρίς σημασία ότι εδώ «διαβάζουμε ακόμα για τους εκτοπισμούς των Εβραίων και των Κούρδων». Και φυσικά των Αρμενίων.
«Το έργο, μια σχολαστική μελέτη των πεπραγμένων επιστημονικά τεκμηριωμένη, αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι υπήρχε πρόθεση, ότι συντελέστηκε έγκλημα κατά της ανθρωπότητας» είπε στην παρέμβασή της η Αραξή Απελιάν, μέλος της Αρμενικής Εθνικής Επιτροπής Ελλάδος.
Στο βιβλίο του Ντουντάρ δίνονται με εξαντλητική λεπτομέρεια και μέσα από την ανάλυση των κωδικοποιημένων τηλεγραφημάτων της οθωμανικής διοίκησης (προκαλούν ανατριχίλα αυτά του Ταλαάτ) όσα προηγήθηκαν των εκτοπίσεων. Η επιλογή της περιοχής Ντερ Ζορ π.χ., όπου μαζικά εκτοπίστηκαν Αρμένιοι, βασίστηκε σε μελέτη που είχε συνταχθεί το 1910!

Ένας χάρτης και νούμερα ήταν οι άνθρωποι... Ή, όπως είπε η Α. Απελιάν, «θύματα στο βωμό ενός σχεδίου». Το 2015 συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Γενοκτονία των Αρμενίων και οι εκδηλώσεις παγκοσμίως δεν θα είναι θρηνητικές αλλά «μνήμης και δέσμευσης των νέων γενεών στην αποκατάσταση του δικαίου», τόνισε.
Σήμερα, εκατό και πλέον χρόνια μετά το σχέδιο που άλλαξε για πάντα τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων - οι γενοκτονίες των χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολής είναι ριζωμένες στη γονιδιακή μας μνήμη παρά τη χρονική απόσταση- η γνώση παραμένει δύναμη. Το ανέδειξαν όλοι οι ομιλητές στην παρουσίαση του βιβλίου του Ντουντάρ, η βουλευτής του ΚΚΕ όμως το κωδικοποίησε: «Διαβάζοντας, μαθαίνοντας, δεν τους φοβήθηκα. Τους κατάλαβα. Ξέρω τον αντίπαλό μου».
*Η Έρση Βατού είναι δημοσιογράφος

• Το βιβλίο Ο Κώδικας της Σύγχρονης Τουρκίας – Η Μηχανική των Εθνοτήτων της 'Ένωσης και Προόδου 1913-1918 εκδόθηκε από τους Greekworks.com, Pressious Arvantidis και τον Νέο Κύκλο Κωνσταντινουπολιτών.
• Ένα άλλο εξαιρετικού ενδιαφέροντος βιβλίο του Φουάτ Ντουντάρ έχει κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Ινφογνώμων, με τίτλο Μειονότητες – Οι μειονότητες στην Τουρκία. Τεκμηριώνεται και αναλύεται το σχέδιο του τουρκικού κράτους για την εθνική, γλωσσική και θρησκευτική αφομοίωση των μειονοτήτων, στο όνομα της ακεραιότητάς του. Φως ρίχνεται και στην κατάσταση της ελληνικής μειονότητας.
• http://www.pontos-news.gr