Τα γεωπολιτικά συμφέροντα οδηγούν ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα να ερίζουν για την «mare nostrum» των ΡωμαίωνΤου Δημήτρη Σ. Φαναριώτη
Με μεγάλη επιχειρηματική όρεξη ατενίζουν τη Μεσόγειο Θάλασσα Κινέζοι, Ρώσοι και Αμερικανοί. Κι όσο κι αν επισήμως δηλώνουν ότι οι ορέξεις τους δεν είναι γεωπολιτικές, τα ίδια τα γεγονότα μάλλον τους διαψεύδουν…
Ο τερματικός σταθμός των κοντέινερ στο Πορτ Σάιντ της Αιγύπτου, που βρίσκεται στο βόρειο άκρο της Διώρυγας του Σουέζ, είναι αδιαμφισβήτητα ένας από τους πλέον πολυάσχολους της ευρύτερης περιοχής, ζωτικότατης σημασίας όχι μόνο για την Αίγυπτο αλλά και για την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Οπως και σε πολλά άλλα λιμάνια-κλειδιά της Μεσογείου, μεταξύ των οποίων ο Πειραιάς και η Νάπολη, η κινεζική COSCO κατέχει σημαντικά ποσοστό ιδιοκτησίας (σε Ελλάδα και Ιταλία φτάνει το 20%) καθιστώντας την έναν από τους βασικότερους αν όχι τον βασικότερο παίκτη στη Μεσόγειο.
Φυσικά η COSCO ξεκαθαρίζει σε όλους τους τόνους ότι οι στόχοι της είναι καθαρά εμπορικοί και σε αυτό συμφωνούν αρκετοί αναλυτές. Δεν είναι ωστόσο λίγοι κι εκείνοι οι οποίοι εκτιμούν πως το Πεκίνο έχει λάβει μια ευρύτερη γεωπολιτική απόφαση να εμπλακεί πολύ περισσότερο στην περιοχή και σημειώνουν ότι την τελευταία διετία το Πολεμικό Ναυτικό του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας έχει στείλει περισσότερα από ένα πλοία στην Ευρώπη, κάτι το οποίο δεν είχε γίνει ποτέ πριν.
Mόσχα και Ουάσιγκτον τρέχουν να προλάβουν
Η Κίνα όμως δεν είναι η μοναδική μεγάλη δύναμη η οποία προσπαθεί να εδραιωθεί όσο το δυνατόν ταχύτερα στην περιοχή. Η Ρωσία πραγματοποιεί ναυτικά γυμνάσια από τις 17 Ιανουαρίου στην περιοχή, ενώ θέλει με κάθε τρόπο να διατηρήσει τη ναυτική βάση στην Ταρτούς της Συρίας. Παράλληλα η Ουάσιγκτον ανακοινώνει ότι βλέπει την περιοχή με όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον, με τον ναύαρχο Γκάρι Ράφχεντ να προτρέπει την ηγεσία του αμερικανικού υπουργείου Αμυνας να «επιστρέψει» στη Μεσόγειο.
«Η εκτίμηση πως η Μεσόγειος θα αποτελέσει μια περιοχή όπου θα ενέπιπτε στη σφαίρα επιρροής της Δύσης φαίνεται ότι υπήρξε εξαιρετικά πρόωρη», δήλωσε στο πρακτορείο Reuters ο Αμερικανός καθηγητής της Σχολής Ναυτικού Πολέμου στο Ρόουντ Αϊλαντ και ειδικός σε θέματα εθνικής ασφάλειας Νικόλας Γκβόσντεφ.
«Αραβική άνοιξη» και ΑΟΖ
Δεν είναι όμως μόνο οι επιδιώξεις των τριών μεγάλων δυνάμεων που καθορίζουν το «παιχνίδι», αφού καθοριστικό ρόλο έπαιξαν και παίζουν οι πολλές και σημαντικές πολιτικές και γεωπολιτικές ανακατατάξεις στη περιοχή. Απ” αυτές ξεχωρίζουν η «αραβική άνοιξη» και η ΑΟΖ.
Η πρώτη πυροδότησε μια περίοδο ταραχών και αστάθειας στη Βόρεια Αφρική και ακόμη βαθύτερα στην υποσαχάρια Αφρική, ενώ η κρίση στην ευρωζώνη άφησε τον δοκιμαζόμενο οικονομικά ευρωπαϊκό Νότο να ψάχνει για «έτοιμες» επενδύσεις.
Επιπροσθέτως η ΑΟΖ και η εκμετάλλευση των τεράστιων αποθεμάτων φυσικού αερίου που διαθέτει αναζωπύρωσαν την υπάρχουσα ένταση μεταξύ της Κύπρου, της Τουρκίας και του Ισραήλ. Σε κάθε περίπτωση πάντως η Ουάσιγκτον δεν θα ήθελε με τίποτε οι διεκδικήσεις για το φυσικό αέριο να πάρουν τη μορφή ανοιχτής διαμάχης. Την ίδια ώρα οι ΗΠΑ, οι οποίες μετά τον Ψυχρό Πόλεμο και τους πολέμους στα Βαλκάνια απέσυραν διακριτικά τα αεροπλανοφόρα τους από την περιοχή κυρίως λόγω του υψηλού κόστους συντήρησής τους, τώρα βλέπουν θετικά τη μόνιμη παρουσία μικρότερων πολεμικών πλοίων στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν από λίγους μήνες το Πεντάγωνο ανακοίνωσε ότι προχώρησε στην ανάπτυξη τεσσάρων πυραύλων τεχνολογικής αιχμής στο ισπανικό λιμάνι της Ρότα, στα πλαίσια της αντιπυραυλικής ευρωπαϊκής άμυνας και για τον φόβο επιθέσεων από το Ιράν ή άλλη χώρα της Μέσης Ανατολής.
Συμπερασματικά, ίσως ένα από τα πλέον εύστοχα σχόλια για τη μεσογειακή θυγατέρα που όλοι θέλουν να «παντρευτούν» είναι αυτό βετεράνου αξιωματικού του Ναυτικού, ο οποίος παρομοίασε την κινεζική στάση με τη βρετανική τον 18ο και τον 19ο αιώνα, όπου η εμπορική της επέκταση ήταν τουλάχιστον το ίδιο σημαντική με τη στρατιωτική.
