Την 21η Νοεμβρίου 1995 στην
αίθουσα διασκέψεων της βάσης της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ «Ράιτ
Πίτερσον» παρουσιάστηκαν οι βασικοί συμμετέχοντες στο μαραθώνιο
διαπραγματεύσεων - ο πρόεδρος της Σερβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, ο
πρόεδρος του προεδρείου του Βοσνίας - Ερζεγοβίνης Αλία Ιζετμπέκοβιτς και
ο πρόεδρος της Κορατίας Φράνκο Τούτσμαν.Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Ουόρεν
Κρίστοφερ, ανοίγοντας την τελετή υπογραφής της Συμφωνίας, υπογράμμισε
ότι η Συμφωνία του Ντέιτον θα δώσει την ευκαιρία στους πολίτες της
Βοσνίας - Ερζεγοβίνης για πρώτη φορά μετά από τέσσερα χρόνια πολέμου να
γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά με ειρήνη.
Φυσικά, οριστική
τελεία μπήκε στις 14 Δεκεμβρίου 1995 στο Παρίσι. Στο Ντέιτον καθόρισαν
τις βασικές παραμέτρους: η Βοσνία θα παραμείνει ένα ενιαίο κράτος,
χωρισμένο, βέβαια, σε δύο μέρη - την Ομοσπονδία των Κροατών με τους
μουσουλμάνους και τη Σερβική Δημοκρατία - με κεντρική κυβέρνηση,
κοινοβούλιο και πρόεδρο.
Οι αμερικανοί προφανώς βιάζονταν να πετύχουν αποτελέσματα πάση θυσία. Όταν οι διαπραγματεύσεις βρέθηκαν για άλλη μια φορά σε αδιέξοδο, στην υπόθεση αναμείχθηκε ο Μπιλ Κλίντον. Η τηλεφωνική του συνομιλία με τον Κροάτη πρόεδρο Φράνκο Τούτσμαν, απ' ότι φάνηκε, ήταν καθοριστικής σημασίας.
Η γεωγραφική διαμάχη γύρω από το διάδρομο του Ποσάβ και το πλάτος του, είναι αλήθεια, ότι την άφησαν για αργότερα. Η αντιπροσωπεία των Βόσνιων Σέρβων, έχοντας εξουσιοδοτήσει τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, στη συνέχεια ενέκρινε την υπογραφή. Ο ίδιος ο Μιλόσεβιτς σε τηλεοπτικό του διάγγελμα από το Ντέιτον είπε μονοσήμαντα ότι ο πόλεμος τελείωσε, ότι τα σύνορα καθορίστηκαν ανάμεσα στην Ομοσπονδία των Κροατών και των μουσουλμάνων και τη Σερβική Δημοκρατία, και ότι είναι ανόητο πλέον με πόλεμο να λύνονται τα εδαφικά ζητήματα.
Οι αμερικανοί προσπάθησαν τότε να πείσουν τον κόσμο ότι μαζί με τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ θα βάλουν μια τάξη στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη μέσα σε ένα, δύο χρόνια. Η Βοσνία έγινε για τον Μπιλ Κλίντον το προεκλογικό του εφαλτήριο. Έχοντας καταφέρει να επιβληθεί η ειρήνη και η ηρεμία στα Βαλκάνια, υπολόγιζε ότι θα έχει μια δεύτερη προεδρική θητεία.
Στο μεταξύ, μετά τις πληροφορίες από το Ντέιτον στο σερβικό τμήμα του Σαράγιεβο ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις. Ήταν ξεκάθαρο σε όλους ότι οι Σέρβοι δεν ήθελαν να ζήσουν μαζί με τους μουσουλμάνους. Το σύνθημα «Σαράγιεβο η πόλη μας, δεν την παραδίδουμε σε κανένα» έλεγε πολλά. Ο ηγέτης των Σέρβων της Βοσνίας Ράντοβαν Κάταζιτς σε συνέντευξη του στο ΒΒC δήλωσε: «Η Συμφωνία του Ντέιτον μπορεί να μετατρέψει το Σεράγιεβο σε ευρωπαϊκή Βυρηττό, θέλουμε ξεχωριστή οντότητα».
Ο Ράντοβαν Κάραζιτς ήταν πάντα εναντίον της παρουσίας του ΝΑΤΟ στα εδάφη του. Στην ίδια συνέντευξη του στο BBC ισχυρίστηκε: «Έχουμε τη δική μας κυβέρνηση και κοινοβούλιο. Αν δεν επικυρώσουν την απόφαση για την ανάγκη αποστολής εδώ στρατιωτικών του ΝΑΤΟ, αυτοί δεν θα έχουν καμιά δουλειά εδώ». Ο Ρίτσαρντ Χόλμπουρκ αμέσως έκανε γνωστό ότι δεν θα υπάρξει καμιά υποχώρηση.
Ήταν προφανές ότι το μοντέλο της ειρηνικής διευθέτησης και της κατάστασης του Σαράγιεβο που είχε επεξεργαστεί στη βάση του «Ράιτ Πίτερσον» εκείνες τις ημέρες του Νοεμβρίου του 1995, ήταν για πολλούς απαράδεκτο.
(Συνεχίζεται)
*Οι απόψεις της Σύνταξης μπορεί να μην συμπίπτουν με τις απόψεις του/της συντάκτη.
