Η πίεση των Νεότουρκων
Η κρυφή πολιτική ατζέντα των Νεότουρκων της Τριανδρίας (Εμβέρ, Τζεμάλ, Ταλαάτ) σύντομα έγινε εμφανής. Οι Νεότουρκοι επεδίωκαν το ριζικό μετασχηματισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε αμιγές τουρκικό έθνος-κράτος, κάτι που προϋπέθετε την εξόντωση των χριστιανικών πληθυσμών και την κατασκευή τουρκικού έθνους από τους πολυεθνοτικούς μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Η αρχική ευφορία των κοινοτήτων για ισοπολιτεία σύντομα θα αντικατασταθεί από τον τρόμο. Το ανασφαλές κλίμα που δημιούργησαν οι Νεότουρκοι θα επιδράσει στις σχέσεις των έως τότε σκληρά αντιμαχόμενων βαλκανικών κρατών, τα οποία είχαν τις δικές τους επιδιώξεις. Επιδιώξεις που διαμορφώνονταν τόσο από τις γεωπολιτικές τους φαντασιώσεις όσο και από την κυρίαρχη εθνικιστική ιδεολογία.
Παράλληλα, το περιβάλλον έγινε ακόμη βαρύτερο από τα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων, της Μεγάλης Βρετανίας, της Γερμανίας και Αυστροουγγαρίας, της Ιταλίας, της Ρωσίας και της Γαλλίας. Η Ιταλία, έχοντας οδηγό τα ιμπεριαλιστικά όνειρα για το μετασχηματισμό της Μεσογείου σε Mare Nostrum, κήρυξε τον Σεπτέμβριο του 1911 τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, καταλαμβάνοντας την Κυρηναϊκή (Λιβύη). Λίγους μήνες αργότερα (Απρίλιος και Μάιος του 1912) κατέλαβε τα Δωδεκάνησα, από τα οποία θα αποχωρήσει οριστικά μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Παράλληλα, η Αλβανία αυτονομήθηκε, ενώ οι Ελληνες της Κρήτης πίστεψαν ότι οι Νεότουρκοι επεδίωκαν την υπονόμευση του καθεστώτος αυτονομίας που είχαν κερδίσει το 1899. Στο χώρο των Βαλκανίων διαμορφώθηκε η συμμαχία της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Σερβίας και του Μαυροβουνίου. Τον Σεπτέμβριο του 1912 το Μαυροβούνιο θα αρχίσει τις εχθροπραξίες με τη νεοτουρκική Οθωμανική Αυτοκρατορία και θα ακολουθήσουν οι Βούλγαροι, οι Σέρβοι και στο τέλος οι Ελληνες. Οι χριστιανικές δυνάμεις θα κατανικήσουν τα νεοτουρκικά στρατεύματα. Η επιδίωξη των Νεότουρκων για δημιουργία του πρώτου αμιγούς χώρου στο έδαφος που συνέδεε τη Θεσσαλονίκη με την Κωνσταντινούπολη έλαβαν τέλος με τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο. Οι Ελληνες θα καταλάβουν τη Θεσσαλονίκη, τη Νότια Μακεδονία και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, καθώς και την Ηπειρο, συμπεριλαμβανομένης και της Βορείου Ηπείρου. Τα βουλγαρικά στρατεύματα θα καταλάβουν ολόκληρη τη Θράκη, θα απειλήσουν την Κωνσταντινούπολη και θα φτάσουν έως τα περίχωρά της, στην Τσατάλτζα. Ομως ο μεγαλοϊδεατισμός των Βουλγάρων και η προσπάθεια να αποκτήσουν τη Θεσσαλονίκη θα δημιουργήσουν τις συνθήκες για το ξέσπασμα του Β' Βαλκανικού Πολέμου. Το συμμαχικό μέτωπο θα διαρραγεί και οι παλαιοί σύμμαχοι θα αλληλοσφαγούν για το μοίρασμα των λαφύρων. Οι Βούλγαροι θα είναι οι μεγάλοι χαμένοι του δεύτερου αυτού γύρου. Θα ηττηθούν από τους Ελληνες και θα απολέσουν την Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία, ενώ οι Νεότουρκοι θα βρουν την ευκαιρία να επανακτήσουν την Ανατολική Θράκη.
Η συνέχεια θα γραφεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όπου η πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων και τα αντικρουόμενα συμφέροντά τους θα καθορίσουν το τελικό καθεστώς των εδαφών που είχαν αποκτηθεί κατά τη διάρκεια των πολέμων. Θα δρομολογήσουν επίσης και τις εξελίξεις της επόμενης μέρας, που θα σφραγιστούν με τη Γενοκτονία των Αρμενίων, των Ελλήνων της Ανατολής και των Ασσυροχαλδαίων από τους Νεότουρκους με τη γερμανική ανοχή (ίσως και υποστήριξη) και την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
* Διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας, μαθηματικός, http://kars1918.wordpress.com/
