Παρότι σύμμαχος των ΗΠΑ έχει ειδικευθεί στην εξαγωγή... ισλαμιστικού εξτρεμισμού
Το Κατάρ μπορεί να είναι
μικροσκοπικό αλλά έχει τεράστιες επιπτώσεις στον αραβικό κόσμο.
Υποστηρίζοντας τους βίαιους τζιχαντιστές στη Μέση Ανατολή, στη Βόρεια
Αφρική και αλλού, ενώ παράλληλα υποστηρίζει και τις ΗΠΑ στον αγώνα τους
κατά των τζιχαντιστών, αυτό το πλούσιο σε πετρέλαιο κρατίδιο - το
πλουσιότερο στον κόσμο σε τιμές κατά κεφαλήν - έχει μετατραπεί από
περιφερειακή αλογόμυγα σε διεθνή ανεξέλεγκτο ελέφαντα.Χρησιμοποιώντας τους τεράστιους πόρους του και με κίνητρο την
αχαλίνωτη φιλοδοξία, το Κατάρ έχει αναδειχθεί κόμβος ριζοσπαστικών
ισλαμιστικών κινημάτων. Το υπερμέγεθες Μεγάλο Τζαμί με τους πολυελαίους
στην Ντόχα αποτελεί σημείο συγκέντρωσης για μαχητές που πηγαίνουν να
πολεμήσουν τον τζιχάντ σε μέρη όπως η Υεμένη, η Τυνησία και η Συρία. Ως
αποτέλεσμα, το Κατάρ σήμερα ανταγωνίζεται τη Σαουδική Αραβία, έτερο
ουαχαμπιτικό κράτος με τεράστιο πλούτο, στην εξαγωγή ισλαμιστικού
εξτρεμισμού.
Υπάρχουν όμως σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο χωρών. Ο
ουαχαμπιτισμός του Κατάρ είναι λιγότερο αυστηρός από της Σαουδικής
Αραβίας. Για παράδειγμα, επιτρέπεται στις γυναίκες να οδηγούν και να
ταξιδεύουν μόνες τους. Στο Κατάρ δεν υπάρχει θρησκευτική αστυνομία που
να επιβάλει την ηθική. Οι κληρικοί του Κατάρ συγκεντρώνουν ανοιχτά
χρήματα για τζιχαντιστικούς σκοπούς στο εξωτερικό.Με αυτά τα δεδομένα είναι εντυπωσιακό ότι η βασιλική οικογένεια του
Κατάρ έχει υιοθετήσει μια πιο πρωτοποριακή προσέγγιση. Η χώρα διαθέτει
το κανάλι Αλ Τζαζίρα καθώς και μια περιοχή έξω από την Ντόχα που
φιλοξενεί σχολεία, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα.
Ανακολουθίες στην εξωτερική πολιτική
Οι ίδιες ανακολουθίες παρατηρούνται και στην εξωτερική πολιτική του
Κατάρ. Η σχέση της χώρας με τις ΗΠΑ έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τις
διασυνδέσεις της με ακραία ισλαμιστικά κινήματα.
Από την αεροπορική βάση Αλ Ουντέιντ του Κατάρ, που φιλοξενεί 8.000
αμερικανούς στρατιώτες και 120 αεροπλάνα, οι ΗΠΑ κατευθύνουν τις
αεροπορικές επιθέσεις στη Συρία και στο Ιράκ. Το Στρατόπεδο Ας-Σαϊλίγια,
για το οποίο επίσης δεν χρεώνει ενοίκιο το Κατάρ, αποτελεί το αρχηγείο
των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων στην περιοχή. Τον Ιούλιο το Κατάρ
συμφώνησε να αγοράσει αμερικανικά όπλα αξίας 11 δισ. δολαρίων.
Επιπλέον, το Κατάρ μεταχειρίστηκε την επιρροή του στους ισλαμιστές
που χρηματοδοτεί για να εξασφαλίσει την απελευθέρωση δυτικών ομήρων. Και
φιλοξένησε μυστικές συνομιλίες ανάμεσα στις ΗΠΑ και στους αφγανούς
Ταλιμπάν.
Με άλλα λόγια, το Κατάρ είναι σημαντικός σύμμαχος των ΗΠΑ,
προμηθεύει όπλα και χρήματα στους ισλαμιστές και κάνει χρέη ειρηνευτικού
μεσολαβητή - όλα αυτά ταυτόχρονα. Αν προσθέσουμε τη θέση του ως
μεγαλύτερου προμηθευτή υγροποιημένου φυσικού αερίου παγκοσμίως και
κατόχου ενός από τα μεγαλύτερα κρατικά επενδυτικά ταμεία, γίνεται σαφές
ότι έχει μεγάλο περιθώριο ελιγμών και σημαντική διεθνή επιρροή. Η
κυβέρνηση της Γερμανίας το ανακάλυψε όταν αναγκάστηκε να αποσύρει τη
δήλωση του υπουργού Ανάπτυξης ότι το Κατάρ παίζει βασικό ρόλο στον
εξοπλισμό και στη χρηματοδότηση του Ισλαμικού Κράτους.
Ανταγωνισμός μεταξύ Κατάρ και Σαουδικής Αραβίας
Πρόσφατα έκανε την εμφάνισή της η ανταγωνιστική δυναμική μεταξύ
Κατάρ και Σαουδικής Αραβίας που μέχρι πρότινος εργάζονταν μαζί για να
εξάγουν τον ισλαμιστικό εξτρεμισμό. Ενώ οι δύο χώρες ενίσχυσαν με όπλα
και χρήματα τους σουνίτες εξτρεμιστές στη Συρία και συνέβαλαν στη
μετατροπή της Λιβύης σε αποτυχημένο κράτος χρηματοδοτώντας τις
ισλαμιστικές πολιτοφυλακές, σήμερα βρίσκονται σε αντίθετες πλευρές.
Το Κατάρ και η Τουρκία υποστηρίζουν λαϊκά ισλαμιστικά κινήματα όπως
η Μουσουλμανική Αδελφότητα και τα παρακλάδια της στη Γάζα, στη Λιβύη,
στην Τυνησία, στην Αίγυπτο, στο Ιράκ και στο Λεβάντε. Αυτό τις φέρνει σε
αντίθεση με τη Σαουδική Αραβία και χώρες όπως τα Ενωμένα Αραβικά
Εμιράτα, την Αίγυπτο και την Ιορδανία, των οποίων οι ηγέτες
αντιμετωπίζουν αυτά τα κινήματα ως υπαρξιακή απειλή.
Με αυτή την έννοια, η αλλαγή πλεύσης του Κατάρ προκάλεσε ένα σπάνιο
ρήγμα εντός του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου του οποίου τα μέλη
κατέχουν συλλογικά σχεδόν τα μισά από τα παγκόσμια αποθέματα πετρελαίου.
Η προθυμία του Κατάρ να προκαλέσει τους γείτονές του οφείλεται σε έναν απλό λόγο: πιστεύει ότι τα λαϊκά ισλαμιστικά κινήματα που υποστηρίζει θα επικρατήσουν στο τέλος. Το Κατάρ ενισχύει τα κινήματα αυτά διότι αναμένει ότι θα έχουν όλο και μεγαλύτερη επιρροή στην αραβική πολιτική και θα εκτοπίσουν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα.
Με αυτή την πολιτική το Κατάρ παράλληλα αποσταθεροποιεί αρκετές
χώρες και απειλεί την ασφάλεια κοσμικών δημοκρατιών πολύ πέρα από την
περιοχή. Για χάρη της περιφερειακής και της διεθνούς ασφάλειας, ο
ελέφαντας αυτός πρέπει να εξημερωθεί.
Ο κ. Brahma Chellaney είναι καθηγητής Στρατηγικών Σπουδών στο Κέντρο Πολιτικών Ερευνών του Δελχί. Brahma Chellaney
