Δεν υπάρχει ισχυρότερο ψυχολογικό όπλο από την αυθυποβολή. Πείθοντας τον εαυτό σου απόλυτα για κάτι, είσαι έτοιμος να αντιμετωπίσεις κάθε αντιξοότητα που σε εξαιρεί από τα αίτια και τις συνέπειες. Αν πεισθείς πως είσαι ο εντιμότερος άνθρωπος στην κοινωνία δεν δυσκολεύεσαι να κηρύξεις τον πόλεμο στη διαφθορά. Ανεξάρτητα από το αν ο πλουτισμός σου έχει σκοτεινές πηγές και περίεργες διακλαδώσεις. Εξίσου κι αν πιστέψεις πως είσαι ο Μεγαλέξανδρος κανένα φυσικό εμπόδιο δεν θεωρείς ικανό να εκτρέψει τους στόχους και τις επιδιώξεις σου. Κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβαίνει και στην πολιτική. Τίποτα δεν θίγει τα πιστεύω και τις πεποιθήσεις σου αν αποκτήσεις τη βεβαιότητα πως για κάθε αποτυχία υπεύθυνη είναι μια άλλη, αντίπαλη, πολιτική επιλογή. Ο νεοφιλελευθερισμός, λόγου χάριν. Του φορτώνεις όλα τα δεινά και δεν αμφιβάλλεις ούτε λεπτό για τις δικές σου, καταστρεπτικές στην ουσία, πολιτικές.
Αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα είναι χαρακτηριστικό φαινόμενο πολιτικής αυθυποβολής. Η χώρα μας είναι η μοναδική που χρεοκόπησε λόγω κατάρρευσης του δημόσιου τομέα. Που είχε εμπλακεί σε μια φρενίτιδα δανεισμού με στόχο την αύξηση των παροχών, της ρουσφετολογίας και των δίχως έλεγχο δημόσιων δαπανών. Το χρήμα έρρευσε ασυγκράτητο. Μέσω των δαπανών του Δημοσίου πλημμύρισε την αγορά, δημιουργώντας μια κοινωνία πλούσιων πολιτών που ζούσαν όμως σε ένα κράτος αντι-παραγωγικό, καταχρεωμένο και ουσιαστικά πάμπτωχο.
Πόση σχέση θα μπορούσε να έχει ένα τέτοιο φαινόμενο με τις αυστηρές αρχές της οικονομίας της αγοράς που υποστηρίζει ο νεοφιλελευθερισμός; Ουσιαστικά καμία. Κι όμως, από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 λαϊκιστές όλου του πολιτικού φάσματος κατηγορούσαν σαν νεοφιλελεύθερες τις πολιτικές που αποτύγχαναν. Με κορύφωση βέβαια την ομοβροντία καταγγελιών πως ήταν ο νεοφιλελευθερισμός και οι πολιτικές του που μας οδήγησαν στο εθνικό μας οικονομικό αδιέξοδο.
Εξίσου και τώρα η κατρακύλα από μνημόνιο σε μνημόνιο, η κυβερνητική υστερία με την επιβολή φόρων, η αποφυγή των όποιων διαρθρωτικών αλλαγών και οι αυταρχικές κρατικές παρεμβάσεις στην οικονομία με κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και μειώσεις μισθών και συντάξεων και πάλι σαν νεοφιλελευθερισμός λογίζεται. Τώρα πώς γίνεται πολιτικές εκ διαμέτρου αντίθετες, που ανοιχτά κονταροχτυπιούνται, να θεωρούνται πως εκπηγάζουν από την ίδια ιδεολογική μήτρα, είναι εντελώς αδύνατο να γίνει κατανοητό. Εκτός της προσφυγής στην ψυχολογία και τη χρήση της αυθυποβολής. Διατηρείται έτσι σε όλους άσβεστη η σπίθα της αισιοδοξίας και η Αριστερά πείθει πως με τα ίδια μέσα που οδηγήθηκε η χώρα στη χρεοκοπία θα βρει και τον δρόμο της εξόδου από την κρίση και της ανάπτυξης.
Για να βγάλει κάποιος άκρη σε όλα αυτά θα πρέπει να υπάρξει κάποιο ξεκαθάρισμα εννοιών. Τι είναι ακριβώς ο νεοφιλελευθερισμός; Αυτός σηματοδοτεί καταρχήν τη λιγότερη παρέμβαση του κράτους στην οικονομία. Αρα το Δημόσιο δεν παρεμβαίνει αυταρχικά στη μείωση μισθών, συντάξεων και σε κατάργηση λογής κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων. Η αγορά τα αποφασίζει αυτά με βάση τις οικονομικές της δυνατότητες. Μια εταιρεία με μεγάλα κέρδη δίνει και μεγάλες αυξήσεις με βάση τις ιδιαίτερες δικές της εργασιακές συνθήκες. Και μια άλλη, ακόμη και δημόσιος οργανισμός, αν βρίσκεται σε οικονομικό αδιέξοδο κάνει περικοπές ή αντιμετωπίζει το φάσμα της κατάρρευσης. Του κλεισίματος δηλαδή και των συνακόλουθων απολύσεων. Οι εμπλεκόμενοι αντιμετωπίζουν την κατάσταση κι αποφασίζουν. Δεν είναι δουλειά των κρατικών αρχών, ούτε και τα χρήματα των φορολογουμένων είναι εργαλεία στα χέρια των πολιτικών για να παίζουν. Να σημειωθεί επίσης πως είναι τελείως εξωπραγματικοί οι ισχυρισμοί πως η ανταγωνιστικότητα, και οι χαμηλότερες τιμές, είναι αποτέλεσμα μειωμένων εργατικών αμοιβών. Με βάση την ορθολογική οικονομική θεωρία, μείωση τιμών και μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα εξαρτώνται από πέντε παράγοντες: μισθοί, φόροι, κόστος χρήματος, ενέργειας και πρώτων υλών. Μόνον αφελείς πιστεύουν πως όταν ο ένας (μισθοί) μειώνεται ενώ οι υπόλοιποι αυξάνουν, θα πέσουν οι τιμές ή θα αυξηθεί η παραγωγικότητα…
Ο νεοφιλελευθερισμός επίσης επιβάλλει δραματικές περικοπές φόρων, σταθερό σε βάθος χρόνου φορολογικό σύστημα, κατάργηση δημόσιων φορέων ώστε να μειωθεί αποφασιστικά η γραφειοκρατία, ελάχιστες κανονιστικές ρυθμίσεις στη λειτουργία των αγορών (ελεύθερη πρόσβαση σε επαγγέλματα), σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις κι εξορθολογισμό συνόλου υπόλοιπων δημόσιων δαπανών. Τι από όλα αυτά είχε γίνει πριν οδηγηθούμε στη χρεοκοπία; Και τι από αυτά έγινε (στην πράξη, όχι διακηρύξεις) από τη στιγμή που μπήκαμε σε τροχιά Μνημονίου και δανειακών υποχρεώσεων;
Ο συνεργάτης σας Τάσος Παππάς αποκαλεί δογματικό «γκουρού του νεοφιλελευθερισμού» τον Γερμανό υπ. Οικονομικών Σόιμπλε. Τι από όλα αυτά επιβάλλει ο Σόιμπλε στην ελληνική κυβέρνηση κι από πού προκύπτει πως τέτοιες πολιτικές εφαρμόζει στη Γερμανία; Ο Αυστριακός οικονομολόγος Φρίντριχ Χάγεκ, πραγματικός γκουρού της οικονομίας της αγοράς αυτός, επέμενε πως η μόνη παρέμβαση που μπορεί να γίνει δεκτή του κράτους στην αγορά είναι εκείνη που επιβάλλει συμμόρφωση με τους κανόνες του ανταγωνισμού. Πώς σχετίζεται αυτό με τον παρεμβατικό αυταρχισμό της γερμανικής επιρροής τρόικας και τη θύελλα των φόρων; Στα χρόνια της αντιπολιτευτικής πορείας της Ν.Δ. οι τότε χριστιανοδημοκράτες του κ. Κολ είχαν κόψει τις οικονομικές ενισχύσεις προς το ΚΠΕΕ (δεξαμενή σκέψης της Ν.Δ.) επειδή προωθούσε αγγλοσαξονικές νεοφιλελεύθερες απόψεις. Εχει αλλάξει στην ουσία τίποτε από τότε;
Οσο για τις απόψεις του Χάμπερμας για την ανάπτυξη, δεν νομίζω πως εδράζονται σε βαθιά οικονομική γνώση. Για να μην επεκταθώ, οι δημόσιες δαπάνες προκάλεσαν τα αδιέξοδα. Αυτές πάλι θα φέρουν τη λύση; Σε όσες οικονομίες υπήρξε ταχύτατη πορεία εξέλιξης (Ινδία, Κίνα μεταξύ άλλων) αυτή ήταν αποτέλεσμα ανοίγματος των αγορών, μείωσης φόρων και κρατικών ελέγχων και απελευθέρωσης οικονομικών επιλογών. Κάθε τι άλλο αποτελεί συνταγή καταστροφής.
