31 Μαρτίου 2014

Πολιτική κυριαρχία του Ερντογάν

Τα εκλογικά αποτελέσματα στην Τουρκία δίνουν εικόνα θριάμβου για τον Ερντογάν και πλήρους ανατροπής του σκηνικού, αλλά και ταυτόχρονα επιβεβαιώνουν το βαθύ χάσμα ανάμεσα στην εκλογική βάση του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ και την ετερόκλητη πολιτικά και κοινωνικά βάση της αντιπολίτευσης. Ο Ερντογάν άντεξε από τον περασμένο Ιούνιο μέχρι και σήμερα κάθε μορφή αμφισβήτησης της εξουσίας του: μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας στις πόλεις που μετά τη σκληρή καταστολή πήραν μορφή εξέγερσης και στη συνέχεια σειρά αποκαλύψεων για διαπλοκή - διαφθορά του ιδίου, της οικογένειάς του και των στενών συνεργατών του, φημολογία για «ροζ» σκάνδαλα και αποκαλύψεις για πολιτικό τυχοδιωκτισμό εκτός συνόρων αντάξιο των συνωμοσιών Εργκενεκόν και Βαριοπούλα. Επιπλέον το οικονομικό θαύμα των θηριωδών ρυθμών ανάπτυξης της χώρας έχει αρχίσει να ξεφουσκώνει. Σε όλα τα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί και μια δυσμενέστατη για την εξωτερική πολιτική των Ερντογάν - Νταβούτογλου περιφερειακή συγκυρία, που οδήγησε την Αγκυρα σε μια πρωτοφανή για τις τελευταίες δεκαετίες απομόνωση.

Το αποτέλεσμα των χθεσινών εκλογών δείχνει ότι το μείγμα εθνικισμού και ισλαμικής ρητορικής και αξιακών αναφορών αγγίζει ένα πλειοψηφικό τμήμα της τουρκικής κοινωνίας. Το κομμάτι αυτό της κοινωνίας αισθάνεται ως χειραφέτηση την απενοχοποίηση των ισλαμικών αξιών και αναφορών και αδιαφορεί πλήρως για την ελεύθερη πρόσβαση στο Twiiter και το YouTube. Μεταξύ άλλων το χθεσινό αποτέλεσμα δείχνει ότι ο Ερντογάν έχει διασφαλίσει μια μακράς διάρκειας κυρίαρχη επιρροή στον κουρδικό πληθυσμό της χώρας, ένα κεκτημένο που του επιτρέπει να επιζητά επιρροή και στους εκτός συνόρων Κούρδους. Το χθεσινό αποτέλεσμα επιβεβαιώνει μια πάγια αρχή της πολιτικής, ότι δεν αρκεί η κινητοποίηση και στη συνέχεια η εξέγερση δυναμικών μειοψηφιών αν δεν μπορεί να μεταφραστεί σε αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση εξουσίας. Οι ηγέτες των δύο κομμάτων της αντιπολίτευσης, ο Κιλιτζάρογλου του κεμαλικού CHP και ο Μπαχτσελί του Εθνικιστικού ΜΗΡ, προβάλλουν σαν υστερόγραφα της κηδεμονευόμενης από τη στρατιωτική ηγεσία πολιτικής ζωής της χώρας, όπου το κεμαλικό κατεστημένο αποφάσιζε και διέταζε ως πεφωτισμένη πρωτοπορία για λογαριασμό της κοινωνίας.

Πώς θα χειριστεί ο Ερντογάν την εκλογική του νίκη; Διατηρεί τη βούληση και τη δυνατότητα να προχωρήσει σε ενίσχυση των εξουσιών της προεδρίας και στη συνέχεια να εκλεγεί σε λίγους μήνες στο ανώτατο πολιτειακό αξίωμα; Θα επιδείξει τη μεγαθυμία του νικητή για να αποσυσπειρώσει τους αντιπάλους του ή θα επιλέξει να τους συντρίψει ολοκληρωτικά και με μια επικίνδυνη αυταρχική φυγή προς τα εμπρός; Πολλά τα ερωτήματα για την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας: Θα συνεχιστεί η δυναμική προσαρμογής στη νέα πολιτική των ΗΠΑ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, θα ολοκληρωθεί η κυοφορούμενη αποκατάσταση σχέσεων με το Ισραήλ ή θα υπάρξει επιστροφή στην αναζήτηση ηγετικού ρόλου της Αγκυρας στο σουνιτικό Ισλάμ; Σε κάθε περίπτωση ένα είναι βέβαιο, όποια τροπή και αν πάρουν οι μετεκλογικές εξελίξεις: Ο Ερντογάν ως κυρίαρχος του παιχνιδιού έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ
kapopoulos@pegasus.gr