Με βάση τα πρώτα αποτελέσματα, φαίνεται ότι τα
ευρωσκεπτικιστικά και αντισυστηματικά κόμματα αυξάνουν σημαντικά τα
ποσοστά τους στις ευρωεκλογές του 2014 και εκτιμάται ότι θα κερδίσουν
περίπου το ένα τέταρτο των εδρών στο νέο Ευρωκοινοβούλιο. Πιο ηχηρά και
πιθανόν με σημαντικές εσωτερικές πολιτικές επιπτώσεις τα αποτελέσματα
στη Γαλλία, με ξεκάθαρη πρωτιά της Μαρίν Λεπέν (που έχει πάντως
προσπαθήσει να παρουσιάσει μια πιο μετριοπαθή εικόνα του κόμματός της),
καθώς επίσης και στην Ιταλία (ως συνολικά ποσοστά αντισυστημικών
δυνάμεων), τη Δανία (με την πρωτιά της Ακρας Δεξιάς) και τη Βρετανία
(σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις). Από τους μεγάλους «νικητές» των
ευρωεκλογών φαίνεται ότι θα είναι για μια ακόμη φορά η αποχή, πρόσθετη
ένδειξη της διευρυνόμενης απόστασης μεταξύ πολιτών και ηγεσίας της
Ευρώπης. Η ανομοιογένεια του αντιευρωπαϊκού μπλοκ πιθανόν θα προκαλέσει
αξεπέραστες δυσκολίες στη συνεργασία μεταξύ των κομμάτων που το
αποτελούν, αν και θα αυξήσει την κριτική απέναντι στις προτάσεις της
Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ωστόσο, η αναμενόμενη υπέρβαση των διαχωριστικών
γραμμών μεταξύ παραδοσιακών πολιτικών σχηματισμών και η πρόθεση
συνεργασίας για την προώθηση σημαντικών αποφάσεων αναμένεται να
εξισορροπήσουν την αυξημένη επιρροή των αντιευρωπαϊστών.Οι προκλήσεις για την επόμενη μέρα είναι πολλές, σύνθετες και εξαιρετικά δύσκολες. Το πρώτο ερώτημα προφανώς είναι εάν θα ληφθεί το μήνυμα αποδοκιμασίας από τις καγκελαρίες της Ευρώπης, αλλά και τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών και αν θα υπάρξει η αναγκαία ανταπόκριση. Επόμενο ζήτημα η επιλογή προέδρου της Επιτροπής, που καλό θα ήταν να γίνει από τους επίσημους υποψηφίους. Μια διαφορετική επιλογή από τις εθνικές κυβερνήσεις πιθανότατα θα ερμηνευθεί ως περιφρόνηση και απαξίωση της ψήφου των Ευρωπαίων πολιτών και θα διευρύνει περαιτέρω το δημοκρατικό έλλειμμα και το χάσμα μεταξύ της ευρωγραφειοκρατίας και των ευρωπαϊκών λαών. Στο πλαίσιο αυτό, θα ήταν χρήσιμη μια συστηματική και «έξυπνη» εκστρατεία ενημέρωσης και υπενθύμισης των βασικών επιτευγμάτων και οφελών από τη συμμετοχή στην Ε.Ε. (που θεωρούνται λίγο-πολύ αυτονόητα και δεδομένα).
Και έπονται, βεβαίως, οι αποφάσεις για τα πραγματικά μεγάλα ζητήματα και διλήμματα, που θα καθορίσουν εν πολλοίς την επιτυχία του ευρωπαϊκού πειράματος και το μέλλον της Γηραιάς Ηπείρου. Πιο συγκεκριμένα, τα προβλήματα ανεργίας και οικονομικής ανάπτυξης, το χάσμα Βορρά-Νότου, το μεταναστευτικό, το δημογραφικό και η επιβιωσιμότητα του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου, η εξυγίανση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, αλλά και ζητήματα που αφορούν τη θέση της Ευρώπης στον κόσμο όπως οι σχέσεις με τη Ρωσία, η υπό διαπραγμάτευση Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων με τις ΗΠΑ κ.ά. Κεντρικά ζητήματα θα αποτελέσουν επίσης το αν η Ε.Ε. θα κινηθεί σε διακυβερνητική ή σε ομοσπονδιακή κατεύθυνση, καθώς και το αν η Βρετανία θα παραμείνει εντός Ε.Ε. και με ποιους όρους. Αλλά οι πραγματικοί «εφιάλτες» για την επιβίωση του ευρώ και της ίδιας της Ενωσης θα παραμείνουν το ενδεχόμενο πολιτικού ατυχήματος στην Ιταλία (καθώς, λόγω μεγέθους, η ιταλική οικονομία θεωρείται μη διασώσιμη), αλλά και μεσοπρόθεσμα η Γαλλία, που δεν έχει καν αρχίσει την προσπάθεια υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση των σημαντικών προβλημάτων της χώρας. Με ελάχιστη δόση υπερβολής, η επόμενη πενταετία θα καθορίσει εάν η Ευρώπη θα κινηθεί στην κατεύθυνση της ανάπτυξης ή της οριστικής περιθωριοποίησης.
* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
