Το
σύγχρονο δράμα που περνά η Κύπρος έχει στην πραγματικότητα λίγο να
κάνει με την Κύπρο και πολύ περισσότερο με τις τεράστιες γεωπολιτικές
αναταράξεις που συμβαίνουν τα τελευταία λίγα χρόνια.
Μετά
την επανένωση, η άνοδος της Γερμανίας είναι αδιαμφισβήτητη. Η ενιαία
αγορά και οι μηδενικοί δασμοί σε συνδυασμό με τη βαριά βιομηχανία τής
επέτρεψαν να κυριαρχήσει σαν οικονομική δύναμη στην Ευρώπη. Μετά από
δεκαετίες πολιτικής αυτοαπομόνωσης λόγω της ενοχής που προκάλεσαν οι δύο
παγκόσμιοι πόλεμοι, οι Γερμανοί αποφασίζουν να πάρουν τη ρεβάνς στον
έλεγχο της ηπείρου, χρησιμοποιώντας την Ευρωζώνη σαν το τέλειο άρμα.
Μαζί τους, έχουν τα αδέλφια από την Αυστρία, τα ξαδέλφια από την
Ολλανδία και τις κοινωνικές μεν, κυνικές δε σκανδιναβικές χώρες και
κυρίως τη Σουηδία και Φινλανδία.
Με
την παγκόσμια οικονομική κρίση, οι αδύνατες οικονομίες του ευρωπαϊκού
νότου δεν μπόρεσαν να προσαρμοστούν στους γρήγορους ρυθμούς του βορρά
και γρήγορα περιέπεσαν η μια μετά την άλλη σε σταδιακό μαρασμό. Η
συνέπεια ήταν ο στρατηγικός στραγγαλισμός από τη Γερμανία και τα
μνημόνια από τα οποία ακόμα δεν μπόρεσαν να συνέλθουν. Ζαλισμένες, παρά
τη μεγάλη ανάπτυξη που ακολούθησε τη πτώση του κομμουνισμού, οι
ανατολικοευρωπαϊκές και βαλκανικές χώρες δεν μπόρεσαν ούτε αυτές να
φτάσουν τα επίπεδα των δυνατών οικονομιών των δυτικών γειτόνων τους.
Ειδικά οι πρώτες, απηυδισμένες από τη Σοβιετική Ένωση και τον
κομμουνισμό, γρήγορα έπεσαν στις ζεστές και ασφαλείς αγκαλιές της
Γερμανίας. Η Γαλλία, συγχυσμένη και άβουλη με την κυβέρνηση Ολάντ,
αδυνατεί να ακολουθήσει τη Γερμανία και ο Γαλλογερμανικός άξονας
αποτελεί πια ιστορία. Η Γερμανική δορυφοριοποίηση της ηπειρωτικής
Ευρώπης γύρω από τη Γερμανία είναι πλέον γεγονός.
Στα
δύο άκρα της Ευρώπης, δύο παίκτες παρακολουθούν με αγωνία και
ενδιαφέρον τα τεκταινόμενα. Το Ηνωμένο Βασίλειο, παρόλο που και αυτό
αντιμετωπίζει αρκετά οικονομικά προβλήματα, πολύ θα ήθελε να αποτελέσει
το αντίπαλο δέος της Γερμανίας αλλά δεν μπορεί γιατί είναι εκτός
Ευρωζώνης. Πιο ανατολικά, η αναδυόμενη Ρωσία παρακολουθεί όπως πάντα με
παροιμιώδη ψυχραιμία και ζυγίζει αντιδράσεις.
Για
να επισημοποιηθεί η πρωτοκαθεδρία της Γερμανίας σε όλη πια την Ευρώπη,
οι δορυφόροι πρέπει να αποδείξουν στην πράξη ότι συντάσσονται με την
πρώτη. Άλλωστε, οποιαδήποτε άρνηση υποταγής θα φέρει και τη δική τους
τιμωρία, είτε με τερματισμό της επόμενης δόσης είτε με άλλα οικονομικά
αντίποινα. Έτσι, η Γερμανία ξεκινά μια ακόμα σταυροφορία για την
κατάκτηση της Ευρώπης με νέα, πιο διακριτικά όπλα που δεν σκοτώνουν
ανθρώπους –τουλάχιστον ακαριαία. Ο μόνος εχθρός που έμεινε είναι ένας
και μεγάλος και ακούει στο όνομα Ρωσία. Σαν έτοιμη από καιρό, η
αυτοκρατορία της Μέρκελ επιλέγει πρώτη την τοποθεσία για τη μάχη –την
Κύπρο.
Η
Κύπρος είναι ιδανική περίπτωση και προσφέρεται για τη μεγάλη
αναμέτρηση. Έχοντας κάνει τραγικά λάθη με τη διαχείριση της δικής της
οικονομίας και ως μέλος της Ευρωζώνης, εξαρτάται ευθέως από τις
γερμανικές πολιτικές. Δεδομένης της μεγάλης πολιτικοοικονομικής σχέσης
μεταξύ Ρωσίας και Κύπρου, η υποταγή της Κύπρου, της τελευταίας ίσως
χάντρας που λείπει για να συμπληρωθεί το κομπολόι της μνημονιακής
Μεσογείου, είναι απαραίτητη για πολλούς λόγους:
Πρώτον,
μια σκληρή αντιμετώπιση της Κύπρου θα αποδείξει “ποιος είναι το
αφεντικό στην Ευρώπη” και θα δείξει ποιος πραγματικά αποδέχεται τη
Γερμανία ως αρχηγό και ποιος όχι. Καιρός για την τελευταία να βεβαιωθεί
ότι οι φίλοι της είναι αυτοί που λένε ότι είναι. Επιπλέον, είναι
ευκαιρία να επιβληθεί το γερμανικό οικονομικό μοντέλο σε όλη την Ευρώπη.
Το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου είναι οκτώ φορές το μέγεθος της
οικονομίας της, και το ίδιο ισχύει στη Μάλτα και την Ιρλανδία. Στο δε
Λουξεμβούργο, ο αριθμός εκτοξεύεται στο είκοσι έξι (!), αλλά για αυτές
τις χώρες δεν γίνεται λόγος –τουλάχιστον προς το παρόν.
Δεύτερο,
ένα εξαιρετικό, αλλά ριψοκίνδυνο πείραμα. Το κούρεμα των καταθέσεων
είναι μια πρωτάκουστη λύση για τη διαχείριση οικονομικών κρίσεων, αλλά
αν δουλέψει, τότε γιατί να μην εφαρμοστεί αύριο σε Ελλάδα, Ιταλία και
Ισπανία; Ήδη η Ισπανία ανακοίνωσε ένα παρόμοιο φόρο της τάξης του
0,1%-0,2% στις καταθέσεις των υγιών τραπεζών της χώρα για τη
“σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος”. Επιπλέον, η απόφαση ότι τα
ελληνικά υποκαταστήματα των Κυπριακών τραπεζών δεν υπόκεινται σε κούρεμα
δεν ήταν τυχαία. Αν αυτή η κίνηση προκαλέσει φωτιά, αυτή αν είναι
δυνατόν να παραμείνει στην Κύπρο και να μην επεκταθεί στην Ευρώπη. Έτσι
θα μπορεί να γίνει και καλύτερη μελέτη του πειράματος. Βεβαίως και
υπάρχουν ρίσκα, αλλά αν δεν τα πάρουμε δεν θα ξέρουμε.
Τρίτον,
το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο. Η διαφορά των € 5,8 δις μεταξύ
Eurogroup και Κύπρου είναι γελοία ως ποσό όταν για την Ελλάδα διατέθηκαν
ήδη € 130 δις και η Ισπανία έχει αναλογικά επίσης τεράστιες ανάγκες. Ο
στόχος είναι η καταστροφή της Κυπριακής οικονομίας σε μια νύχτα και η
διάρρηξη των σχέσεων με τη Μόσχα. Γιατί;
Επειδή η Κύπρος έχει μεγάλο
φυσικό πλούτο και κινείται με τους δικούς της ανεξάρτητους σχεδιασμούς
για την εκμετάλλευσή του. Ο Αμερικανόπνευστος αγωγός Nabucco σχεδιάστηκε
για να μεταφέρει στην Ευρώπη φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν και το
Βόρειο Ιράκ μέσω Τουρκίας και Βουλγαρίας μειώνοντας έτσι την Ευρωπαϊκή
εξάρτηση από τη Ρωσία. Από την άλλη, η Ρωσία σχεδιάζει το δικό της
ανταγωνιστικό αγωγό South Stream κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα. Το πρόβλημα
είναι ότι ενώ ο South Stream έχει αρκετό αέριο για να ξεκινήσει να
κατασκευάζεται σύντομα, ο Nabucco δεν έχει τις διαθέσιμες μεγάλες
ποσότητες. Αν όμως προστεθεί στον Nabucco και το Κυπριακό και Ισραηλινό
αέριο, τότε σίγουρα είναι βιώσιμος. Μια αποδυναμωμένη και ξεκομμένη από
τη Ρωσία Κύπρος θα προέβαλλε λιγότερες αντιστάσεις σε αυτή την
προοπτική. Και η Ρωσία το γνωρίζει.
Η
προσπάθεια για αποδυνάμωση ή και καταστροφή της κυπριακής οικονομίας
γίνεται πολύ εμφανής από τη στάση του αμερικανοκρατούμενου Διεθνούς
Νομισματικού Ταμείου. Παρόλο που η συνεισφορά του στο πακέτο διάσωσης
της Κύπρου υπολογίζεται να είναι πολύ μικρή (€ 1-1,5 δις), εντούτοις
είναι αυτό που θέτει τις πιο ακραίες αξιώσεις στις συνομιλίες της Κύπρου
με την τρόικα, υιοθετώντας όλα τα ακραία σενάρια και αδιαφορώντας για
κάθε θετική οικονομική προοπτική που μπορεί να προσφέρει η εκμετάλλευση
των ενεργειακών κοιτασμάτων. Το ενδιαφέρον είναι ότι η Γερμανία και οι
δορυφόροι της είναι αυτοί που επιμένουν στη συμμετοχή του ΔΝΤ,
προσθέτοντας στην πίεση επί της Κύπρου. Στην πραγματικότητα, οι
φιλοσοφίες και τα αποτελέσματα των πολιτικών του ΔΝΤ ήταν πάντα γνωστά,
όμως σε αυτή την περίπτωση το γεωπολιτικό παιχνίδι από τη Μέρκελ ευνοεί
ακόμα περισσότερο την ανάμιξη του ΔΝΤ.
Η
Ρωσία μπορεί αυτή τη στιγμή να μη θελήσει να βοηθήσει την Κύπρο.
Άλλωστε, δεν της αρέσει να τρέχει πίσω από τα γεγονότα δείχνοντας
αδυναμία. Γνωρίζει όμως και κατανοεί το παιχνίδι και θα επιλέξει η ίδια
την τοποθεσία της επόμενης μάχης. Αυτή μπορεί να είναι επί κάποιου άλλου
εδάφους, αλλά μπορεί να πάρει και τη μορφή αυξημένων τιμών φυσικού
αερίου προς την Ευρώπη και ειδικά στη Γερμανία μέσω του αγωγού Nord
Stream κάτω από τη Βόρεια Θάλασσα. Μια τέτοια προοπτική σίγουρα θα
έπληττε πρώτα τη Γερμανία η οποία βασίζεται στη φτηνή ενέργεια για τα
εργοστάσιά της, ενώ η συνεισφορά των πυρηνικών εργοστασίων και των
ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα αυτή είναι πολύ μικρή. Η Ρωσία θα
ζυγίσει τη σχέση της με την Ευρωπαϊκή Ένωση και θα πράξει αποκλειστικά
με βάση τα δικά της συμφέροντα.
Μια
ερώτηση είναι “Και τι κάνει η Αμερική” με την εκκωφαντική σιωπή της; Η
απάντηση είναι ότι η Αμερική αποδέχεται το διορισμό της Γερμανίας ως
αρχηγού στην Ευρώπη και βολεύεται με την αποδυνάμωση της Κύπρου για να
προωθήσει τον αγωγό Nabucco. Οι βόλτες των τουρκικών ερευνητικών σκαφών
στην ανατολική Μεσόγειο και η απολογία του Ισραήλ προς την Τουρκία για
το επεισόδιο με το Μαβί Μαρμαρά δείχνουν ότι το παιχνίδι έχει ξεφύγει
προ πολλού από την Κύπρο. Το σκηνικό μοιάζει πολύ με αυτό του Δευτέρου
Παγκοσμίου Πολέμου και οι παίκτες έλαβαν ήδη θέσεις μάχης. Θα συνεχίσουν
να κινούν τα νήματα μέσα από τις διεθνείς αγορές ή τα πράγματα θα
εξελιχθούν σε κάτι χειρότερο; Η συνέχεια επί της οθόνης.
Γράφει: Χρίστος Μανώλη
