Η πρύτανις της Νομικής
Σχολής του αμερικανικού Tufts, Ντέμπορα Νάτερ, που διδάσκει Εξωτερική
Πολιτική και Διπλωματία, εξηγεί γιατί ο αριθμός τρία είναι «μαγικός»
και για τις διεθνείς σχέσεις
«Αυτό που κάνει τους συνασπισμούς
διαφορετικούς σήμερα σε σχέση με το παρελθόν, είναι ότι η συμμετοχή σε
ένα συνασπισμό δεν αποκλείει τη συμμετοχή και σε άλλους, ανάλογα με την
περίσταση, κάτι που δεν ήταν «επιτρεπτό»»
Η διπλωματία είναι νεκρή; Ζήτω η τριπλωματία! Οταν ο αρθρογράφος
των «New York Times», Ρότζερ Κοέν, έγραψε στις αρχές του προηγούμενου
μήνα ένα κομμάτι με τίτλο «Η διπλωματία είναι νεκρή», πυροδότησε σειρά
συζητήσεων στην εικονική και στην... πραγματική πραγματικότητα για την
αποτελεσματικότητα, την ουσία, το θάνατο και τη μεταμόρφωση της
διπλωματίας σήμερα. Σε μια διεθνή πολιτική σκακιέρα, με προκαθορισμένη,
όπως φαίνεται, πορεία παικτών και γεγονότων (ή μήπως όχι;), η διπλωματία
αποκτά νέο... τριαδικό πρόσωπο, λέει η πρύτανις της Νομικής Σχολής του
αμερικανικού πανεπιστημίου Tufts, Ντέμπορα Νάτερ, που διδάσκει Εξωτερική
Πολιτική και Διπλωματία. «Ετσι γεννήθηκε η τριπλωματία (triplomacy)»
εξηγεί στην «Ε» η Νάτερ, υποστηρίζοντας ότι ο αριθμός τρία είναι...
μαγικός και για τις διεθνείς σχέσεις.
- Διδάσκετε Εξωτερική Πολιτική και Διπλωματία... Μήπως τώρα με το... θάνατο της διπλωματίας αλλάξετε τον τίτλο των σεμιναρίων σε Εξωτερική Πολιτική και Τριπλωματία;
«Η ερώτηση "Είναι η διπλωματία νεκρή;" ουσιαστικά ρωτά: "Είναι η διπλωματία αποτελεσματική στις μέρες μας;". Πιστεύω λοιπόν ότι η διπλωματία δεν πέθανε -πώς θα μπορούσε άλλωστε- αλλά αλλάζει, μετακινείται από την παραδοσιακή διαχείριση προβλημάτων και επίλυση κρίσεων στη διεθνή σκακιέρα, διαφοροποιείται και μεταμορφώνεται σε τριπλωματία. Δεν αλλάζουμε... λοιπόν τον τίτλο σπουδών, αλλά μας ενδιαφέρει, τόσο σε πρακτικό όσο και σε ακαδημαϊκό και φιλοσοφικό ακόμη επίπεδο, η νέα διάσταση στις διεθνείς σχέσεις».
Τρίπτυχα
- Η νέα διάσταση της διπλωματίας είναι τριαδική; Πώς ορίζετε λοιπόν την τριπλωματία;
«Ξεκίνησα την καριέρα μου διδάσκοντας Πολιτικές Επιστήμες, σε μια εποχή όταν δύο διπλωμάτες ήταν αρκετοί για να λύσουν τα προβλήματα μεταξύ των χωρών τους. Η πολυεπίπεδη διπλωματία -συνέδρια, σύνοδοι- ήταν τότε επέκταση αυτή της δυαδικής σχέσης, απλώς με συμμετοχή περισσότερων διπλωματών. Η περίοδος του Ψυχρού Πολέμου κατ' εξοχήν ήταν περίοδος διμερών σχέσεων ή μη σχέσεων. Και αυτή η εποχή έκλεισε με διμερή διπλωματία σε επίπεδο ηγετών -Γκορμπατσόφ-Ρίγκαν. Ομως σήμερα με το "άνοιγμα" της πολιτικής των χωρών η παραδοσιακή διπλωματία δεν είναι πια αρκετή. Η εξίσωση δεν λειτουργεί με δίπολο, αλλά στους διπλωμάτες προστίθενται και άλλοι παίκτες, που ασκούν πιέσεις κα πολιτική, όπως για παράδειγμα Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και επιχειρήσεις. Εχουμε λοιπόν μπροστά μας ένα τρίπτυχο.
»Παράλληλα πιστεύουμε ότι στο νέο παγκόσμιο περιβάλλον όλα τα προβλήματα και οι κρίσεις της παγκόσμιας κοινότητας περιστρέφονται και θα περιστρέφονται στο μέλλον γύρω από το τρίπτυχο: ασφάλεια, ενέργεια, περιβάλλον. Βλέπουμε λοιπόν ότι τόσο στον τομέα των προβλημάτων όσο και στον τομέα επίλυσής τους έχουμε δύο τρίπτυχα. Ετσι προκύπτει η τριπλωματία».
- Με δεδομένα τα... τρίπτυχα που αναφέρετε, πώς προδιαγράφονται οι διεθνείς σχέσεις τον 21ο αιώνα;
«Τα χρόνια που ζούμε και επόμενα 100 θα είναι ίσως πιο πολύπλοκα -σε διπλωματικό επίπεδο- από ποτέ. Γιατί δεν υπάρχει μία υπερδύναμη ή δίπολο υπερδυνάμεων, αλλά πολλές και διαφορετικές περιφερειακές δυνάμεις που αναδεικνύονται και σε "πηγές προβλημάτων" όσο και σε "πηγές λύσεων". Ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας των συνασπισμών εντός χωρών -για παράδειγμα, συνασπισμοί κομμάτων που αναλαμβάνουν την εξουσία- και συνασπισμών εκτός συνόρων, όταν τα συμφέροντα είναι κοινά. Αυτό που κάνει τους συνασπισμούς διαφορετικούς τώρα σε σχέση με το παρελθόν είναι το ότι η συμμετοχή σε ένα συνασπισμό δεν αποκλείει τη συμμετοχή σε άλλους, ανάλογα με την περίσταση. Κάτι τέτοιο "δεν ήταν επιτρεπτό" στο παρελθόν και οι συμμαχίες ήταν "αποκλειστικές"».
Οι ηγέτες
- Στην πλειονότητά τους οι πολίτες του κόσμου δηλώνουν δυσαρεστημένοι με τους ηγέτες τους. Ποια είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να διαθέτουν οι σύγχρονοι αρχηγοί κρατών για να είναι ηγέτες και όχι διεκπεραιωτές;
«Εάν μελετήσουμε τη δράση εκείνων των ηγετών που έμειναν στην Ιστορία ως "σπουδαίοι" θα διαπιστώσουμε ότι όλοι τους διέθεταν τρία συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Βλέπετε που ξανά βρισκόμαστε μπροστά σε ακόμη ένα τρίπτυχο της τριπλωματίας; Είχαν όλοι τους εξαιρετική γνώση της πολιτικής ιστορίας της χώρας τους και της ευρύτερης περιοχής, της ιστορίας και της οικονομίας τους. Αυτός ο συνδυασμός κάνει έναν ηγέτη να ξεχωρίζει.
»Σε αυτό το τρίπτυχο οι σύγχρονοι ηγέτες θα πρέπει να προσθέσουν και ένα ακόμη: υψηλή νοημοσύνη, συναισθηματική ωριμότητα (για να κατανοούν τον πραγματικό κόσμο και τις ανάγκες του) και ηθικές αξίες».
- Τα κοινωνικά δίκτυα και το Twitter προωθούνται ως ισχυρά όπλα στην παγκόσμια πολιτική έκφραση, σε τέτοιο βαθμό ώστε δημιουργείται η «διπλωματία των τιτιβισμάτων»...
«Η τεχνολογία των κοινωνικών δικτύων είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, όμως νομίζω ότι το Twitter μετατρέπεται σε μονόδρομο στην ανταλλαγή απόψεων. Δηλαδή σου λέω για μένα, σου λέω τι πιστεύω εγώ. Ομως σε ακούω παράλληλα; Στη διπλωματία υπάρχει η ζύμωση των απόψεων. Ομως μέσω Twitter στέλνω ένα τιτίβισμα για τις δικές μου απόψεις και η ροή των τιτιβισμάτων ουσιαστικά ισοδυναμεί με βομβαρδισμό πληροφοριών. Δεν ξέρω πραγματικά πόσοι από αυτούς που προχωρούν σε αναρτήσεις έχουν το χρόνο να διαβάσουν τις αναρτήσεις άλλων».
Οι «δυναστείες»
- Στη σχολή Διπλωματίας στο Tufts φοιτούν -αν όχι αποκλειστικά, σχεδόν αποκλειστικά- γόνοι «πολιτικών δυναστειών» από όλο τον κόσμο, γεγονός που κάνει τους πολίτες να πιστεύουν ότι εκεί διδάσκετε εκείνη τη διπλωματία που επιτρέπει στην παγκόσμια ελίτ να διαιωνίζει τον πλούτο και την ισχύ της, συμπιέζοντας τις ανάγκες και την καθημερινότητα των πολλών...
«Στις σχολές μας σπουδάζουν παιδιά από όλο τον κόσμο. Και είναι σημαντικό για κάθε χώρα να έχει στους πολιτικούς της κύκλους ανθρώπους που έχουν σπουδάσει και κυρίως που μπορούν να λειτουργήσουν στο εξωτερικό -έτσι διασφαλίζεται καλύτερα η εκπροσώπησή της. Ομως αλίμονο εάν αυτοί οι άνθρωποι, σε όποια κλίμακα της πολιτικής εξουσίας και να βρίσκονται, δεν σκέφτονται και δεν λειτουργούν με γνώμονα το συμφέρον της χώρας τους και προτάσσουν το προσωπικό όφελος».
