Tου Leonid Bershidsky
Η επόμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ θα
κληρονομήσει τη χειρότερη σχέση με τη Ρωσία από τότε που ο Ronald Reagan
αποκάλεσε τη Σοβιετική Ένωση αυτοκρατορία του Κακού. Κρίνοντας από τη
λίστα παραπόνων που έχει εκθέσει ο πρόεδρος Vladimir Putin, ακόμη και ο
Donald Trump που συγκριτικά διάκειται πιο φιλικά θα αντιμετωπίσει
δυσκολίες για να τον ικανοποιήσει.Ο Putin έστειλε το μήνυμά του στον
μελλοντικό πρόεδρο των ΗΠΑ τη Δευτέρα, τη στιγμή που το State Department
ανακοίνωσε ότι αναστέλλει τις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία για την
κατάπαυση πυρός στη Συρία και τα συριακά στρατεύματα με την υποστήριξη
της Ρωσίας κινήθηκαν για να καταλάβουν περισσότερο έδαφος στο Χαλέπι.
Με νομοσχέδιο που κατατέθηκε στο
κοινοβούλιο, ο Putin απείλησε να τερματίσει το κοινό αμερικανικορωσικό
πρόγραμμα αφοπλισμού – σύμφωνα με το οποίο το πλεόνασμα οπλικού
πλουτωνίου μετατρέπεται σε καύσιμο – αν οι ΗΠΑ δεν εκπληρώσουν ορισμένες
προϋποθέσεις:
-Να μειωθούν οι υποδομές της
Βορειοατλαντικής Συμμαχίας και να περιοριστεί το νατοϊκού προσωπικό στα
επίπεδα του Σεπτεμβρίου του 2010
-Να ανακληθεί ο νόμος Magnitsky, ο
οποίος επέβαλε κυρώσεις σε Ρώσους αξιωματούχους που εμπλέκονται σε
παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων
-Να ακυρωθούν όλες τις αμερικανικές κυρώσεις κατά Ρώσων ιδιωτών και επιχειρήσεων
-Να αποζημιωθούν οι Ρώσοι για τις ζημιές
που υπέστησαν από τις κυρώσεις των ΗΠΑ και από τις αντικυρώσεις που
αναγκάστηκε να επιβάλει η Ρωσία
Να παρουσιαστεί ένα "σαφές σχέδιο για τη μη αναστρέψιμη καταστροφή” του αμερικανικού πλεονάσματος πλουτωνίου.
Ο Putin θα μπορούσε εναλλακτικά να πει
ότι το πρόγραμμα θα συνεχιστεί όταν παγώσει η Κόλαση. "Ζήτησε πολύ λίγα”
έγραψε σαρκαστικά στο facebook ο Leonid Volkov ένας πολιτικός που
τάσσεται κατά του Putin. "Θα έπρεπε να ζητήσει πίσω την Αλάσκα, αιώνια
νεότητα, τον Elon Musk και ένα εισιτήριο για τη Disneyland”.
Ακόμη και αν μία κυβέρνηση των ΗΠΑ ήταν
ξαφνικά έτοιμη να άρει τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν ως απάντηση στην
επιθετικότητα που επέδειξε η Ρωσία στην Ουκρανία, ούτε καν ο πρόεδρος
Trump θα συμφωνούσε στην ταπεινωτική και παράλογη απαίτηση για
αποζημίωση -ιδίως για την εμπαθή απόφαση της Ρωσίας να απαγορεύσει την
εισαγωγή δυτικών τροφίμων, μία κίνηση που κυρίως έβλαψε τους εγχώριους
καταναλωτές. Οι περικοπές του ΝΑΤΟ επίσης δεν έχουν καμία πιθανότητα
επιτυχίας.
Η συμφωνία για το πλουτώνιο ήταν σε
μεγάλο βαθμό συμβολική και ήταν στα τελευταία της ούτως ή αλλιώς.
Εφαρμόστηκε σε μόλις 34 τόνους σε κάθε πλευρά, ένα μικρό μέρος του
πυρηνικού οπλοστασίου της κάθε χώρας. Η κυβέρνηση Obama "πάγωσε” το δικό
της μέρος της συμφωνίας το 2014, μετά από σειρά διαφωνιών για θέματα
όπως το πώς θα καταστραφεί το πλουτώνιο ή το υψηλό κόστος της μετατροπής
του σε καύσιμο για πυρηνικούς σταθμούς. Η κίνηση άφησε να εννοηθεί ότι
οι ΗΠΑ ήταν προετοιμασμένες να δουν τη Ρωσία να εγκαταλείπει επίσης τη
δική της πλευρά στη συμφωνία.
Η επιλογή του μέρους από τον Πούτιν
φαίνεται να έχει ως στόχο να υπενθυμίσει στον κόσμο ότι η Ρωσία
παραμένει μία πυρηνική δύναμη με πλουτώνιο σε αφθονία, σε αντίθεση με
τις περισσότερες χώρες στην άμεση γειτονιά της. Ο Ουκρανός πρόεδρος
Petro Poroshenko μετανιώνει πικρά το ότι η χώρα του παρέδωσε το πυρηνικό
οπλοστάσιό της στα μέσα της δεκαετίας του '90 με αντάλλαγμα την πλέον
άχρηστη εγγύηση από τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο ότι δεν θα
δεχθεί επίθεση. Ο Poroshenko θέλει να πείσει την Ουάσιγκτον ότι η
Ουκρανία αξίζει τα θανατηφόρα όπλα των ΗΠΑ, έχοντας εξαπατηθεί
προκειμένου να απογυμνωθεί από έναν ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα που
κατά πάσα πιθανότητα θα είχε διατηρήσει τη χώρα άθικτη το 2014.
Το μήνυμα του Putin είναι ότι η Ρωσία θα
ξεκινήσει να ενεργεί ως ισότιμη δύναμη, ανεξάρτητα από το αν θέλουν οι
ΗΠΑ να την αντιμετωπίζουν ως τέτοια. Αποτελεί μία υπενθύμιση στους
προεδρικούς υποψήφιους ότι ο κατευνασμός της Ρωσίας έχει ένα τίμημα και
ότι η αρχική θέση της σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση θα είναι αλαζονικά
υψηλή. Καθώς η απερχόμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι απίθανο να εντείνει τη
στρατιωτική δραστηριότητα στη Συρία, η Ρωσία καταβάλει κάθε δυνατή
προσπάθεια για να διασφαλίσει ότι τα στρατεύματα του προέδρου Bashar
al-Assad θα κερδίσουν μία αποφασιστική νίκη στο Χαλέπι πριν ορκιστεί ο
επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ. Η απόφαση των ΗΠΑ να αποχωρήσουν από τις
συνομιλίες δεν έχει μεγάλη σημασία για τον Putin, ο οποίος έτσι κι
αλλιώς προσπαθεί να κερδίσει χρόνο παρά να συνομιλήσει.
Ο Putin έχει επίγνωση ότι η εμπόλεμη
στάση του θα είναι δαπανηρή. Τη Δευτέρα, το υπουργείο Οικονομικών
πρότεινε την ενίσχυση του απόρρητου σκέλους του προϋπολογισμού -το οποίο
περιλαμβάνει τις στρατιωτικές δαπάνες και τις δαπάνες ασφαλείας- κατά
περίπου 680 δισ. ρούβλια, μία κίνηση που θα απαιτήσει την περικοπή άλλων
δαπανών και την αύξηση του ελλείμματος. Ο Putin γνωρίζει εκ πείρας ότι
οι Ρώσοι θα ανεχθούν μεγαλύτερη οικονομική ανέχεια αν αισθανθούν ότι
ορθώνουν ανάστημα στις ΗΠΑ.
Είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς το πώς
ο Barack Obama μπορεί να ανταποκριθεί σοβαρά στις απαιτήσεις του Putin.
Ωστόσο ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ θα πρέπει να αποφασίσει τι θα κάνει
με την αδιάλλακτη Ρωσία. Μία επιλογή είναι να ενισχύσει τις κυρώσεις και
να περιμένει η αποδυνάμωση της οικονομίας να υπονομεύσει τη θέση του
Κρεμλίνου, ωστόσο μία τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε να έχει άμεσες και
απρόβλεπτες συνέπειες στη Μέση Ανατολή και αλλού.
