ΝΕΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΜΕΣΩ... ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ Κρίση ταυτότητας του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη

Του Γιώργου Παυλόπουλου Ολοένα περισσότεροι κατανοούν ότι ο βασικός ρόλος του ΝΑΤΟ σήμερα είναι να διασφαλίσει την επιρροή και τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Ουάσιγκτον στην Ευρώπη -αυτό, όμως, είναι κάτι που δεν βλέπουν όλοι με καλό μάτι.Η Lockheed Martin και η αμερικανική κυβέρνηση ασφαλώς δεν αισθάνθηκαν πολύ ευχάριστα όταν ο νέος πρωθυπουργός της Ιταλίας, Ματέο Ρέντσι, ανακοίνωσε ότι προτίθεται να μειώσει περαιτέρω τον αριθμό των υπερσύγχρονων μαχητικών F-35 που θα αγοράσει η χώρα του από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ήδη, η αρχική παραγγελία έχει αναθεωρηθεί και από τα 131 αεροσκάφη έχουν απομείνει 90, όμως η Ρώμη εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να «κόψει» και άλλα, στην προσπάθειά της να θέσει υπό έλεγχο το χρέος και τα δημοσιονομικά μεγέθη.

Είναι γεγονός δε ότι οι Ιταλοί δεν αποτελούν εξαίρεση, αλλά ακολουθούν τον κανόνα που ισχύει σε ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Στον φόντο της οικονομικής κρίσης, οι περισσότερες χώρες μειώνουν τις στρατιωτικές δαπάνες και το μέγεθος των ενόπλων δυνάμεών τους, δίνοντας έμφαση περισσότερο στην ποιότητα, παρά στην ποσότητα.

Ετσι, αν και το ΝΑΤΟ έχει θέσει ως στόχο κάθε χώρα-μέλος να δαπανά τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ της γι' αυτό τον σκοπό, στην πράξη μόνο η Γαλλία, η Βρετανία και η Ελλάδα τηρούν την «εντολή». Αλλά και σε αυτές, οι δαπάνες μειώνονται διαρκώς -είναι χαρακτηριστικό ότι ο πιο στενός σύμμαχος των ΗΠΑ, η Βρετανία, σχεδιάζει να μειώσει τον αριθμό των εν ενεργεία στρατιωτών της στο χαμηλότερο επίπεδο από τη... Μάχη του Βατερλό, αλλά και να αποσύρει όλες τις δυνάμεις της από την Ευρώπη.

Το δυσάρεστο για την Ουάσιγκτον

Αυτό, όμως, για πολλούς λόγους, δυσαρεστεί τόσο την Ουάσιγκτον όσο και την ηγεσία της Συμμαχίας -μάλιστα, στην πρόσφατη παρουσία του στις Βρυξέλλες, ο Μπαράκ Ομπάμα δεν παρέλειψε να εκφράσει δημοσίως «ανησυχία για το μειωμένο επίπεδο των αμυντικών δαπανών όσον αφορά ορισμένους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ». Ωστόσο, για να δώσει κανείς δίκιο στον Ομπάμα, θα πρέπει να απαντήσει πρώτα στο εξής ερώτημα: Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος που καλείται να παίξει σήμερα το ΝΑΤΟ στην Ευρώπη; Και επιπλέον, κατά πόσο υπάρχει συμφωνία ανάμεσα στις χώρες-μέλη του, τουλάχιστον τις πιο σημαντικές από αυτές;

Η αλήθεια είναι ότι η κρίση στην Ουκρανία και κυρίως η επίδειξη δύναμης που έκανε η Ρωσία στην Κριμαία, αποτύπωσε για ακόμη μια φορά την κρίση ταυτότητας που αντιμετωπίζει το ΝΑΤΟ μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και, μαζί της, του Συμφώνου της Βαρσοβίας, το οποίο αποτελούσε το αντίπαλο δέος και δικαιολογούσε την ύπαρξη του Βορειοατλαντικού Συμφώνου.

Σήμερα, όμως, καθώς η «κόκκινη γραμμή» που χωρίζει την ανατολική από τη δυτική Ευρώπη έχει μετακινηθεί πολύ πιο κοντά στα Ουράλια και η Μόσχα δεν θεωρείται πια η πρωτεύουσα της «Αυτοκρατορίας του Κακού», δεν υπάρχουν παρά ελάχιστοι Ευρωπαίοι που να πιστεύουν ότι καταστάσεις όπως η τρέχουσα μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη δύναμη ή την απειλή των όπλων.

Ο ίδιος ο Πούτιν, άλλωστε, γνωρίζει πολύ καλά ότι η χώρα του μπορεί να έχει συντριπτική στρατιωτική υπεροπλία έναντι των Ουκρανών, των Γεωργιανών ή των Μολδαβών, όμως η πολεμική της μηχανή δεν μπορεί να συγκριθεί με την αντίστοιχη των ΗΠΑ και, βεβαίως, του ΝΑΤΟ.
Ετσι, έχει φροντίσει ο ίδιος να ξεκαθαρίσει ότι όχι απλώς δεν απειλεί την Ευρώπη (ποιος φαντάζεται ρωσικά αεροπλάνα να βομβαρδίζουν το Βερολίνο και τα τανκς να μπαίνουν στη Βαρσοβία;), αλλά δεν είναι καν στις προθέσεις του να καταλάβει ολόκληρη την Ουκρανία.

Tυχαίο; Φαίνεται δε ότι οι περισσότεροι Ευρωπαίοι τον πιστεύουν -δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι τη στιγμή που ο απερχόμενος Γ.Γ. του ΝΑΤΟ, Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, ισχυριζόταν ότι δεν έχει ενδείξεις για μερική αποχώρηση του ρωσικού στρατού από τα σύνορα με την Ουκρανία, η Αγκελα Μέρκελ δήλωνε πως δεν έχει κανένα λόγο να μην πιστέψει τις διαβεβαιώσεις του Πούτιν!
Ακόμη και οι λιγότερο «μυημένοι», λοιπόν, μπορούν να καταλάβουν ότι πλέον, το ΝΑΤΟ αποτελεί πρωτίστως μοχλό πολιτικής πίεσης και διασφάλισης της επιρροής των ΗΠΑ στη Γηραιά Ήπειρο. Τόσο μέσω του ιδιόμορφου και συνήθως ανεξέλεγκτου μηχανισμού των ενόπλων δυνάμεων όσο και με την παροχή εγγυήσεων «προστασίας» στις χώρες που αισθάνονται, για ιστορικούς και γεωπολιτικούς λόγους, ότι απειλούνται περισσότερο από τη σημερινή Ρωσία -όπως είναι οι Βαλτικές, αλλά και η Πολωνία.

Σκανδιναβός και ο νέος γενικός γραμματέας Οι Βορειοευρωπαίοι κυριαρχούν τα τελευταία 25 χρόνια στο «τιμόνι» του ΝΑΤΟ. Μάλιστα, μετά τον Βρετανό Τζορτζ Ρόμπερτσον (1999-2004) και τον Ολλανδό Γιαπ ντε Χόοφ Σέφερ (2004-2009), ο «κλήρος» έχει πέσει σε δύο Σκαδιναβούς: τον απερχόμενο Δανό Αντερς Φογκ Ράσμουσεν και τον Νορβηγό Γενς Στόλτενμπεργκ, ο οποίος αναλαμβάνει καθήκοντα από το καλοκαίρι. Με δεδομένο ότι ο πρώτος λόγος για τις συγκεκριμένες επιλογές ανήκει στους Αμερικανούς, είναι μάλλον προφανές ότι η προτίμησή τους προς τη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή υποκρύπτει και πολιτικές σκοπιμότητες. Αποδεικνύοντας, ταυτόχρονα, σε ποιες «ζώνες» της Ε.Ε. είναι ισχυρότερη η επιρροή των ΗΠΑ...