Ενα δυσλειτουργικό κράτος-κατασκεύασμα προσπαθεί να σταθεί στα πόδια του
Στάσιμη, αλλά σταθερή. Ετσι ήταν εδώ και η χρόνια η κατάσταση στην
Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Αλλά μετά τις ταραχές αυτής της εβδομάδας, πολλοί
μιλούν ήδη για μια «βοσνιακή άνοιξη».
Στην Τούζλα, στο Μόσταρ, στη Ζένιτσα και στο Σαράγεβο, κυβερνητικά
κτίρια τυλίχθηκαν στις φλόγες. Οργισμένοι διαδηλωτές βγήκαν στους
δρόμους και συγκρούστηκαν με την αστυνομία, σε συμπλοκές που άφησαν πίσω
τους εκατοντάδες τραυματίες.
Οι ταραχές άρχισαν στα βόρεια, στην Τούζλα, την περασμένη Τετάρτη.
Κόσμος από αρκετά εργοστάσια που ιδιωτικοποιήθηκαν και τώρα έχουν πλέον
χρεοκοπήσει διαδήλωσαν ζητώντας μισθούς, συντάξεις και νέες θέσεις
εργασίας.
Με τους εργάτες ενώθηκαν φοιτητές και πολιτικοί ακτιβιστές. Η βία
ξέσπασε όταν άρχισαν να λιθοβολούν το τοπικό δικαστήριο, και τους
απάντησαν τα ΜΑΤ.
Ο εμφύλιος της Βοσνίας τελείωσε το 1995, και από τότε έχουν υπάρξει
λίγες διαμαρτυρίες για κοινωνικά θέματα. Μέχρι το 2006, γινόταν κάποια
πρόοδος στο δρόμο προς την δημιουργία ενός λειτουργικού κράτους. Αλλά
από τότε, η βοσνιακή πολιτική έχει βρεθεί σε κατάσταση πλήρους
αδιεξόδου, και όπως τα υπόλοιπα Δυτικά Βαλκάνια, η χώρα έχει πληγεί
σκληρά από χρόνια οικονομικής κρίσης.
Οι παλιές βιομηχανίες της σοσιαλιστικής εποχής, που κυριάρχησαν σε πόλεις όπως η Τούζλα, εγκαταλείφθηκαν στην παρακμή μετά τον πόλεμο. Οι ιδιωτικοποιήσεις, συχνά από διεφθαρμένες κλίκες, ο ληστρικός καπιταλισμός και η φτώχεια προστέθηκαν στις πληγές του εμφυλίου.
Η ανάμνηση του πολέμου έχει κάνει τους ανθρώπους απαθείς, φοβισμένους και κυνικούς. Τα τραύματα είναι τόσο βαθιά, που παρά το γεγονός ότι υπάρχει θυμός για την διαφθορά και για τον πλουτισμό των λίγων, την ώρα που το βιοτικό επίπεδο των πολλών πέφτει όλο και πιο χαμηλά, δεν ξεσπούν διαμαρτυρίες από τον φόβο της επιστροφής σε συνθήκες σύγκρουσης.
Δύο δεκαετίες μετά τον εμφύλιο με τους 200.000 νεκρούς, τα όπλα
έχουν βέβαια σιγήσει, αλλά οι άνθρωποι δεν έχουν ξεχάσει. Η χώρα είναι
«τριχοτομημένη» και η οικονομία φυτοζωεί. Μια «κατεστραμμένη γενιά»
προσπαθεί να βρει τον δρόμο της, και ένα δυσλειτουργικό
κράτος-κατασκεύασμα να σταθεί στα πόδια του.
Ακόμη και πριν από την οικονομική κρίση, το 70% του κόσμου στη
Βοσνία-Ερζεγοβίνη ζούσε κάτω ή κοντά στα όρια της φτώχειας. Τώρα, η
ανεργία έχει χτυπήσει το 43% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Ο μέσος
μισθός είναι 450 ευρώ τον μήνα.
Μπορεί να βλέπουμε λοιπόν την αρχή μιας βοσνιακής άνοιξης, όπως έσπευσαν να γράψουν κάποιοι; Δεν είναι καθόλου βέβαιο.
Δύο σημαντικά σημεία που πρέπει να έχουμε στο νου μας: Πρώτον, ανάλογες κοινωνικές διαμαρτυρίες που ξέσπασαν το καλοκαίρι στο Σαράγεβο ξεθύμαναν πολύ γρήγορα, παρά τον αρχικό ενθουσιασμό.
Δεύτερον, μέχρι τώρα, οι διαμαρτυρίες είναι υπόθεση των
μουσουλμάνων της Βοσνίας, δεν τις βλέπουμε να εξαπλώνονται στις σερβικές
και τις κροατικές περιοχές, μολονότι από οικονομικής απόψεως οι πάντες
στη Βοσνία αντιμετωπίζουν ακριβώς τα ίδια προβλήματα.
Φέτος, τρία μεγάλα γεγονότα κυριαρχούν στο βοσνιακό ημερολόγιο. Η
χώρα θα κάνει εκλογές, η ποδοσφαιρική ομάδα της θα παίξει στο Παγκόσμιο
Κύπελλο, και το Σαράγεβο θα τιμήσει την 100η επέτειο του γεγονότος που
άλλαξε τον κόσμο - την δολοφονία του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου
τον Ιούνιο του 1914, η οποία πυροδότησε τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι
πολύ νωρίς
ακόμα για να πούμε αν το 2014 θα μείνει στην ιστορία ως το
έτος που άλλαξε και την Βοσνία.
