Οι πρώτες άδειες είχαν χορηγηθεί το 1993 και το 1995 θεσμοθετήθηκε το
συγκεκριμένο καθεστώς εν όψει της προκήρυξης των αδειών. Στη συνέχεια
εφαρμόστηκε τον Οκτώβριο του 1998, λίγο μετά την πρώτη απόπειρα να
δοθούν τηλεοπτικές άδειες, και επαναλήφθηκε με την κατάργηση του
τηλεοπτικού διαγωνισμού το 2002.
Έκτοτε η εν λόγω διάταξη έμπαινε ως τροπολογία κάθε χρόνο έως και το 2015, σε άσχετα νομοσχέδια η φράση «το άρθρο 17 παρ. 1 του ν. 2644/1998 συνεχίζει να ισχύει μέχρι τις 31/12» του κάθε επόμενου έτους. Και η εκάστοτε κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ ή Νέας Δημοκρατίας συνέχιζε να «χαρίζει» την απρόσκοπτη λειτουργία των ιδιωτικών καναλιών.
Το βολικό αυτό καθεστώς τελείωσε με την απόφαση 3578/2010 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας επί της προσφυγής του Αθήνα TV. Το ΣτΕ έκρινε πως η διοίκηση <Β> ξεπέρασε κάθε ανεκτό όριο συνταγματικότητας και κήρυξε τη λειτουργία των ιδιωτικών καναλιών παράνομη. <Δ> Η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε πως η «επ’ αόριστον ανοχή της λειτουργίας τηλεοπτικών σταθμών οι οποίοι ιδρύθηκαν και λειτούργησαν παρανόμως αντίκειται προς το Σύνταγμα», η ρύθμιση της προσωρινής νομιμότητας αντιβαίνει προς τη συνταγματική αρχή της ισότητας και η υπέρβαση αυτού του ορίου δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να γίνει ανεκτή από τη συνταγματική τάξη. Το ΣτΕ σημείωνε πως η επίμαχη διάταξη ήταν ήδη κατά τον χρόνο θεσπίσεώς της αντισυνταγματική. «Σε κάθε δε περίπτωση δέκα (10) περίπου έτη μετά τη θέσπιση του ν. 2328/1995, επτά (7) έτη μετά τη δημοσίευση των πρώτων προκηρύξεων για την αδειοδότηση τηλεοπτικών σταθμών και τρία (3) έτη μετά τη θέση σε ισχύ των διατάξεων του άρθρου 19 παρ. 2 και 3 του ν. 3051/2002, τα χρονικά όρια της συνταγματικής ανοχής είχαν, πλέον, εξαντληθεί και η επίμαχη διάταξη είχε οπωσδήποτε καταστεί αντισυνταγματική και, ως εκ τούτου, αντίσχυρη, διότι η περαιτέρω διατήρησή της σε ισχύ θα ήταν, κατά τα ανωτέρω, αντίθετη προς το Σύνταγμα».
Παρά την απόφαση αυτή, οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ συνέχισαν την τακτική της «προσωρινής νομιμότητας» έως και το 2014, οπότε η λειτουργία των ιδιωτικών καναλιών θεωρούνταν για τη διοίκηση του κράτους «νόμιμη» μέχρι τον Δεκέμβριο του 2015. Η εν λόγω διάταξη έπαυσε να ισχύει και από τον Ιανουάριο του 2016 όλα τα ιδιωτικά κανάλια βρίσκονται θεσμικά στον αέρα, χωρίς καμία νομική κάλυψη. Στο μεσοδιάστημα υπήρξε μια τρομακτική ρύθμιση, που δεν την ψήφισαν οι πρώην πρωθυπουργοί Κώστας Καραμανλής και Γιώργος Παπανδρέου, με την οποία οι σταθμοί αποκτούσαν με το άρθρο 18 του ν. 4208/2013 τη δυνατότητα να εκπέμπουν χωρίς άδειες και ψηφιακά!
Το επίμαχο άρθρο 18 του ν.4208/2013 που έδωσε τη δυνατότητα στους τηλεοπτικούς σταθμούς να εκπέμπουν χωρίς άδειες και ψηφιακά
Τρεις προσπάθειες αδειοδότησης που...απέτυχαν
Το παρασκήνιο είναι γεμάτο υποκλίσεις των κοινοβουλευτικών δυνάμεων στα συμφέροντα των ιδιοκτητών της ιδιωτικής τηλεόρασης. Απόδειξη, το ότι όσες φορές επιχειρήθηκε να δοθούν άδειες η διαδικασία δεν ολοκληρώθηκε γιατί οι τηλεοπτικές εταιρείες δεν είχαν καταθέσει τα δικαιολογητικά που απαιτούσαν οι νόμοι τους οποίους είχε ψηφίσει η Βουλή! Η μόνη τηλεοπτική αδειοδότηση που έγινε ήταν στις 10 Σεπτεμβρίου 1993, επί κυβέρνησης Κ. Μητσοτάκη, με ένα λειψό και σαθρό θεσμικό πλαίσιο.
Οι πρώτες άδειες που δόθηκαν ήταν «τοπικής εμβέλειας» για την περιοχή της Αττικής, με παράλληλη χορήγηση «ειδικής άδειας για τεχνική δικτύωση» ώστε να αποκτήσουν «εθνική εμβέλεια». Άδεια είχαν πάρει ο ΑΝΤ1 TV, το New Channel του Φώτη Μανούση, το Κανάλι 29, η Νέα Τηλεόραση (Star), το Seven X και το Mega στην Αθήνα, το TV 100 και το Μακεδονία TV στη Θεσσαλονίκη, το Τηλετώρα και το TeleCity TV με τοπική εμβέλεια. Είχαν αποκλειστεί ο 902 TV και ο ΣΚΑΪ. Μετά την πτώση της κυβέρνησης Μητσοτάκη, η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ έδωσε πανελλαδική εμβέλεια στον 902 TV και στον ΣΚΑΪ και δύο χρόνια μετά και στο Μακεδονία TV.
Από το 1993 και μετά, παρότι ψηφίστηκαν 4 νόμοι για την ιδιωτική τηλεόραση και εκδόθηκαν περισσότερες από 26 υπουργικές αποφάσεις και 2 τουλάχιστον προεδρικά διατάγματα, οι σταθμοί έβγαιναν στον αέρα χωρίς άδειες.
Η πρώτη σοβαρή απόπειρα τηλεοπτικής αδειοδότησης έγινε τον Φεβρουάριο του 1998, με βάση τα απαιτούμενα του νόμου Βενιζέλου (2328/95). Προκηρύχθηκαν 6 άδειες πανελλαδικής εμβέλειας, 54 περιφερειακής και 57 τοπικής. Επί υπουργίας Δημήτρη Ρέππα, οι εγκαταστάσεις του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης γέμισαν με εκατοντάδες κούτες με έγγραφα από τους τηλεοπτικούς σταθμούς. Είχαν κατατεθεί συνολικά 157 αιτήσεις. Μέχρι να εκδοθούν οι επίσημες τηλεοπτικές άδειες η τότε κυβέρνηση Σημίτη ανακάλυψε τη μαγική διάταξη που έλυσε επί 23 χρόνια το πρόβλημα της παράνομης τηλεοπτικής εκπομπής. Ο Δ. Ρέππας πρόσθεσε στον νόμο 2644/98 για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες το άρθρο 17, με το οποίο βαφτίστηκαν «προσωρινά νόμιμοι» όσοι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί εξέπεμπαν από το 1993 και μετά!
Το τότε αρμόδιο για τον έλεγχο των αιτήσεων ΕΣΡ απέστειλε τους φακέλους στο υπουργείο Τύπου μαζί με την έκθεσή του και εκεί παρέμειναν κλειδωμένοι μέχρι και το 2000. Στο μεταξύ, οι υπηρεσίες του υπουργείου Τύπου είχαν επικοινωνία με τις τηλεοπτικές εταιρείες ζητώντας νέα στοιχεία! Ο νέος πρόεδρος του ΕΣΡ Βασίλης Λαμπρίδης άρχισε εκ νέου τη διαδικασία ελέγχου των 157 ξεχασμένων αιτήσεων, ανακοινώνοντας πως οι τηλεοπτικοί σταθμοί μπορούσαν να συμπληρώσουν τους φακέλους τους.
Όμως και πάλι το ΕΣΡ κατά τον έλεγχο των φακέλων διαπίστωσε μεγάλες ελλείψεις, εξαιτίας των οποίων «κόβονταν» τα κανάλια New, Μακεδονία TV, 902 και Seven Χ. Η κυβέρνηση Σημίτη ενημερώθηκε πως τα στοιχεία ήταν παλιά και δεν μπορούσαν να δοθούν άδειες με αιτήσεις του 1998. Με μια απλή διάταξη ο υπουργός Τύπου Χρήστος Πρωτόπαπας κατάργησε την τηλεοπτική προκήρυξη και ανανέωσε το καθεστώς της «προσωρινής νομιμότητας»!
Το 2003 έγινε η δεύτερη απόπειρα να δοθούν τηλεοπτικές άδειες. Τον Δεκέμβριο του 2003 είχαν κατατεθεί στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης 180 αιτήσεις και μέχρι και τον Ιούνιο του 2004 η διαδικασία δεν είχε ολοκληρωθεί. Στο μεταξύ, η νομοθεσία άλλαξε δύο φορές, μία με την ανεξαρτητοποίηση του ΕΣΡ και μία με τον «βασικό μέτοχο». Η τηλεοπτική αδειοδότηση έμεινε για μία ακόμη φορά στα συρτάρια.
Έκτοτε η εν λόγω διάταξη έμπαινε ως τροπολογία κάθε χρόνο έως και το 2015, σε άσχετα νομοσχέδια η φράση «το άρθρο 17 παρ. 1 του ν. 2644/1998 συνεχίζει να ισχύει μέχρι τις 31/12» του κάθε επόμενου έτους. Και η εκάστοτε κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ ή Νέας Δημοκρατίας συνέχιζε να «χαρίζει» την απρόσκοπτη λειτουργία των ιδιωτικών καναλιών.
Το βολικό αυτό καθεστώς τελείωσε με την απόφαση 3578/2010 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας επί της προσφυγής του Αθήνα TV. Το ΣτΕ έκρινε πως η διοίκηση <Β> ξεπέρασε κάθε ανεκτό όριο συνταγματικότητας και κήρυξε τη λειτουργία των ιδιωτικών καναλιών παράνομη. <Δ> Η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε πως η «επ’ αόριστον ανοχή της λειτουργίας τηλεοπτικών σταθμών οι οποίοι ιδρύθηκαν και λειτούργησαν παρανόμως αντίκειται προς το Σύνταγμα», η ρύθμιση της προσωρινής νομιμότητας αντιβαίνει προς τη συνταγματική αρχή της ισότητας και η υπέρβαση αυτού του ορίου δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να γίνει ανεκτή από τη συνταγματική τάξη. Το ΣτΕ σημείωνε πως η επίμαχη διάταξη ήταν ήδη κατά τον χρόνο θεσπίσεώς της αντισυνταγματική. «Σε κάθε δε περίπτωση δέκα (10) περίπου έτη μετά τη θέσπιση του ν. 2328/1995, επτά (7) έτη μετά τη δημοσίευση των πρώτων προκηρύξεων για την αδειοδότηση τηλεοπτικών σταθμών και τρία (3) έτη μετά τη θέση σε ισχύ των διατάξεων του άρθρου 19 παρ. 2 και 3 του ν. 3051/2002, τα χρονικά όρια της συνταγματικής ανοχής είχαν, πλέον, εξαντληθεί και η επίμαχη διάταξη είχε οπωσδήποτε καταστεί αντισυνταγματική και, ως εκ τούτου, αντίσχυρη, διότι η περαιτέρω διατήρησή της σε ισχύ θα ήταν, κατά τα ανωτέρω, αντίθετη προς το Σύνταγμα».
Παρά την απόφαση αυτή, οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ συνέχισαν την τακτική της «προσωρινής νομιμότητας» έως και το 2014, οπότε η λειτουργία των ιδιωτικών καναλιών θεωρούνταν για τη διοίκηση του κράτους «νόμιμη» μέχρι τον Δεκέμβριο του 2015. Η εν λόγω διάταξη έπαυσε να ισχύει και από τον Ιανουάριο του 2016 όλα τα ιδιωτικά κανάλια βρίσκονται θεσμικά στον αέρα, χωρίς καμία νομική κάλυψη. Στο μεσοδιάστημα υπήρξε μια τρομακτική ρύθμιση, που δεν την ψήφισαν οι πρώην πρωθυπουργοί Κώστας Καραμανλής και Γιώργος Παπανδρέου, με την οποία οι σταθμοί αποκτούσαν με το άρθρο 18 του ν. 4208/2013 τη δυνατότητα να εκπέμπουν χωρίς άδειες και ψηφιακά!
Το επίμαχο άρθρο 18 του ν.4208/2013 που έδωσε τη δυνατότητα στους τηλεοπτικούς σταθμούς να εκπέμπουν χωρίς άδειες και ψηφιακά
Τρεις προσπάθειες αδειοδότησης που...απέτυχαν
Το παρασκήνιο είναι γεμάτο υποκλίσεις των κοινοβουλευτικών δυνάμεων στα συμφέροντα των ιδιοκτητών της ιδιωτικής τηλεόρασης. Απόδειξη, το ότι όσες φορές επιχειρήθηκε να δοθούν άδειες η διαδικασία δεν ολοκληρώθηκε γιατί οι τηλεοπτικές εταιρείες δεν είχαν καταθέσει τα δικαιολογητικά που απαιτούσαν οι νόμοι τους οποίους είχε ψηφίσει η Βουλή! Η μόνη τηλεοπτική αδειοδότηση που έγινε ήταν στις 10 Σεπτεμβρίου 1993, επί κυβέρνησης Κ. Μητσοτάκη, με ένα λειψό και σαθρό θεσμικό πλαίσιο.
Οι πρώτες άδειες που δόθηκαν ήταν «τοπικής εμβέλειας» για την περιοχή της Αττικής, με παράλληλη χορήγηση «ειδικής άδειας για τεχνική δικτύωση» ώστε να αποκτήσουν «εθνική εμβέλεια». Άδεια είχαν πάρει ο ΑΝΤ1 TV, το New Channel του Φώτη Μανούση, το Κανάλι 29, η Νέα Τηλεόραση (Star), το Seven X και το Mega στην Αθήνα, το TV 100 και το Μακεδονία TV στη Θεσσαλονίκη, το Τηλετώρα και το TeleCity TV με τοπική εμβέλεια. Είχαν αποκλειστεί ο 902 TV και ο ΣΚΑΪ. Μετά την πτώση της κυβέρνησης Μητσοτάκη, η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ έδωσε πανελλαδική εμβέλεια στον 902 TV και στον ΣΚΑΪ και δύο χρόνια μετά και στο Μακεδονία TV.
Από το 1993 και μετά, παρότι ψηφίστηκαν 4 νόμοι για την ιδιωτική τηλεόραση και εκδόθηκαν περισσότερες από 26 υπουργικές αποφάσεις και 2 τουλάχιστον προεδρικά διατάγματα, οι σταθμοί έβγαιναν στον αέρα χωρίς άδειες.
Η πρώτη σοβαρή απόπειρα τηλεοπτικής αδειοδότησης έγινε τον Φεβρουάριο του 1998, με βάση τα απαιτούμενα του νόμου Βενιζέλου (2328/95). Προκηρύχθηκαν 6 άδειες πανελλαδικής εμβέλειας, 54 περιφερειακής και 57 τοπικής. Επί υπουργίας Δημήτρη Ρέππα, οι εγκαταστάσεις του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης γέμισαν με εκατοντάδες κούτες με έγγραφα από τους τηλεοπτικούς σταθμούς. Είχαν κατατεθεί συνολικά 157 αιτήσεις. Μέχρι να εκδοθούν οι επίσημες τηλεοπτικές άδειες η τότε κυβέρνηση Σημίτη ανακάλυψε τη μαγική διάταξη που έλυσε επί 23 χρόνια το πρόβλημα της παράνομης τηλεοπτικής εκπομπής. Ο Δ. Ρέππας πρόσθεσε στον νόμο 2644/98 για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες το άρθρο 17, με το οποίο βαφτίστηκαν «προσωρινά νόμιμοι» όσοι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί εξέπεμπαν από το 1993 και μετά!
Το τότε αρμόδιο για τον έλεγχο των αιτήσεων ΕΣΡ απέστειλε τους φακέλους στο υπουργείο Τύπου μαζί με την έκθεσή του και εκεί παρέμειναν κλειδωμένοι μέχρι και το 2000. Στο μεταξύ, οι υπηρεσίες του υπουργείου Τύπου είχαν επικοινωνία με τις τηλεοπτικές εταιρείες ζητώντας νέα στοιχεία! Ο νέος πρόεδρος του ΕΣΡ Βασίλης Λαμπρίδης άρχισε εκ νέου τη διαδικασία ελέγχου των 157 ξεχασμένων αιτήσεων, ανακοινώνοντας πως οι τηλεοπτικοί σταθμοί μπορούσαν να συμπληρώσουν τους φακέλους τους.
Όμως και πάλι το ΕΣΡ κατά τον έλεγχο των φακέλων διαπίστωσε μεγάλες ελλείψεις, εξαιτίας των οποίων «κόβονταν» τα κανάλια New, Μακεδονία TV, 902 και Seven Χ. Η κυβέρνηση Σημίτη ενημερώθηκε πως τα στοιχεία ήταν παλιά και δεν μπορούσαν να δοθούν άδειες με αιτήσεις του 1998. Με μια απλή διάταξη ο υπουργός Τύπου Χρήστος Πρωτόπαπας κατάργησε την τηλεοπτική προκήρυξη και ανανέωσε το καθεστώς της «προσωρινής νομιμότητας»!
Το 2003 έγινε η δεύτερη απόπειρα να δοθούν τηλεοπτικές άδειες. Τον Δεκέμβριο του 2003 είχαν κατατεθεί στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης 180 αιτήσεις και μέχρι και τον Ιούνιο του 2004 η διαδικασία δεν είχε ολοκληρωθεί. Στο μεταξύ, η νομοθεσία άλλαξε δύο φορές, μία με την ανεξαρτητοποίηση του ΕΣΡ και μία με τον «βασικό μέτοχο». Η τηλεοπτική αδειοδότηση έμεινε για μία ακόμη φορά στα συρτάρια.
