Προς Ευρώπη μέσω Κοσόβου

 ΣΕΡΒΙΑ Η κυβέρνηση υπερψήφισε τη «συμφωνία αρχών» που ομαλοποιεί τις σχέσεις με την Πρίστινα ανοίγοντας το δρόμο για την Ε.Ε., παρότι αυτός θα είναι δύσβατος και δεν εξασφαλίζει τον τελικό προορισμό
 Του Νικόλα Ζηργάνου
 Μέσα σε λιγότερο από μισή ώρα, η σερβική κυβέρνηση υπερψήφισε χθες ομόφωνα την ιστορική «πρώτη συμφωνία αρχών» που υπέγραψε την Παρασκευή στις Βρυξέλλες ο Σέρβος πρωθυπουργός Ιβιτσα Ντάτσιτς με τον Κοσοβάρο ομόλογό του Χασίμ Θάτσι, για την ομαλοποίηση των σχέσεων Βελιγραδίου – Πρίστινα. Την ίδια ώρα, μετά την κυβέρνηση ενέκρινε τη συμφωνία και το Κοινοβούλιο στην Πρίστινα με μεγάλη πλειοψηφία, 89 υπέρ, έναντι πέντε κατά και μιας αποχής.
Ακολούθησε η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που έδωσε το πράσινο φως για να καθοριστεί ημερομηνία έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Σερβία, η οποία αναμένεται να επικυρωθεί από τη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες, στις 28 Ιουνίου. Στην εκκίνηση του ευρωπαϊκού δρόμου (με καθυστέρηση ενός γύρου) εισέρχεται και το Κόσοβο, για το οποίο η επιτροπή εισηγείται να αρχίσει διαπραγματεύσεις για συμφωνία «σταθεροποίησης και σύνδεσης».

Ομως ο δρόμος θα είναι μακρύς, προειδοποιούν Ολλανδοί και Γερμανοί, και δεν θα είναι στρωμένος με λουλούδια. Ηδη ο Γκίντο Βεστερβέλε τόνισε από το Βερολίνο ότι η απόφαση της συνόδου κορυφής για την ευρωπαϊκή ένταξη της Σερβίας δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη, αν δεν υλοποιηθούν όσα συμφωνήθηκαν. Και η συμφωνία των Βρυξελλών είναι η πρώτη, ένα περίγραμμα αρχών, που θα πρέπει να εφαρμοστεί στο έδαφος, για να ακολουθήσουν συνομιλίες και για άλλα ανοιχτά θέματα, με ορίζοντα τη σύνοδο κορυφής του Ιουνίου.

Βελιγράδι και Πρίστινα συμφώνησαν κατ’ αρχάς σε 15 σημεία, στα οποία ικανοποιούνται πάγια αιτήματα των Σέρβων:

-Ιδρύεται Ενωση σερβικών δήμων, ως θεσμική οντότητα, στις οποίες περιλαμβάνονται οι περιοχές Βόρεια Μητροβίτσα, Ζβέτσαν, Ζούμπιν Ποτόκ και Λεπόσαβιτς. Στις περιοχές αυτές ζουν σχεδόν αποκλειστικά Σέρβοι και θα απολαμβάνουν εκτεταμένη αυτονομία αυτοδιοίκησης. Οι δήμοι θα είναι υπεύθυνοι για την οικονομική ανάπτυξη, την παιδεία, την υγεία και τον αστικό σχεδιασμό.

-Στις ίδιες περιοχές η τοπική αστυνομία και η δικαιοσύνη θα στελεχώνονται από Σέρβους και θα υπάρχει και δευτεροβάθμιο δικαστήριο με Σέρβους δικαστές.

Οι αστυνομικοί και οι δικαστές θα υπάγονται στην ευρύτερη διοικητική δομή της Πρίστινα.

-Καμία πλευρά δεν θα εγείρει εμπόδια στην ευρωπαϊκή προοπτική της άλλης.

-Μέσα στο 2013 θα πρέπει να διεξαχθούν τοπικές εκλογές στους σερβικούς δήμους.

Αυτός ο όρος είναι και το αγκάθι για το Βελιγράδι, καθώς θα πρέπει να πείσει τους Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου να συναινέσουν στη συμφωνία και να συμμετέχουν στην εφαρμογή της. Οι τοπικοί ηγέτες αντιδρούν, όμως το κλίμα στο Βελιγράδι είναι διαφορετικό. Ελάχιστοι βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν χαρακτηρίζοντας τη συμφωνία «προδοσία» και ακόμη λιγότερες αναμένονται οι αντιρρήσεις στο σερβικό Κοινοβούλιο που θα ψηφίσει την Παρασκευή, ενώ θα πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στη σερβική πρωτεύουσα ο επίτροπος της Ε.Ε. αρμόδιος για τη διεύρυνση Στέφαν Φούλε.

«Στις Βρυξέλλες δεν προδώσαμε κανέναν, δεν “πουλήσαμε” κανέναν και δεν αναγνωρίσαμε τίποτα», δήλωσε με έμφαση ο πρωθυπουργός Ιβιτσα Ντάτσιτς, ενώ ο σύμβουλος του προέδρου Νίκολιτς, Μάρκο Ντούριτς, υπογράμμισε ότι η συμφωνία βελτίωσης των διμερών σχέσεων δεν περιλαμβάνει -κάθε άλλο- την αναγνώριση του Κοσόβου ως ανεξάρτητου κράτους και αποτρέπει την πλήρη συμμετοχή του ως μέλους στον ΟΗΕ. «Δεν θα αναγνωρίσουμε πότε την Πρίστινα ως ανεξάρτητη, αλλά με τη συμφωνία κατοχυρώσαμε τα δικαιώματα των Σέρβων κατοίκων. Το τελικό κείμενο που υπεγράφη μετά τον 10ο γύρο των διαπραγματεύσεων δεν έχει καμία σχέση με το αρχικό οκτώ σημείων, που δεν κατοχύρωναν πρακτικά τίποτα» υποστηρίζουν κυβερνητικοί αξιωματούχοι.

Στις Βρυξέλλες συμφωνήθηκε ακόμη τεχνικό πρωτόκολλο για τις μεθοριακές διαβάσεις, όμως εκκρεμούν τα καυτά θέματα της πολιτιστικής και εκκλησιαστικής κληρονομιάς, το θεσμικό καθεστώς της σερβικής ορθόδοξης Εκκλησίας (λόγος για τον οποίο αντιδρά στη συμφωνία η Αρχιερατική της Σύνοδος), η επιστροφή των προσφύγων, θέματα περιουσίας και αποζημιώσεων, καθώς και θέματα ενέργειας και τηλεπικοινωνιών. Το πρώτο βήμα έγινε και από τις δύο πλευρές, ένα βήμα πίσω απ’ ό,τι προσδοκούσαν, όμως η ολοκλήρωση της διαδικασίας έχει ακόμη δρόμο. Ο επίλογος(;) των πολέμων στην πρώην Γιουγκοσλαβία γράφεται με μεταχρονολογημένες επιταγές σε ευρώ, καθώς οι Βρυξέλλες εκτιμούν πως η Σερβία θα χρειαστεί να περιμένει μέχρι το 2020 για την πλήρη ένταξη στην Ε.Ε., αν όλα πάνε καλά κι αν υπάρχει ακόμη η Ενωμένη Ευρώπη.