Συντάκτης: Μαργαρίτα Βεργολιά
Η μετεκλογική περίοδος μιας
επικίνδυνης αβεβαιότητας εγκαινιάστηκε επίσημα, αλλά και ανεπίσημα χθες
στην Τουρκία. Επίσημα, με την τυπική υποβολή παραίτησης του απερχόμενου
πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου στον –εδώ και τρεις ημέρες δημοσίως
άφαντο– πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος με τη σειρά του του «ζήτησε να
συνεχίσει να ασκεί τα καθήκοντά του μέχρι τον σχηματισμό νέας
κυβέρνησης», όπως τονίζεται στη λιτή ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας.
Και ανεπίσημα, με το σκηνικό αναταραχής που «στήνεται» με επίκεντρο το
Ντιγιάρμπακιρ στα νοτιοανατολικά της χώρας: στο «εφαλτήριο» δηλαδή του
φιλοκουρδικού HDP για την είσοδό του στην τουρκική Εθνοσυνέλευση, στις
εκλογές της περασμένης Κυριακής, δημιουργώντας έτσι πολιτικό «ανάχωμα»
στην αυτοδυναμία του ισλαμοσυντηρητικού AKP και στα ηγεμονικά σχέδια του
Ταγίπ Ερντογάν για την προεδρία.
Η ισλαμική ΜΚΟ, αναφέρει το διεθνές πρακτορείο, «συνδέεται με το κουρδικό ισλαμικό κόμμα Hüda-Par», θεωρητικά αντίπαλο δέος του HDP στη νοτιοανατολική Τουρκία. Και το Hüda-Par με τη σειρά του, επισημαίνει, «στηρίζεται από συμπαθούντες της ένοπλης οργάνωσης Χιζμπουλάχ, η οποία δρούσε στην περιοχή τη δεκαετία του 1990» – δεν σχετίζεται με τη σιιτική Χεζμπολάχ του Λιβάνου και θεωρείτο το «μακρύ χέρι» του τουρκικού παρακράτους κατά των Κούρδων.
Μιλώντας στην εφημερίδα «Radikal», ο δικηγόρος του Αϊτάν Μπαράν υποστήριξε ότι η επίθεση ήταν έργο του PKK και της οργάνωσης νεολαίας YDG-H, που συνδέεται με την κουρδική ένοπλη οργάνωση. Μέσω ανάρτησης στο Twitter, η YDG-H αρνήθηκε κάθε ανάμιξη στη δολοφονία, «κατηγορώντας αντίθετα τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες», όπως αναφέρει η «Today’s Zaman». Την απερίφραστη καταδίκη του για τη δολοφονία Μπαράν εξέφρασε το HDP, τονίζοντας ότι οι ένοχοι πρέπει να εντοπιστούν. «Ελπίζουμε να μην πετύχει οποιαδήποτε προσπάθεια να δημιουργηθεί διχόνοια στον λαό μας», τονίζεται στη σχετική ανακοίνωση της ηγεσίας του φιλοκουρδικού κόμματος.
Μιλώντας λίγες ώρες νωρίτερα στο CNN, ο συμπρόεδρος του HDP, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, απέδωσε τις πρόσφατες βομβιστικές επιθέσεις κατά του κόμματός του άμεσα στο «Ισλαμικό κράτος» και έμμεσα στην τουρκική κυβέρνηση, τονίζοντας ότι μια «κυβέρνηση συνασπισμού δεν θα μπορεί να συνεχίσει την υποστήριξη ομάδων όπως το “Ισλαμικό κράτος” κι άλλων εξτρεμιστικών οργανώσεων στη Συρία».
Προς αυτήν μάλιστα την κατεύθυνση, ο Ντεμιρτάς τάχθηκε και πάλι χθες υπέρ της συνεργασίας των δύο μεγαλύτερων κομμάτων, του AKP και του κεμαλικού CHP, συμπληρώνοντας με νόημα ότι «στο κόμμα μας έχουμε επίγνωση του βάρους της ευθύνης που το έθνος εναπόθεσε στους ώμους μας και θα το σηκώσουμε». Στη συνέντευξη στο CNN σκιαγράφησε μάλιστα και τους βασικούς του όρους: «το AKP να εγκαταλείψει το όραμα του προσωποπαγούς καθεστώτος και να ξαναρχίσει η “παγωμένη” ειρηνευτική διαδικασία με το PKK».
Οι θέσεις αυτές λίγο-πολύ συνέπεσαν με αυτές του ηγέτη του CHP, λίγο πριν από τη χθεσινή συνεδρίαση της κεντρικής επιτροπής του κόμματος, στην Αγκυρα. Μιλώντας στη «Hürriyet», ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου άρχισε να ρίχνει ένθεν κι ένθεν γέφυρες, τονίζοντας ότι «δεν υπάρχει η πολυτέλεια να μείνει η χώρα χωρίς κυβέρνηση [...] και στο CHP είμαστε έτοιμοι να κάνουμε αυτό που μας αναλογεί», καθώς «καθήκον όλων είναι να δημιουργήσουμε μία χώρα όπου θα υπάρχει ειρήνη για όλους τους πολίτες».
Τους δικούς του όρους για συμμετοχή σε μια κυβέρνηση συνασπισμού άρχισε να βάσει πάντως στο τραπέζι και το εθνικιστικό MHP, τρίτη πολιτική δύναμη στη νέα τετρακομματική Βουλή, αφήνοντας έτσι κι αυτό μισάνοιχτη την «πόρτα» του στο AKP. Για να συνδράμει πάντως στην αποφυγή ενός πολιτικού χάους και της επαπειλούμενης οικονομικής κρίσης, ο ηγέτης των εθνικιστών, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ζητά: οριστικό τέλος στα σενάρια περί προεδρικού συστήματος, πολιτική περιθωριοποίηση όλων των κομματικών στελεχών που εμπλέκονται σε σκάνδαλα διαφθοράς, καμία αλλαγή στα περί τουρκικής ταυτότητας σε ενδεχόμενη συνταγματική αναθεώρηση και, φυσικά, καμία συζήτηση εφεξής για επίλυση του κουρδικού ζητήματος.
Σε κάθε περίπτωση «το αυταρχικό πολιτικό στυλ του Ερντογάν θα συντηρεί την πόλωση», εκτιμά ο Βολφάγκο Πίκολι, επικεφαλής της διεθνούς συμβουλευτικής εταιρείας Teneo Intelligence. «Και οι εντάσεις στη χώρα θα κλιμακώνονται όσο αυτός παραμένει στην εξουσία. Χωρίς αμφιβολία, ο Ερντογάν θα χρησιμοποιήσει το εκλογικό αποτέλεσμα για να δικαιολογήσει την άποψή του περί της αναγκαιότητας ενός προεδρικού συστήματος, που θα εγγυάται την πολιτική σταθερότητα. Οι περισσότεροι ψηφοφόροι προφανώς δεν συμφωνούν μαζί του. Τα ηγετικά του σχέδια δείχνουν, λοιπόν, να έχουν τελειώσει, εκτός εάν ο ίδιος διαθέτει κάποια άλλα μέσα για την επιβολή αυτής της θέσης στην Τουρκία»...
Δολοφονία Καθώς, λοιπόν, στην Αγκυρα έμπαινε από χθες σε νέα φάση το διακομματικό «παζάρι» γύρω από τις προοπτικές σχηματισμού κυβέρνησης συνασπισμού, στο Ντιγιάρμπακιρ άγνωστοι δολοφόνησαν έξω από τα γραφεία της ισλαμιστικής ΜΚΟ Yeni İhya-Der τον επικεφαλής της, Αϊτάν Μπαράν, ανοίγοντας έτσι στην περιοχή έναν νέο κύκλο αίματος και βίας.
Αμέσως μετά τη δολοφονική επίθεση, μέλη της ΜΚΟ συγκεντρώθηκαν στο σημείο, άρχισαν να πυροβολούν στον αέρα και –σύμφωνα με το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Doğan– ξυλοκόπησαν τρεις δημοσιογράφους που κάλυπταν τα γεγονότα. Επικαλούμενο πηγές των τουρκικών υπηρεσιών ασφαλείας, το πρακτορείο Reuters έκανε λόγο και για τρεις νεκρούς σε συγκρούσεις στο Ντιγιάρμπακιρ, χωρίς ωστόσο να δοθούν στη δημοσιότητα άλλες πληροφορίες.Η ισλαμική ΜΚΟ, αναφέρει το διεθνές πρακτορείο, «συνδέεται με το κουρδικό ισλαμικό κόμμα Hüda-Par», θεωρητικά αντίπαλο δέος του HDP στη νοτιοανατολική Τουρκία. Και το Hüda-Par με τη σειρά του, επισημαίνει, «στηρίζεται από συμπαθούντες της ένοπλης οργάνωσης Χιζμπουλάχ, η οποία δρούσε στην περιοχή τη δεκαετία του 1990» – δεν σχετίζεται με τη σιιτική Χεζμπολάχ του Λιβάνου και θεωρείτο το «μακρύ χέρι» του τουρκικού παρακράτους κατά των Κούρδων.
Μιλώντας στην εφημερίδα «Radikal», ο δικηγόρος του Αϊτάν Μπαράν υποστήριξε ότι η επίθεση ήταν έργο του PKK και της οργάνωσης νεολαίας YDG-H, που συνδέεται με την κουρδική ένοπλη οργάνωση. Μέσω ανάρτησης στο Twitter, η YDG-H αρνήθηκε κάθε ανάμιξη στη δολοφονία, «κατηγορώντας αντίθετα τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες», όπως αναφέρει η «Today’s Zaman». Την απερίφραστη καταδίκη του για τη δολοφονία Μπαράν εξέφρασε το HDP, τονίζοντας ότι οι ένοχοι πρέπει να εντοπιστούν. «Ελπίζουμε να μην πετύχει οποιαδήποτε προσπάθεια να δημιουργηθεί διχόνοια στον λαό μας», τονίζεται στη σχετική ανακοίνωση της ηγεσίας του φιλοκουρδικού κόμματος.
Μιλώντας λίγες ώρες νωρίτερα στο CNN, ο συμπρόεδρος του HDP, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, απέδωσε τις πρόσφατες βομβιστικές επιθέσεις κατά του κόμματός του άμεσα στο «Ισλαμικό κράτος» και έμμεσα στην τουρκική κυβέρνηση, τονίζοντας ότι μια «κυβέρνηση συνασπισμού δεν θα μπορεί να συνεχίσει την υποστήριξη ομάδων όπως το “Ισλαμικό κράτος” κι άλλων εξτρεμιστικών οργανώσεων στη Συρία».
Προς αυτήν μάλιστα την κατεύθυνση, ο Ντεμιρτάς τάχθηκε και πάλι χθες υπέρ της συνεργασίας των δύο μεγαλύτερων κομμάτων, του AKP και του κεμαλικού CHP, συμπληρώνοντας με νόημα ότι «στο κόμμα μας έχουμε επίγνωση του βάρους της ευθύνης που το έθνος εναπόθεσε στους ώμους μας και θα το σηκώσουμε». Στη συνέντευξη στο CNN σκιαγράφησε μάλιστα και τους βασικούς του όρους: «το AKP να εγκαταλείψει το όραμα του προσωποπαγούς καθεστώτος και να ξαναρχίσει η “παγωμένη” ειρηνευτική διαδικασία με το PKK».
Οι θέσεις αυτές λίγο-πολύ συνέπεσαν με αυτές του ηγέτη του CHP, λίγο πριν από τη χθεσινή συνεδρίαση της κεντρικής επιτροπής του κόμματος, στην Αγκυρα. Μιλώντας στη «Hürriyet», ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου άρχισε να ρίχνει ένθεν κι ένθεν γέφυρες, τονίζοντας ότι «δεν υπάρχει η πολυτέλεια να μείνει η χώρα χωρίς κυβέρνηση [...] και στο CHP είμαστε έτοιμοι να κάνουμε αυτό που μας αναλογεί», καθώς «καθήκον όλων είναι να δημιουργήσουμε μία χώρα όπου θα υπάρχει ειρήνη για όλους τους πολίτες».
Τους δικούς του όρους για συμμετοχή σε μια κυβέρνηση συνασπισμού άρχισε να βάσει πάντως στο τραπέζι και το εθνικιστικό MHP, τρίτη πολιτική δύναμη στη νέα τετρακομματική Βουλή, αφήνοντας έτσι κι αυτό μισάνοιχτη την «πόρτα» του στο AKP. Για να συνδράμει πάντως στην αποφυγή ενός πολιτικού χάους και της επαπειλούμενης οικονομικής κρίσης, ο ηγέτης των εθνικιστών, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ζητά: οριστικό τέλος στα σενάρια περί προεδρικού συστήματος, πολιτική περιθωριοποίηση όλων των κομματικών στελεχών που εμπλέκονται σε σκάνδαλα διαφθοράς, καμία αλλαγή στα περί τουρκικής ταυτότητας σε ενδεχόμενη συνταγματική αναθεώρηση και, φυσικά, καμία συζήτηση εφεξής για επίλυση του κουρδικού ζητήματος.
Το ΑΚΡ και ο Ερντογάν
«Παραμένει βέβαια άγνωστο εάν ο Ερντογάν, που πρέπει να εγκρίνει τη νέα κυβέρνηση, θα προσυπέγραφε ανάλογες συμφωνίες», παρατηρεί σε χθεσινή ανταπόκρισή του από την Αγκυρα το πρακτορείο Associated Press. «Στην παρούσα φάση, ωστόσο», επισημαίνει η τουρκική «Today’s Zaman», «το μεγαλύτερο ερώτημα είναι εάν το AKP θα δράσει ανεξάρτητα από τον Ερντογάν». Στο εσωτερικό του λέγεται ότι βρίσκονται εδώ και καιρό σε εξέλιξη σχετικές διεργασίες.Σε κάθε περίπτωση «το αυταρχικό πολιτικό στυλ του Ερντογάν θα συντηρεί την πόλωση», εκτιμά ο Βολφάγκο Πίκολι, επικεφαλής της διεθνούς συμβουλευτικής εταιρείας Teneo Intelligence. «Και οι εντάσεις στη χώρα θα κλιμακώνονται όσο αυτός παραμένει στην εξουσία. Χωρίς αμφιβολία, ο Ερντογάν θα χρησιμοποιήσει το εκλογικό αποτέλεσμα για να δικαιολογήσει την άποψή του περί της αναγκαιότητας ενός προεδρικού συστήματος, που θα εγγυάται την πολιτική σταθερότητα. Οι περισσότεροι ψηφοφόροι προφανώς δεν συμφωνούν μαζί του. Τα ηγετικά του σχέδια δείχνουν, λοιπόν, να έχουν τελειώσει, εκτός εάν ο ίδιος διαθέτει κάποια άλλα μέσα για την επιβολή αυτής της θέσης στην Τουρκία»...
