Του Χρήστου Μηνάγια*
Η πολιτική που εφάρμοσε το δίδυμο Ερντογάν-Νταβούτογλου για τη Συρία
αποσκοπούσε αρχικά στην πτώση του καθεστώτος Άσαντ και στη συνέχεια οι
Αδελφοί Μουσουλμάνοι να αναλάβουν τη διακυβέρνηση της χώρας. Όμως, οι
τυχοδιωκτικοί, φαντασιόπληκτοι και χρεωκοπημένοι σχεδιασμοί των Τούρκων
προσέκρουσαν σε ανυπέρβλητα εμπόδια, προκάλεσαν αλυσιδωτές και
απρόβλεπτες επιπτώσεις, απομόνωσαν τη χώρα τους και επισκίασαν την
αξιοπιστία και φερεγγυότητα της. Συγκεκριμένα:
α. Σε σύντομο χρονικό διάστημα η Τουρκία ήρθε αντιμέτωπη με ένα μαζικό κύμα προσφύγων που ξεπερνά τα 2,5 εκατομμύρια και θεωρείται ως η μεγαλύτερη κρίση της σύγχρονης τουρκικής ιστορίας.
β. Η περαιτέρω αύξηση της ΝΑΤΟϊκής παρουσίας στην Τουρκία θα κλιμακώσει την ένταση στις τουρκο-συριακές και κατ’ επέκταση στις τουρκο-ρωσικές σχέσεις.
γ. Η αποδυνάμωση του καθεστώτος Άσαντ ισχυροποίησε τα κουρδικά καντόνια στη βόρεια Συρία και κατά συνέπεια κλιμάκωσε τις απειλές στο εσωτερικό της Τουρκίας. Άλλωστε, το κουρδικό κίνημα PYD αναδείχθηκε ως η μοναδική και πιο έμπιστη πολεμική δύναμη της περιοχής εναντίον του ισλαμικού κράτους. Επιπρόσθετα, σε μυστική σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα με τη συμμετοχή Γάλλων, Γερμανών, Ρώσων, Ιρανών και Αμερικανών αξιωματούχων συζητήθηκε το θέμα της διεθνούς αναγνώρισης των κουρδικών καντονιών της Συρίας και η Νέα Συρία να διαμορφωθεί με βάση την κουρδική ηγεμονία στην περιοχή. Πέραν των παραπάνω, πριν από λίγες ημέρες ο Σαλίχ Μουσλίμ, επικεφαλής του PYD, συναντήθηκε με τον Μπαρζανί στην πόλη Εμπίλ του βορείου Ιράκ, παρόντων τριών διπλωματών της Δυτικής Συμμαχίας. Στην εν λόγω συνάντηση ελήφθησαν σημαντικές αποφάσεις αναφορικά με την έξοδο των κουρδικών πετρελαίων στη Μεσόγειο και συγκεκριμένα από τη συριακή πόλη Λαττάκεια με τη σύμφωνη γνώμη του Άσαντ. Ειδικότερα, μέχρι το τέλος Οκτωβρίου το PYD θα επιδιώξει την κατάληψη της πόλεως Cerablus και στη συνέχεια τη συνένωση των καντονιών Afrin και Kobani, ο Μπαρζανί θα αναγνωρίσει το καθεστώς των κουρδικών καντονιών της Συρίας, το PYD θα στηρίξει την κυριαρχία του Μπαρζανί στο βόρειο Ιράκ και η Γαλλία εγγυήθηκε ότι θα είναι η πρώτη χώρα που θα αγοράσει το κουρδικό πετρέλαιο.
δ. Η υποστήριξη που παρείχε το κυβερνόν κόμμα ΑΚΡ στους τζιχαντιστές, σε συνεργασία με τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, άνοιξε το δρόμο σ’ έναν ολέθριο σύμμετρο πόλεμο στη Συρία και το Ιράκ, καθώς επίσης στη δημιουργία ασύμμετρων απειλών στην τουρκική επικράτεια με συνέπεια τη δημιουργία φόβου, ηττοπάθειας, αγανάκτησης και σύγκρουσης τόσο μεταξύ των κοινωνικών ομάδων όσο και των οπαδών πολιτικών κομμάτων. Σημειωτέον ότι, στις 16 Απριλίου 2015 ο συντάκτης του παρόντος στο άρθρο του με τίτλο: «Ο Ερντογάν δημιουργεί κλίμα ανασφάλειας, φόβου και ψυχολογικής βίας» είχε αναφέρει ότι, οι υπηρεσίες πληροφοριών της Τουρκίας γνωστοποίησαν ότι, έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα σχέδιο ψυχολογικού πολέμου και προπαγάνδας προκειμένου να αποσταθεροποιηθεί η χώρα. Σύμφωνα με αυτό, ως τακτικοί στόχοι προς εκμετάλλευση έχουν τεθεί το κουρδικό πρόβλημα, οι ομάδες του ριζοσπαστικού Ισλάμ, η διαμάχη μεταξύ σουνιτών-αλεβητών, η γενοκτονία των Αρμενίων, τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα της χώρας και το ποντιακό κίνημα στη Μαύρη Θάλασσα για δήθεν ίδρυση Ποντιακού Κράτους. Επιπρόσθετα, το εν λόγω σχέδιο περιλαμβάνει προσβολές αστυνομικών στόχων, βομβιστικές ενέργειες σε στρατηγικούς στόχους, απόπειρες δολοφονιών πολιτικών και προβεβλημένων προσωπικοτήτων, καθώς επίσης αποδιοργάνωση της τουρκικής κοινωνίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον φιλειρηνιστών Κούρδων και αριστερών διαδηλωτών στην πόλη Σουρούτς (20-07-2015) και στην Άγκυρα (10-10-2015). Εν τω μεταξύ στο σημείο αυτό θα πρέπει να γίνουν δύο επισημάνσεις. Μετά τη σφαγή στο Σουρούτς το ΡΚΚ διέκοψε την εκεχειρία που είχε εφαρμόσει μετά το 2012, ενώ η σφαγή στην Άγκυρα πραγματοποιήθηκε την παραμονή έναρξης της μονομερούς εκεχειρίας που ανακοίνωσε ότι θα εφαρμόσει το ΡΚΚ.
Σε ό,τι έχει να κάνει με τη Ρωσία, η απόφαση της Μόσχας να εμπλακεί «άμεσα» με στρατιωτικές δυνάμεις στη Συρία νομιμοποιείται από τη ρωσο-συριακή συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας που έχει υπογραφεί και οφείλεται στους εξής λόγους:
Πρώτον, ο τετραετής πόλεμος αποδυνάμωσε στρατιωτικά και οικονομικά το καθεστώς Άσαντ με συνέπεια την αδυναμία συνέχισης των στρατιωτικών επιχειρήσεων.
Δεύτερον, η συγκρότηση των συμμαχικών δυνάμεων με επίκεντρο τους Αμερικανούς και η εντατικοποίηση των στρατιωτικών επιχειρήσεων εντός του συριακού εδάφους θα αναβαθμίσει τις διαπραγματευτικές δυνατότητες των Ηνωμένων Πολιτειών αναφορικά με την «επόμενη ημέρα» στη Συρία. Για το λόγο αυτό η Ρωσία με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις εντός του συριακού εδάφους όχι μόνο δηλώνει παρούσα, αλλά περνάει το μήνυμα ότι, χωρίς αυτήν δεν θα πρέπει να δρομολογηθεί καμία εξέλιξη προκειμένου να καλυφθεί το κενό που θα δημιουργηθεί από μια πιθανή απομόνωση ή εξάλειψη του ισλαμικού κράτους και τον έλεγχο των περιοχών που αυτό κατέχει. Άλλωστε, οι επαφές του Πούτιν και του Άσαντ με τους Κούρδους της Συρίας επιβεβαιώνουν έμμεσα την εν λόγω άποψη.
Τρίτον, το ισλαμικό κράτος και η Αλ Νούσρα ελέγχουν μια ευρύτατη συριακή περιοχή με αποτέλεσμα να τίθεται υπό αμφισβήτηση η νομιμοποίηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων του καθεστώτος Άσαντ στη χώρα του.
Τέταρτον, στις δυνάμεις του ισλαμικού κράτους και της Αλ Νούσρα έχουν ενταχθεί περίπου 6-7 χιλιάδες Καυκάσιοι, οι οποίοι στο μέλλον θα αποτελέσουν μια σοβαρότατη εσωτερική απειλή για τη Ρωσία.
Πέμπτον, η Συρία αποτελεί τη σημαντικότερη έξοδο των Ρώσων στη Μεσόγειο μέσω των στρατιωτικών βάσεων που τους παραχώρησε ο Άσαντ.
Μυστική συνδιάσκεψη στη Σαγκάη
Πριν τρία χρόνια, στις 17 Αυγούστου 2012, ο συντάκτης του παρόντος σε άρθρο του με τίτλο «Περί διαμελισμού της Συρίας σε ομόσπονδα κρατίδια» είχε παρουσιάσει τις αποφάσεις που ελήφθησαν σε μυστική συνδιάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στη Σαγκάη για το μέλλον της Συρίας, στην οποία συμμετείχαν ειδικοί επί θεμάτων διεθνούς ασφάλειας. Ειδικότερα, οι αποφάσεις που ελήφθησαν αναγράφηκαν σ’ ένα κείμενο 25 παραγράφων τα κυριότερα σημεία του οποίου συνοψίζονται στα εξής:
α. Η διακυβέρνηση της Συρίας από μια κεντρική διοίκηση έλαβε τέλος.
β. Η κάθε πληθυσμιακή ομάδα (εθνική-θρησκευτική) θα αποκτήσει τη δική της αυτόνομη περιφερειακή διοίκηση. Ειδικότερα, θα δημιουργηθούν 4 ή 5 αυτόνομα κρατίδια: ένα κουρδικό, δύο σουνιτικά, ένα μπααθικό (αλαουίτες-νουσαϊρί) και ένα των δρούζων. Τα κρατίδια αυτά θα έχουν τη δική τους σημαία, τη δική τους γλώσσα, τη δική τους θρησκεία και τα δικά τους πολιτιστικά δικαιώματα. Ως επίσημη γλώσσα θα είναι τα αραβικά ή τα κουρδικά ενώ δεν θα υπάρξει καμία παρεμπόδιση στη χρησιμοποίηση άλλων γλωσσών σε ό,τι αφορά στην εκπαίδευση και σε διάφορες κοινωνικές δραστηριότητες.
γ. Η κάθε περιφερειακή διοίκηση θα εκπροσωπείται στη νέα Δημοκρατία της Συρίας, θα συνταχθεί καινούργιο Σύνταγμα και θα πραγματοποιηθεί απογραφή του πληθυσμού.
δ. Στο μπααθικό κρατίδιο παραχωρείται το δικαίωμα να διατηρήσει τον Μπασάρ αλ Άσαντ ως αρχηγό του. Επίσης, το κρατίδιο αυτό θα ελέγχει τις ακτές της Ανατολικής Μεσογείου και σε αυτό θα παραχωρηθούν οι πόλεις Λατάκεια, Ταρτούς, Μπανίγιας και οι πέριξ αυτών περιοχές.
ε. Εφόσον απαιτηθεί, ο ΟΗΕ θα αποστείλει στη Συρία περιορισμένο αριθμό στρατιωτικών δυνάμεων, ως ειρηνευτική δύναμη, προκειμένου να συμβάλλει στη διαμόρφωση της Νέας Συρίας.
στ. Όλες οι γειτονικές χώρες θα ενημερώνονται για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις που θα πραγματοποιούνται εντός του συριακού εδάφους.
ζ. Δεν θα διεξαχθεί καμία στρατιωτική επέμβαση εναντίον της ρωσικής πυραυλικής ασπίδας και της ρωσικής βάσης στη Ταρτούς της Συρίας.
η. Δεν θα υπάρξει καμία παρέμβαση στις ιρανικές και ρωσικές επενδύσεις στη Συρία.
η. Δίδεται το δικαίωμα στην Τουρκία να δημιουργήσει ζώνη ασφαλείας εντός του συριακού εδάφους κατόπιν αιτήσεως της.
θ. Η Τουρκία θα διατηρήσει το δικαίωμα να απαντήσει στρατιωτικά σε κάθε απειλή που θα προέρχεται από τα συριακά σύνορα.
ι. Η Ρωσία και η Κίνα θα πραγματοποιήσουν επενδύσεις στη Συρία μέσω του Ιράν.
ια. Η Ρωσία, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έχουν το δικαίωμα να επεμβαίνουν στη Συρία για θέματα σχετικά με τη νέα διαμόρφωση της χώρας.
Η «επόμενη ημέρα»
Με το πάροδο του χρόνου, καθίσταται σαφές ότι το «παιχνίδι» της Συρίας έχει πολλούς παίκτες, οι «προστάτες» της ευρύτερης περιοχής είναι πολλοί και οι εξελίξεις στη χώρα αυτή θα αλλάζουν τις ισορροπίες στην Μέση Ανατολή. Υπόψη ότι η Συρία δεν είναι ούτε Ιράκ ούτε Αφγανιστάν διότι τα γεωστρατηγικά συμφέροντα είναι ιδιάζουσας σημασίας και μέσω της χώρας αυτής διεξάγεται ένας πόλεμος ισχύος και εξουσίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Επίσης, καθίσταται σαφές ότι, οι Ηνωμένες Πολιτείες για να διαμορφώσουν τη Νέα Συρία θα πρέπει να εξασφαλίσουν είτε τη σύμφωνη γνώμη είτε την ανοχή της Ρωσίας, της Κίνας ακόμη και του Ιράν.
Οι πρόσφατες στρατιωτικές και πολιτικές εξελίξεις στη Συρία καταδεικνύουν ότι, πιθανόν τους επόμενους μήνες θα υπάρξουν στην περιοχή απρόβλεπτες καταστάσεις, δεδομένου ότι οι παγκόσμιες και περιφερειακές δυνάμεις άρχισαν να αντιλαμβάνονται ότι για να υπάρξει μια μόνιμη και βιώσιμη λύση στο συριακό πρόβλημα απαιτείται η ανάθεση ρόλου στο καθεστώς Άσαντ.
Οι αλαζονικοί και άστοχοι σχεδιασμοί του καθεστώτος Ερντογάν επηρέασαν άμεσα τη σταθερότητα και την ασφάλεια της χώρας του, ενώ η εξωτερική της πολιτική, σε μεγάλο βαθμό, παραμένει «όμηρος» του διεθνοποιημένου πλέον κουρδικού προβλήματος.
Οι πολύνεκρες τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον φιλειρηνιστών διαδηλωτών και οι σφαγές των Κούρδων ανταρτών από τη μια πλευρά, καθώς επίσης οι απώλειες των στελεχών των δυνάμεων ασφαλείας της χώρας κατά τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων εναντίον του ΡΚΚ από την άλλη, έχουν ως σημείο αναφοράς την προσωπική ηγεμονική απληστία του Ερντογάν και του καθεστώτος που αυτός εγκαθίδρυσε.
Η επιλογή του Ερντογάν να εξαρθρώσει το παρακράτος του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, όχι μέσω των δημοκρατικών και θεσμικών δομών αλλά με τη χρησιμοποίηση «παράλληλων-παράνομων» οργανώσεων αφύπνισε το βαθύ κράτος στην Τουρκία που βρισκόταν εν υπνώσει λόγω των πληγμάτων που αυτό υπέστη από τις δίκες Εργκένεκον και Βαριοπούλας. Σημειωτέον ότι, ήδη άρχισαν οι δολοφονίες Κούρδων στην νοτιοανατολική Τουρκία και στο εγγύς μέλλον θα γίνουμε μάρτυρες σταδιακά αυξανόμενων σφαγών και δολοφονιών.
*www.geostrategy.gr
