Νίκος Στέλγιας Την
τελευταία περίοδο, η τουρκική πλευρά στέλνει σημαντικά μηνύματα, τα
οποία αφορούν το μέλλον του Κυπριακού Προβλήματος. Λίγα εικοσιτετράωρα
μετά την ιστορική αναφορά του Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, Αχμέτ
Νταβούτογλου στο ενδεχόμενο της τελικής διχοτόμησης της νήσου, ο
Πρόεδρος της γειτονικής χώρας, Αμπντουλάχ Γκιουλ ισχυρίστηκε ότι η
κυπριακή οικονομική κρίση ενδέχεται να αποτελέσει μια «χρυσή ευκαιρία»
για την άμεση επίλυση του Κυπριακού Προβλήματος. Στην Κύπρο, διάφοροι αναλυτές, δημοσιογράφοι, αξιωματούχοι και πολίτες πιστεύουν ότι οι νέες τοποθετήσεις της Άγκυρας για το μέλλον του Κυπριακού κρύβουν έναν μεγάλο «κίνδυνο» για το Κυπριακό: Η Τουρκία έχει αντιληφθεί την δύσκολη θέση, στην οποία βρίσκεται η Κύπρος εξαιτίας της οικονομικής κατάρρευσης και επιχειρεί να επωφεληθεί στο έπακρον από τα δεινά του Κύπριου.
Η ταπεινή, προσωπική μας άποψη, με βάση τις επαφές μας στην τουρκική πρωτεύουσα και στην άλλη πλευρά της πράσινης γραμμής, μας οδηγούν στο εξής συμπέρασμα: Η παραπάνω ανάγνωση μιας μερίδας της κυπριακής κοινωνίας ενδέχεται να είναι παραπλανητική. Οι υποστηρικτές της συγκεκριμένης άποψης αγνοούν το βασικό μοτίβο της νέας τουρκικής θέσης για το Κυπριακό:
Γρήγορη επίλυση του Κυπριακού μέσα από σκληρές διαπραγματεύσεις, στις οποίες θα συμμετάσχουν οι κυβερνήσεις της Τουρκίας και της Ελλάδας.
«Η Ελλάδα έχει καταρρεύσει όπως και εμείς. Με ποια δυνατά χαρτιά θα διαπραγματευτούμε;» Είναι λες και ακούω τις αμφιβολίες του αναγνώστη μου. Στο συγκεκριμένο ερώτημα απαντώ ως εξής: Παρά την οικονομική κρίση, η Κύπρος εξακολουθεί να έχει στο μανίκι της «δυνατά χαρτιά». Το αέριο, η ευρωπαϊκή πορεία της νήσου, το κοινωνικοοικονομικό αδιέξοδο της τουρκοκυπριακής ηγεσίας και κυρίως -ίσως πιο σημαντικό από όλα- το αδιέξοδο που αντιμετωπίζει η τουρκική εξωτερική πολιτική σε διάφορα πεδία είναι κάποια από αυτά τα «δυνατά χαρτιά». Την παρούσα περίοδο, η Άγκυρα βρίσκεται αντιμέτωπη με μεγάλα προβλήματα στα «μέτωπα» της Συρίας, του Ιράκ και του Ιράν. Τα συγκεκριμένα προβλήματα επισκιάζουν τις σχέσεις της Άγκυρας με τις ΗΠΑ (Για αυτό άλλωστε τον λόγο, μεταξύ άλλων, βλέπομαι να εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας η «ομαλοποίηση» στις σχέσεις Τουρκίας - Ισραήλ).
Στην νέα περίοδο και κυρίως πριν από το 2015, η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων θα έδινε ένα σημαντικό περιθώριο ανάσας στην Άγκυρα. Γιατί πριν το 2015; Για δυο βασικούς λόγους: Πρώτον, μέχρι το 2015, η Τουρκία χρειάζεται μια περίοδο πολιτική και διπλωματικής ομαλότητας. Μέχρι τότε θα ολοκληρωθεί η δημιουργία ενός νέου πολιτεύματος στην γειτονική χώρα. Το νέο πολιτικό σύστημα μπορεί να δημιουργηθεί μόνο σε κλίμα ομαλότητας (για αυτό άλλωστε τον λόγο η τουρκική κυβέρνηση αναζητά απεγνωσμένα την κατάπαυση πυρός στο Κουρδικό Ζήτημα). Δεύτερον, το 2015, η Τουρκία θα βρεθεί αντιμέτωπη με τις σαρωτικές επιπτώσεις της 100ης επετείου της Αρμενικής Γενοκτονίας. Στην νέα περίοδο, η Άγκυρα δεν έχει την πολυτέλεια να αντιμετωπίσει την «αντιπολίτευση» του ελληνικού και κυπριακού λόμπι κ.ο.κ.
Έχοντας λάβει υπόψη μας τις παραπάνω επισημάνσεις, θα πρέπει να εστιάσουμε σε δυο σημεία: Τι ζητά η Τουρκία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, τι είμαστε έτοιμοι να διαπραγματευτούμε και να ζητήσουμε δυναμικά; Όμως, πρώτα από όλα: Είμαστε έτοιμοι να διαπραγματευτούμε; Μέχρι στιγμής, η ηγεσία του τόπου δεν έχει δείξει κανένα σημάδι για μια εποικοδομητική διαπραγμάτευση. Αν μάλιστα, αναλογιστούμε την πρόσφατη αποτυχία της κυπριακής διαπραγμάτευσης στην ευρωπαϊκή οικογένεια θα έπρεπε να πανικοβληθούμε. Ωστόσο, αυτό το μικρό νησί, έχει νέους ανθρώπους, με δημιουργικές ιδέες και τεχνογνωσία, οι οποίοι μπορούν να αντεπεξέλθουν στο ύψος των περιστάσεων.
Τι ζητά λοιπόν η Τουρκία; Ας επιχειρήσουμε να περιγράψουμε τις βασικές γραμμές: Βιώσιμο τουρκοκυπριακό κρατίδιο στην Κύπρο, στρατιωτική βάση στην νήσο, ίσες ευκαιρίες για το τουρκικό κεφάλαιο στην Κύπρο και τέλος συμμετοχή -και όχι αποκλεισμό- στον νέο ενεργειακό χάρτη της Μεσογείου. Πάνω από όλα, τακτοποίηση του Κυπριακού μέχρι το 2015.
Είμαστε λοιπόν έτοιμοι να διαπραγματευτούμε; Είμαστε έτοιμοι να θέσουμε επί τάπητος τα «όρια» του τ/κ κρατιδίου; Είμαστε έτοιμοι να θέσουμε επί τάπητος εναλλακτικές λύσεις για τις εγγυήσεις (λ.χ. leasing για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα); Είμαστε έτοιμοι να συμβιβαστούμε με την ιδέα της συμμετοχής του τουρκικού κεφαλαίου στον νέο καπιταλιστικό και ενεργειακό χάρτη της Μεσογείου; Είμαστε έτοιμοι να ζητήσουμε δυναμικά την επιστροφή κάποιων πολύτιμων εδαφών στην ελληνοκυπριακή πλευρά (Βαρόσια, Μόρφου, Διεθνές Αεροδρόμιο, περιοχές Πράσινης Γραμμής κ.ο.κ.);
Προσωπική μου άποψη: Η τουρκική πλευρά έχει αντιληφθεί ότι δεν είμαστε σε θέση να «διαπραγματευτούμε». Γι’ αυτόν άλλωστε τον λόγο στην τουρκική πρωτεύουσα έχουν πέσει επί τάπητος τα περίφημα εναλλακτικά σχέδια για το Κυπριακό.Αν όντως δεν είμαστε σε θέση να διαπραγματευτούμε ή απλώς δεν επιθυμούμε να διαπραγματευτούμε -δικαίωμά μας-, ποια «λύση» μας απομένει: Αν όχι το «σφράγισμα» των οδοφραγμάτων, ποια άλλη;
* Ο Νίκος Στέλγιας είναι ανταποκριτής της «Κ» στην Κωνσταντινούπολη
