"H TOYΡΚΙΑ
δεν είναι ούτε Δύση, ούτε Ανατολή" παρατήρησε εύστοχα Τούρκος
δυτικοτραφής συνάδελφος σε μια πρόσφατη ιδιωτική συζήτηση στην
Κωνσταντινούπολη . «Η Τουρκία είναι Τουρκία και δεν χωράει σε κανένα
άλλο καλούπι». Αυτή η οδυνηρή παρατήρηση συμπυκνώνει μεγάλο μέρος της
τρέχουσας τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, της πολτικής ασφάλειας,
ενέργειας και περιφερειακής πολιτικής της Άγκυρας. Δεν υπάρχει αμφιβολία
ότι στη σημερινή Τουρκία, οι ηγέτες, το τρίο του Ερντογάν, Νταβούτογλου
και Γκιούλ, μεθοδικά και συστηματικά αναλώνονται στο κύριο έργο τους:
την ανασύσταση της νεο-οθωμανικής σφαίρας επιρροής στην γεωγραφική
περιοχή τόσο ανατολικά όσο και δυτικά και νοτίως της καρδιάς της
Ανατολίας. Στηριζόμενη σε μια ευφάνταστη νεο- σουλτανική περιφερειακή
υπεροχή, η τριανδρία του ΑΚΡ καταβάλλει συντονισμένες προσπάθειες για να
ελέγξει την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Αυτό δεν είναι ένα μυστικό
σχέδιο. Eπιβεβαιώνεται ξανά και ξανά μέσα από τις δηλώσεις αλλά και τις
πράξεις της τουρκικής ηγεσίας. Ας δούμε τις πρόσφατες ενέργειες της
Άγκυρας.
Η Τουρκία συμφώνησε με την Αυτόνομη Διοίκηση του Ιρακινού Κουρδιστάν (KRG) στην κατασκευή ενός αγωγού για την εξαγωγή πετρελαίου από το βόρειο Ιράκ. Με την σημαντική αυτή συμφωνία, σαφώς η Άγκυρα ρίχνει δύο πουλιά με μια πέτρα: αφενός ελέγχει την εξαγωγή του μαύρου χρυσού που αντλείται από την πλούσια σε πετρέλαιο περιοχή της Μοσούλης - Κιρκούκ. Από την άλλη όμως, η τουρκική κυβέρνηση προωθώντας τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις, άρα και τα διεθνή ερείσματα της KRG, παρακάμπτοντας την Βαγδάτη (η οποία έχει διαμαρτυρηθεί έντονα στην Άγκυρα), στην ουσία υποσκάπτει αποτελεσματικά την κυριαρχία της Βαγδάτης πάνω στο Βόρειο Ιράκ.
Μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα δυτικά του ιρακινού Κουρδιστάν, στην τουρκοκρατούμενη βόρεια Κύπρo, η Άγκυρα ασκεί περιφερειακή πολιτική αποσταθεροποίησης με ένα παρόμοιο μοτίβο. Η βόρεια Κύπρος αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, στο οποίο η Τουρκία εισέβαλε και κατέλαβε το 1974 στρατοπεδεύοντας έκτοτε δεκάδες χιλιάδες των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων. Οι ηγεσίες της Άγκυρας για σαράντα ολόκληρα χρόνια αγνοούν πλειάδα ψηφισμάτων του ΟΗΕ, τα οποία ζητούν τον σεβασμό της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας και της ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Καθώς σύρονται αυτές οι γραμμές, το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Barbaros Hayreddin Pasha, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου της θάλασσας, διεξάγει έρευνες για υδρογονάνθρακες στα χωρικά ύδατα Κύπρoυ.
Την ίδια στιγμή, οι χρονίως πάσχουσες και ανερμάτιστες δικοινοτικές συνομιλίες, οι οποίες πραγματοποιούνται πάντοτε υπό την βαριά και απειλητική σκιά της Άγκυρας, δεν μπορούν καν να επαναρχίσουν, ακριβώς επειδή ο Ντερβίς Έρογλου, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης μαριονέτα της Άγκυρας, επιμένει σε ξεχωριστή κυριαρχία για την παρανόμως αποσχισθείσα «ΤΔΒΚ». Ταυτόχρονα, ο ειδικός αντιπρόσωπος του Γ.Γ. ΟΗΕ, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Αυστραλίας Αλεξάντερ Ντάουνερ, τροφοδοτεί τόσο τον Γ.Γ. όσο και το Συμβούλιο Ασφαλείας του διεθνού οργανισμού με λανθασμένες πληροφορίες ως προς την δυστοκία που παρατηρείται. Εξού και η πρόσφατη απαράδεκτη δήλωση του Μπαν Κι Μουν στο Μόναχο περί προεδρικών εκλογών και οικονομικής κρίσης στην «ελληνοκυπριακή διοίκηση» ως αίτια της αναποτελεσματικότητας του ανύπαρκτου και λανθασμένης σύλληψης δικοινοτικού διαλόγου
. Για μια ακόμη φορά γινόμαστε μάρτυρες μιας ενορχηστρωμένης αγγλομερικανικής προσπάθειας συγκεκαλυμμένης παραπλάνησης του Συμβουλίου Ασφαλείας, η οποία φυσικά εξυπηρετεί τα σχέδια της Άγκυρας για μια νέα διεθνή έννομη τάξη δύο κυριάρχων κρατών στην μικρή δεινοπαθούσα Κύπρο. Κοντολογίς, στη σημερινή συγκυρία βρισκόμαστε σαφώς εκτός των πλαισίων λύσης που το ίδιο το Συμβούλιο Ασφαλείας καθόρισε για ένα κράτος με μια κυριαρχία και μια διεθνή προσωπικότητα και ιθαγένεια. Αν και κινούμενη στην ορθή κατεύθυνση, η παρατήρηση του Βιτάλι Τσούρκιν, Ρώσου Μόνιμου Αντιπροσώπου, στον Ντάουνερ για περισσότερο σεβασμό προς στον Πρόεδρο της ΚΔ, ποσώς δεν αρκεί.
Πέραν των ανίερων και κατ' εξακολούθησην προσπαθειών υπόσκαψης της κυριαρχίας πλήρους κράτους-μέλους του ΟΗΕ (π.χ. ζήτησε εδώ και καιρό από τον Γ.Γ. άδεια για χρήση του παράνομου αεροδρόμιου Τύμπου προς ... διευκόλυνση των ταξιδίων του στην Άγκυρα) θα ανέμενε κανείς από τον κύριο Ντάουνερ να έχει την ευθιξία να καταθέσει την εντολή του στο Συμβούλιο Ασφαλείας, μιας και εκτιμάται ευρέως ότι η πεντάχρονη αποστολή του στο νησί δεν έφερε κανένα απολύτως αποτέλεσμα. Ένας από τους λόγους της αποτυχίας είναι βέβαια και το γεγονός ότι ο εν ενεργεία Αυστραλός πολιτικός (εξακολουθεί να έχει ανάμειξη στα πολιτικά δρώμενα στην πατρίδα του) μπαινόβγαινε στην Κύπρο ως ιπτάμενος ...Αυστραλός πραγματοποιώντας ολιγοήμερες μόνο επισκέψεις. Εν πάση περιπτώσει, μιας και ο Αυστραλός διπλωμάτης τελεί υπό το καθεστώς πολλαπλών ελλειμμάτων - αμεροληψίας, ευθιξίας, ευθύνης - η απόφαση παύσης του εναπόκειται στον Γ.Γ. και εν τέλει στο Σ.Α.
Μια σύντομη αναφορά στον Τουρκικό δάχτυλο στην Συρία, σημαντικής διάστασης της εξωτερικής πολιτικής της νεο-οθωμανικής Τουρκίας: Τις προάλλες, η ανακάλυψη μεγάλων ποσοτήτων πυρομαχικών σε φορτηγά, τα οποία κινούνταν προς την επαρχία Χατάι στα Τουρκο-συριακά σύνορα, έδωσε το έναυσμα για μια διελκυστίνδα στην ίδια την Τουρκία ως προς το ποια αρχή έχει αρμοδιότητα στην ενάσκηση της πολιτικής ασφάλειας και βεβαίως κατά πόσον νομιμοποιείται στην υπόθαλψη ένοπλων συγκρούσεων. Για λόγους συντομίας δεν θα επεκταθούμε στην παρούσα ανάλυση στην κατάφωρη ανάμειξη της Τουρκίας στα εσωτερικά της γειτονικής της Συρίας. Αρκεί μόνο να αναφέρουμε ότι η Άγκυρα εκπαιδεύει, εξοπλίζει και παράσχει παντός είδους υποστήριξη σε εξτρεμιστικές σουνιτικές ένοπλες ομάδες οι οποίες καταβαραθρώνουν την γειτονική αραβική χώρα βαθύτερα στην άβυσσο του εμφύλιου σπαραγμού.
* Δρ Γιώργος Λεβέντης, Διευθυντής International Security Forum www.inter-security-forum.org , Fellow United Nations University.
Η Τουρκία συμφώνησε με την Αυτόνομη Διοίκηση του Ιρακινού Κουρδιστάν (KRG) στην κατασκευή ενός αγωγού για την εξαγωγή πετρελαίου από το βόρειο Ιράκ. Με την σημαντική αυτή συμφωνία, σαφώς η Άγκυρα ρίχνει δύο πουλιά με μια πέτρα: αφενός ελέγχει την εξαγωγή του μαύρου χρυσού που αντλείται από την πλούσια σε πετρέλαιο περιοχή της Μοσούλης - Κιρκούκ. Από την άλλη όμως, η τουρκική κυβέρνηση προωθώντας τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις, άρα και τα διεθνή ερείσματα της KRG, παρακάμπτοντας την Βαγδάτη (η οποία έχει διαμαρτυρηθεί έντονα στην Άγκυρα), στην ουσία υποσκάπτει αποτελεσματικά την κυριαρχία της Βαγδάτης πάνω στο Βόρειο Ιράκ.
Μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα δυτικά του ιρακινού Κουρδιστάν, στην τουρκοκρατούμενη βόρεια Κύπρo, η Άγκυρα ασκεί περιφερειακή πολιτική αποσταθεροποίησης με ένα παρόμοιο μοτίβο. Η βόρεια Κύπρος αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, στο οποίο η Τουρκία εισέβαλε και κατέλαβε το 1974 στρατοπεδεύοντας έκτοτε δεκάδες χιλιάδες των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων. Οι ηγεσίες της Άγκυρας για σαράντα ολόκληρα χρόνια αγνοούν πλειάδα ψηφισμάτων του ΟΗΕ, τα οποία ζητούν τον σεβασμό της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας και της ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Καθώς σύρονται αυτές οι γραμμές, το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Barbaros Hayreddin Pasha, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου της θάλασσας, διεξάγει έρευνες για υδρογονάνθρακες στα χωρικά ύδατα Κύπρoυ.
Την ίδια στιγμή, οι χρονίως πάσχουσες και ανερμάτιστες δικοινοτικές συνομιλίες, οι οποίες πραγματοποιούνται πάντοτε υπό την βαριά και απειλητική σκιά της Άγκυρας, δεν μπορούν καν να επαναρχίσουν, ακριβώς επειδή ο Ντερβίς Έρογλου, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης μαριονέτα της Άγκυρας, επιμένει σε ξεχωριστή κυριαρχία για την παρανόμως αποσχισθείσα «ΤΔΒΚ». Ταυτόχρονα, ο ειδικός αντιπρόσωπος του Γ.Γ. ΟΗΕ, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Αυστραλίας Αλεξάντερ Ντάουνερ, τροφοδοτεί τόσο τον Γ.Γ. όσο και το Συμβούλιο Ασφαλείας του διεθνού οργανισμού με λανθασμένες πληροφορίες ως προς την δυστοκία που παρατηρείται. Εξού και η πρόσφατη απαράδεκτη δήλωση του Μπαν Κι Μουν στο Μόναχο περί προεδρικών εκλογών και οικονομικής κρίσης στην «ελληνοκυπριακή διοίκηση» ως αίτια της αναποτελεσματικότητας του ανύπαρκτου και λανθασμένης σύλληψης δικοινοτικού διαλόγου
. Για μια ακόμη φορά γινόμαστε μάρτυρες μιας ενορχηστρωμένης αγγλομερικανικής προσπάθειας συγκεκαλυμμένης παραπλάνησης του Συμβουλίου Ασφαλείας, η οποία φυσικά εξυπηρετεί τα σχέδια της Άγκυρας για μια νέα διεθνή έννομη τάξη δύο κυριάρχων κρατών στην μικρή δεινοπαθούσα Κύπρο. Κοντολογίς, στη σημερινή συγκυρία βρισκόμαστε σαφώς εκτός των πλαισίων λύσης που το ίδιο το Συμβούλιο Ασφαλείας καθόρισε για ένα κράτος με μια κυριαρχία και μια διεθνή προσωπικότητα και ιθαγένεια. Αν και κινούμενη στην ορθή κατεύθυνση, η παρατήρηση του Βιτάλι Τσούρκιν, Ρώσου Μόνιμου Αντιπροσώπου, στον Ντάουνερ για περισσότερο σεβασμό προς στον Πρόεδρο της ΚΔ, ποσώς δεν αρκεί.
Πέραν των ανίερων και κατ' εξακολούθησην προσπαθειών υπόσκαψης της κυριαρχίας πλήρους κράτους-μέλους του ΟΗΕ (π.χ. ζήτησε εδώ και καιρό από τον Γ.Γ. άδεια για χρήση του παράνομου αεροδρόμιου Τύμπου προς ... διευκόλυνση των ταξιδίων του στην Άγκυρα) θα ανέμενε κανείς από τον κύριο Ντάουνερ να έχει την ευθιξία να καταθέσει την εντολή του στο Συμβούλιο Ασφαλείας, μιας και εκτιμάται ευρέως ότι η πεντάχρονη αποστολή του στο νησί δεν έφερε κανένα απολύτως αποτέλεσμα. Ένας από τους λόγους της αποτυχίας είναι βέβαια και το γεγονός ότι ο εν ενεργεία Αυστραλός πολιτικός (εξακολουθεί να έχει ανάμειξη στα πολιτικά δρώμενα στην πατρίδα του) μπαινόβγαινε στην Κύπρο ως ιπτάμενος ...Αυστραλός πραγματοποιώντας ολιγοήμερες μόνο επισκέψεις. Εν πάση περιπτώσει, μιας και ο Αυστραλός διπλωμάτης τελεί υπό το καθεστώς πολλαπλών ελλειμμάτων - αμεροληψίας, ευθιξίας, ευθύνης - η απόφαση παύσης του εναπόκειται στον Γ.Γ. και εν τέλει στο Σ.Α.
Μια σύντομη αναφορά στον Τουρκικό δάχτυλο στην Συρία, σημαντικής διάστασης της εξωτερικής πολιτικής της νεο-οθωμανικής Τουρκίας: Τις προάλλες, η ανακάλυψη μεγάλων ποσοτήτων πυρομαχικών σε φορτηγά, τα οποία κινούνταν προς την επαρχία Χατάι στα Τουρκο-συριακά σύνορα, έδωσε το έναυσμα για μια διελκυστίνδα στην ίδια την Τουρκία ως προς το ποια αρχή έχει αρμοδιότητα στην ενάσκηση της πολιτικής ασφάλειας και βεβαίως κατά πόσον νομιμοποιείται στην υπόθαλψη ένοπλων συγκρούσεων. Για λόγους συντομίας δεν θα επεκταθούμε στην παρούσα ανάλυση στην κατάφωρη ανάμειξη της Τουρκίας στα εσωτερικά της γειτονικής της Συρίας. Αρκεί μόνο να αναφέρουμε ότι η Άγκυρα εκπαιδεύει, εξοπλίζει και παράσχει παντός είδους υποστήριξη σε εξτρεμιστικές σουνιτικές ένοπλες ομάδες οι οποίες καταβαραθρώνουν την γειτονική αραβική χώρα βαθύτερα στην άβυσσο του εμφύλιου σπαραγμού.
* Δρ Γιώργος Λεβέντης, Διευθυντής International Security Forum www.inter-security-forum.org , Fellow United Nations University.
