Του Νικόλαου Α. Μπινιάρη*Είναι πολύ δύσκολο Ελληνας αναλυτής να μελετήσει το φαινόμενο της ISIS (Ισλαμικό κράτος του Ιράκ και της Συρίας) -ή ISIL (Ισλαμικό κράτος του Ιράκ και του Λεβάντ) ή Daash (στα αραβικά, παρακλάδι της Αλ Κάιντα)- δίχως να αισθανθεί τον άνεμο της ερήμου να τον καίει. Και ο λόγος είναι πως η προέλαση των ανηλεών τζιχαντιστών, από δεκάδες ισλαμικές ή μη χώρες, στο Ιράκ αλλάζει ντε φάκτο τα σύνορα της Μέσης Ανατολής από την εποχή της γραμμής Σάικς-Πικό, μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η αλλαγή συνόρων στην περιοχή του Ιράκ, Συρίας, με την πιθανή δημιουργία ενός χαλιφάτου σε ιρακινά και συριακά εδάφη αλλάζει και τα σύνορα της Τουρκίας, είτε ντε φάκτο είτε σε σχέση με τις ισχύουσες ισορροπίες μεταξύ Τουρκίας και Κούρδων του Ιράκ και της Συρίας.Οι αλλαγές στα σύνορα μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας προκάλεσαν στην Ελλάδα το «Μακεδονικό ζήτημα», το οποίο ακόμη δεν έχει λυθεί. Οι αλλαγές στα σύνορα της Μ. Ανατολής είναι άγνωστο τι ακριβώς μπορεί να προκαλέσουν ως πρόβλημα σε μας, αλλά οι δυνατότητες μιας πρόκλησης στη Θράκη ή και στην Κύπρο είναι πάντα ανοιχτές.
Δυστυχώς, όμως, οι δυνητικά επερχόμενες αλλαγές στα σύνορα μεταξύ αραβικών κρατών έχουν, πέραν των επιθετικών ενεργειών από «φίλους και συμμάχους» γείτονες, δύο καθοριστικές επικίνδυνες απολήξεις της κρίσης. Η πρώτη είναι η τιμή του πετρελαίου. Ηδη οι τιμές του μπρεντ βρίσκονται στα 114 δολάρια το βαρέλι. Η προέλαση των τζιχαντιστών έχει πιθανότητες να αναχαιτιστεί. Γίνονται προσπάθειες με τη συμμετοχή ιρανικών ειδικών δυνάμεων και βομβαρδισμών από την ιρακινή και συριακή αεροπορία. Εάν όμως η Βαγδάτη γίνει πεδίο μάχης μεταξύ σουνιτών και σιιτών, τότε η τιμή του πετρελαίου θα αρχίσει να ανεβαίνει ξανά. Οι μαχητές της ISIS κατέχουν το μεγαλύτερο διυλιστήριο στην πόλη Μπάτζι, στον Βορρά, και ελέγχουν τον πετρελαιαγωγό προς την Τουρκία. Εάν οι μάχες επεκταθούν στον Νότο, όπου βρίσκονται τα 3/4 των πετρελαίων του Ιράκ, τότε οι εξαγωγές μπορεί να μειωθούν αισθητά. Την ίδια στιγμή οι εξαγωγές της Λιβύης από 1,8 εκατ. βαρέλια την ημέρα έπεσαν στα 180.000. Η Σαουδική Αραβία δεν μπορεί να αναπληρώσει τις ποσότητες αυτές. Το αποτέλεσμα θα είναι η αύξηση της τιμής σε ύψη πάνω από τα 120 δολάρια το βαρέλι και ίσως πολύ περισσότερο.
Τα αποτελέσματα αυτής της προέλασης μπορεί να είναι ακόμη πιο καταστροφικά σε βάθος χρόνου για την ίδια τη Σαουδική Αραβία και τις χώρες του Κόλπου. Μια εξτρεμιστική σαλαφιστική οργάνωση με κατοχή εδαφών και με χρήματα για εξοπλισμούς είναι μια δυνάμει απειλή για τα καθεστώτα αυτά.
Ποιος θα πληρώσει αυτές τις τιμές του πετρελαίου; Στην Ελλάδα το κόστος θα εξοντώσει μία ήδη παραπαίουσα οικονομία και τους καταναλωτές. Αυτό βέβαια θα συμβεί και για την υπόλοιπη Ευρώπη, η οποία προσπαθεί να πετύχει μία έστω και μικρή ανάκαμψη.
Η δεύτερη σοβαρότατη επίπτωση από την αλλαγή συνόρων θα είναι η μεγάλη αύξηση μεταναστών προς Ευρώπη, και βέβαια η Ελλάδα ως σταθμός θα έχει τον πρώτο λόγο μετά την Ιταλία. Πληθυσμοί, όπως τα δύο εκατομμύρια Σύρων σε στρατόπεδα στην Τουρκία και την Ιορδανία, θα αναγκαστούν με την έλευση άλλων εκατομμυρίων να μετακινηθούν. Ηδη τα ειδησεογραφικά πρακτορεία μιλούν για 500.000 πρόσφυγες από τη Μοσούλη προς κουρδικές περιοχές. Η επέκταση του πολέμου στη Βαγδάτη θα προκαλέσει πολύ περισσότερους. Η περιοχή βρίσκεται σε κατάσταση ανθρωπιστικής καταστροφής. Ασχέτως ιδεολογικών προκαταλήψεων ή αισθημάτων ανασφάλειας και φοβίας, υπάρχει πάντα ένα πραγματικό πρόβλημα: το κόστος διαχείρισης τόσο μεγάλου αριθμού προσφύγων.
Η Ελλάδα είναι λόγω οικονομικής αδήριτης ανάγκης και ενός βεβαρημένου παρελθόντος πόλος προσέλκυσης οικονομικών μεταναστών, αλλά τώρα πλέον προσφύγων από τα δεινά του πολέμου και τις θρησκευτικές εκκαθαρίσεις. Θα πρέπει να προετοιμάζεται για τα χειρότερα, κάνοντας γνωστό στην Ε.Ε. πως μια τέτοια εξέλιξη θα εξαντλήσει και τις τελευταίες ελπίδες για ανάκαμψη της οικονομίας και κοινωνική ειρήνη.
Αδιακρίτως του ποια κυβέρνηση θα υπάρχει στη χώρα, οι διεθνείς εξελίξεις καθόριζαν και καθορίζουν σε μεγαλύτερο βαθμό από πριν τις τύχες της Ελλάδας. Παρ’ όλα αυτά είναι δυστυχώς ευδιάκριτη μια «εσωστρέφεια» των πολιτικών ηγεσιών, οι οποίες δεν θέτουν καν τα ερωτήματα που εμφανίστηκαν από τις ιστορικές ανακατατάξεις στην περιοχή μας.
Από την άλλη πλευρά, στον Βορρά, το ουκρανικό ζήτημα δεν έχει εύκολες λύσεις και είναι προφανές πως η ουκρανική κυβέρνηση, πιθανώς με τη στήριξη της Ε.Ε. και των ΗΠΑ, δεν δείχνει διατεθειμένη να προχωρήσει σε ρεαλιστικές προτάσεις για την επιβίωση της Ουκρανίας. Αυτό το «ξαφνικό» ευρωπαϊκό πρόβλημα θα στοιχίσει ακριβά στην Ελλάδα. Η ουκρανική οικονομία και η ρωσική καθώς και οι οικονομίες των Βαλκανίων θα επηρεαστούν αρνητικά από αυτή την αιματηρή σύγκρουση η οποία θα ενισχύσει αντι-ρωσικές πεποιθήσεις στην ανατολική κυρίως Ευρώπη και θα καθηλώσει τις οικονομικές προοπτικές της περιοχής.
Για να μην αυταπατώμεθα: η υπόθεση Ουκρανία, πέραν του ερωτήματος «ποια είναι η Ουκρανία και ποιος είναι Ουκρανός;», έθεσε ανάγλυφα το οικονομικό πρόβλημα μιας χώρας η οποία ζούσε με επιδοτούμενη ενέργεια και βιομηχανική υποδομή υπό κατάρρευση. Στην πραγματικότητα, η εξέγερση της ανατολικής «φιλο-ρωσικής» περιοχής δεν είναι τόσο πολύ ζήτημα εθνικής ταυτότητας, αλλά οικονομικής επιβίωσης. Η αναδιάρθρωση της οικονομίας της περιοχής θα κοστίσει πολλά χρήματα και θα απαιτήσει χρόνο και θυσίες, παρόμοιες και μάλλον μεγαλύτερες με αυτές που γίνονται εδώ.
Η Ελλάδα, δυστυχώς, λόγω γεωγραφίας, βρίσκεται πάλι κοντά σε κυκλώνες και η άρνηση των πολιτικών ηγεσιών να προβλέψουν και να συνεργαστούν θα έχει πιθανώς χειρότερα αποτελέσματα απ’ ό,τι η αβελτηρία τους να προβλέψουν και να περιορίσουν την ελληνική πτώχευση.
………………………………………………………………….
*Συγγραφέας
