Εν μέσω προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Eνωσης να
καταλήξει σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την αντιμετώπιση της
μεταναστευτικής κρίσης, την περασμένη Κυριακή, η Γερμανία επανέφερε τους
ελέγχους στα σύνορα με την Αυστρία. Σύμφωνα με τον Γερμανό υπουργό
Εσωτερικών, Τόμας ντε Μεζιέρ, οι έλεγχοι έχουν στόχο «να φέρουν την τάξη
στην είσοδο των προσφύγων», επηρεάζοντας, αρχικά, μόνο την Αυστρία,
γεγονός που υποδηλώνει ότι η Γερμανία θα μπορούσε να επεκτείνει τους
ελέγχους της στα σύνορά και με άλλες χώρες. Η απόφαση προκάλεσε ένα
domino effect, ασκώντας μεγαλύτερη πίεση στην ελεύθερη διακίνηση ατόμων
στην Ευρώπη, μία από τις θεμελιώδεις αρχές της Ευρωπαϊκής Ενωσης.Η ανακοίνωση του ντε Μεζιέρ, που δόθηκε στη δημοσιότητα λίγο πριν τη σύνοδο κορυφής των υπουργών Εσωτερικών της Ε.Ε. για να συζητήσουν τις πολιτικές για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης, σημαίνει ότι το Βερολίνο αποφάσισε να στείλει μήνυμα στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στους πολίτες τους και στους μελλοντικούς μετανάστες. Με το προσωρινό κλείσιμο των συνόρων της, η Γερμανία λέει στις κυβερνήσεις της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης ότι θα πρέπει να συνεργαστούν για τη μετεγκατάσταση όσων ζητούν άσυλο. Οι χώρες διέλευσης, δηλαδή η Σλοβακία και η Ουγγαρία, για το μεγαλύτερο μέρος των μεταναστών που αναζητούν πλουσιότερες περιοχές στη Δυτική Ευρώπη, μπορούν να αποφασίσουν να μην συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό σχέδιο της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης. Ωστόσο, εάν η Γερμανία κλείσει τα σύνορά της, οι χώρες διέλευσης καθίστανται εκ των πραγμάτων χώρες προορισμού όσων ζητούν άσυλο. Πολλές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης έχουν πει ότι θα δεχθούν επιπλέον αριθμό (αιτούντων άσυλο), αντιτάσσονται, όμως, στο σχέδιο υποχρεωτικής ποσόστωσης στην είσοδο μεταναστών.
Οι συνέπειες της γερμανικής κίνησης είναι ήδη αισθητές στην Ευρώπη. Λίγο μετά αφότου το Βερολίνο ανακοίνωσε την προσωρινή επιβολή συνοριακών ελέγχων, η αυστριακή κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα ενισχύσει τους ελέγχους στα σύνορα με την Ουγγαρία. Η Σλοβακία, με τη σειρά της, επανέφερε τους ελέγχους στα σύνορα με την Αυστρία και την Ουγγαρία, και η Ουγγαρία ανακοίνωσε ότι από την Τρίτη θα ενίσχυε τους συνοριακούς. Οι ενέργειες αυτές αποσκοπούν στο να σταματήσουν τη «βαλκανική οδό», που περιλαμβάνει τους μετανάστες που εισέρχονται στην Ενωση από την Ελλάδα, την π. Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, τη Σερβία και την Ουγγαρία στην Αυστρία και τη Γερμανία. Ακόμα και αν είναι προσωρινά τα μέτρα αυτά και τα επιτρέπει η Συνθήκη Σένγκεν (η οποία κατήργησε τους ελέγχους στα σύνορα μεταξύ των κρατών-μελών), εντούτοις σταδιακά η συνθήκη αυτή υπονομεύεται.
Η απόφαση του Βερολίνου αποτελεί επίσης προσπάθεια κατευνασμού της εσωτερικής ανησυχίας και για άλλες πρόσφατες πολιτικές της γερμανικής κυβέρνησης. Με την κλιμάκωση της μεταναστευτικής κρίσης, η Γερμανία προκάλεσε έκπληξη, κάνοντας συχνές εξαγγελίες αποδοχής μεγαλύτερου αριθμού αιτούντων άσυλο. Αν και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία στηρίζει τις κυβερνητικές ενέργειες, τις τελευταίες ημέρες τέθηκαν ερωτήματα για το αν το Βερολίνο κάνει πάρα πολλά πράγματα πολύ γρήγορα.
Γερμανοί αξιωματούχοι επανειλημμένα δήλωσαν ότι η απόφαση να δεχθούν έναν απεριόριστο αριθμό Σύριων δεν θα επηρεάσει την πολιτική μηδενικού ελλείμματος της χώρας του αλλά αντ 'αυτού, θα ενισχύσει το εργατικό δυναμικό της Γερμανίας. Ομως, συντηρητικοί πολιτικοί και μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων μελών του συνασπισμού της Γερμανίδας Καγκελαρίου Μέρκελ, άρχισαν να εκφράζουν την ανησυχία τους σχετικά με τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις της μαζικής αύξησης των αλλοδαπών. Η πίεση από τη Βαυαρία – της πλούσιας νότιας περιοχής της Γερμανίας, η οποία κυβερνάται από τη Χριστιανική Κοινωνική Ενωση, αδελφό κόμμα της Χριστιανοδημοκρατικής Ενωσης της Μέρκελ- επηρέασε το Βερολίνο στην επιβολή προσωρινών συνοριακών ελέγχων.
Καθώς η ευφορία της αλληλεγγύης για την προσφυγική κρίση αρχίζει να υποχωρεί, θα προκύψουν ερωτήματα. Τις επόμενες εβδομάδες, η Γερμανία πιθανότατα θα αποφασίσει να χαλαρώσει κάποια από τα πρόσφατα μέτρα της. Επ’ αυτού, έχουμε ήδη δει κάποια πρώτα σημάδια. Για παράδειγμα, το Βερολίνο σχεδιάζει να μη δίνει πλέον μετρητά στους αιτούντες άσυλο, αλλά κουπόνια για τρόφιμα ή ρούχα. Επίσης, το Βερολίνο προσπαθεί να απελάσει όσους δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για ταχύτερη λήψη ασύλου, προφανώς για να πείσει τους μελλοντικούς μετανάστες ότι το Βερολίνο δεν ακολουθεί πολιτική ανοικτών συνόρων.
Η αποδοχή της Γερμανίας του συνόλου των αιτήσεων από τη Συρία, ακόμη και εκείνων που βρίσκονται σε άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε., έχει, επίσης, σοβαρά αποδυναμώσει το λεγόμενο σύστημα του Δουβλίνου, σύμφωνα με το οποίο οι μετανάστες ζητούν το άσυλο στην ευρωπαϊκή χώρα εισόδου τους. Η Ε.Ε. έχει επιλεκτικά εφαρμόσει το σύστημα του Δουβλίνου. Χώρες, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα παίρνουν δακτυλικά αποτυπώματα μόνο σε ένα μέρος των αιτούντων ασύλου που εισέρχονται στην Ε.Ε. από τα σύνορά τους. Με την γερμανική, ωστόσο, ανακοίνωση, ήταν η πρώτη φορά που μια χώρα παρακάμπτει ανοιχτά τους κανονισμούς του Δουβλίνου. Η ουγγρική κυβέρνηση κατηγόρησε το Βερολίνο ότι δημιουργεί μεγαλύτερα κίνητρα για τους μετανάστες, επιδεινώνοντας την κρίση. Ενδεχομένως, οι Γερμανικές αρχές θα αρχίσουν να ανησυχούν για τις ευρύτερες συνέπειες αυτής της κίνησης.
Στη συνάντησή τους τη Δευτέρα οι υπουργοί Εσωτερικών της Ε.Ε., συζήτησαν τα σχέδια μετεγκατάστασης των αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη, ανοίγοντας προσφυγικούς καταυλισμούς σε χώρες, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, την ώρα που ευρύτερα μέτρα, όπως η καθιέρωση ενός συστήματος για την αυτόματη κατανομή μεταναστών προς αποφυγή μελλοντικών κρίσεων, δεν θα συζητηθούν έως τον Οκτώβριο. Η μεταναστευτική κρίση έχει φτάσει στο σημείο που οι ηγέτες της Ε.Ε. κατανοούν ότι πρέπει να κάνουν κάτι. Πολλές από τις προτάσεις που διατυπώθηκαν πρόσφατα από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Jean-Claude Juncker, κατά πάσα πιθανότητα θα εγκριθούν, ακόμη και αν ορισμένες, όπως η αυτόματη κατανομή μεταναστών, είναι πιθανό να μετριαστούν σημαντικά.
Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ενωση απέχει πολύ από το να συμφωνήσει σε μια κοινή πολιτική για το άσυλο. Οσο οι κανονισμοί αλλάζουν από χώρα σε χώρα, οι μετανάστες θα δημιουργήσουν εσωτερικά όσο και διμερή προβλήματα για την Ευρώπη. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, οι πρόσφυγες επιτρέπεται να εργάζονται μετά από τρεις μήνες, ενώ στη Γαλλία πρέπει να περιμένουν ένα χρόνο. Στη Σουηδία, η πολιτική ασύλου είναι πολύ πιο φιλική από αυτή της Δανίας. Οι διαφορές αυτές, σε συνδυασμό με τα άνισα ποσοστά ανεργίας σε ολόκληρη την Ε.Ε., θα διαμορφώσουν μεταναστευτικά κινήματα στην Ευρώπη με αποτέλεσμα άλλες χώρες να αποτελούν χώρες προορισμού, και άλλες, χώρες διέλευσης.
Είναι απίθανο η Ευρωπαϊκή Ενωση να κάνει ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στην πολιτική για το άσυλο. Χωρίς ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, η Ευρώπη θα συνεχίσει να αντιδρά σε γεγονότα, προκαλώντας περισσότερα domino effects, καθώς οι χώρες λαμβάνουν χωρίς συντονισμό μονομερή μέτρα για να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους. Η κύρια απειλή για την ελεύθερη κυκλοφορία ατόμων στην Ευρώπη είναι ότι τα έκτακτα μέτρα μπορούν να γίνουν η νέα κανονική, σταδιακά αποδυναμωμένη συνθήκη Σένγκεν, σε σημείο που να γίνει αγνώριστη, όπως ακριβώς έχει γίνει το σύστημα του Δουβλίνου.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ
