Του Κώστα Ράπτη -Από τα διμερή ζητήματα στην τριμερή
συνεννόηση. Η μεγάλη είδηση της επίσκεψης του Αλέξη Τσίπρα στην Τουρκία
προέκυψε όταν ο Τούρκος ομόλογός του Αχμέτ Νταβούτογλου γνωστοποίησε,
κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου των δύο ηγετών, ότι υφίσταται πρόταση
της Ανγκελα Μέρκελ για την πραγματοποίηση συνάντησης κορυφής
Ελλάδας-Τουρκίας-Γερμανίας με αντικείμενο τη δημιουργία μόνιμου
μηχανισμού διαχείρισης των προσφυγικών ροών. Το ποιά ακριβώς είναι η
ανταπόκριση της Αθήνας σε αυτή την πρόταση δεν είναι σαφές –αλλά
οπωσδήποτε δεν υπήρξε αιφνιδιασμός, δεδομένης της τηλεφωνικής
επικοινωνίας του Έλληνα πρωθυπουργού με την καγκελάριο πριν από την
πραγματοποίηση του ταξιδιού στη γείτονα. Ο γερμανικός Τύπος σπεύδει
πάντως να κάνει λόγο για "τρόικα του προσφυγικού” (Hanldelsblatt),
εμφανίζοντας τις δύο γειτονικές χώρες να είναι αυτές που απευθύνονται
στη συνδρομή της Γερμανίας.
Σε κάθε περίπτωση, η επιδίωξη της Αθήνας
να "παρεμβληθεί” εγκαίρως στο μεγάλο παζάρι που έχει ανοίξει ανάμεσα
στην Ε.Ε. (δηλ. το Βερολίνο) και την Άγκυρα, στο φόντο της όλο και
εντονότερης εξάρτησης των Ευρωπαίων από την Άγκυρα για την προσφυγική
κρίση, δεν δείχνει να ευοδώνεται. Αντιθέτως, η αίσθηση ότι συνομιλούν
απευθείας με εκείνη την πρωτεύουσα που είναι πραγματικά σε θέση να τους
προσφέρει τα επιδιωκόμενα ανταλλάγματα, θωρακίζει τους Τούρκους
ιθύνοντες.
Έτσι, για το μεν σχέδιο δράσης
Ε.Ε.-Τουρκίας στο προσφυγικό η πραγματική συζήτηση θα διεξαχθεί στην
ευρω-τουρκική σύνοδο κορυφής της 29ης Νοεμβρίου, ενώ τα διμερή θέματα
παραπέμπονται για την 4η συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας
Ελλάδας-Τουρκίας, με την εκπεφρασμένη βούληση επέκτασης των μέτρων
οικοδόμησης εμπιστοσύνης –και με ορατή την πιθανότητα όλο το πλαίσιο
εντός του οποίου εγγράφονται και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις να έχει έως
τότε, δεδομένων των καταιγιστικών εξελίξεων στην περιοχή, δραματικά
μετατραπεί.
Με αυτή την έννοια η Άγκυρα δεν είχε
κανέναν λόγο να ανοίξει πλήρως τη βεντάλια των διμερών ζητημάτων, αλλά
ούτε και να ανταποκριθεί στα ελληνικά αιτήματα ως προς το προσφυγικό. Ο
Αχμέτ Νταβούτογλου προσδιόρισε την ατζέντα των συνομιλιών ως
περιστρεφόμενη γύρω από τέσσερις άξονες: καλλιέργεια των διμερών
οικονομικών σχέσεων, αντιμετώπιση "των ζητημάτων που αφορούν τις
μειονότητες, το Αιγαίο και το Κυπριακό”, την κοινή ελληνοτουρκική στάση
"για το μέλλον της Ευρώπης” ό,τι και αν σημαίνει αυτό) και συνεργασία
στα περιφερειακά και διεθνή θέματα, όπως τα Βαλκάνια και η Μέση
Ανατολή.
Η δε αναφορά Νταβούτογλου στο ότι η
προσφυγική κρίση δεν είναι ζήτημα που θα πρέπει να επωμισθεί μόνο η
Τουρκία (ή η Ελλάδα, όπως πρόσθεσε φιλοφρόνως) αποτελεί απλώς έμμεση
απόκρουση της ελληνικής επιμονής για δημιουργία των Hotspots επί
τουρκικού εδάφους και για ενεργοποίηση του ελληνοτουρκικού πρωτοκόλλου
επανεισδοχής.
Το απτό αποτέλεσμα της συνάντησης ήταν η
ανακοίνωση της σύστασης διυπουργικών επιτροπών στους τομείς των
Εξωτερικών, της Προστασίας του Πολίτη και της Μετανάστευσης, αλλά και ο
τεχνικός συντονισμός των δύο ακτοφυλακών. Οι αναφορές στις
"ανθρωπιστικές διαστάσεις” προβλήματος ανοίγει πάντως μέγα θέμα ως προς
τα όρια των ευθυνών έρευνας και διάσωσης, που η Αγκυρα παγίως
αμφισβητεί.
Η δε αποστροφή του Τούρκου πρωθυπουργού
στις δυσκολίες που δημιουργούν οι παραβιάσεις εναέριου χώρου ένθεν
κακείθεν, δεν είναι παρά ο τρόπος να διαιωνισθεί η αμφισβήτηση της
ελληνικής δικαιοδοσίας σε εύρος 10 ναυτικών μιλίων από τις ακτές. Μόνο
χθες, την ώρα των συζητήσεων των πρωθυπουργών των δύο χωρών στην Άγκυρα,
τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη προέβησαν σε 7 παραβιάσεις του ελληνικού
εθνικού εναέριου χώρου.
