Η Τουρκία καλλιεργεί πιο στενές σχέσεις με την
νέα ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας, αφήνοντας στην άκρη πολυετείς διαφορές
σχετικά με τη θέση του πολιτικού Ισλάμ και εναρμονίζοντας τις
προσπάθειες της με το Ριάντ στην επίλυση περιφερειακών κρίσεων,
περιλαμβανομένου και του πολέμου στη Συρία.
Η επαναπροσέγγιση μεταξύ των δύο εκ των μεγαλύτερων δυνάμεων στην Μέση
Ανατολή, δείχνει να αποδίδει στη Συρία, καταφέρνοντας να βοηθήσει τους
ισλαμιστές αντάρτες, που μάχονται πλάι σε ομάδες που υποστηρίζονται από
τη Δύση, ενάντια στις δυνάμεις του προέδρου Μπασάρ Αλ Άσαντ.
Η Τουρκία με το δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ, έχει επίσης
προσφέρει επιμελητειακή υποστήριξη στη συμμαχία υπό την ηγεσία της
Σαουδικής Αραβίας που έχει εξαπολύσει αεροπορικές επιθέσεις ενάντια
στους αντάρτες Χούτι στην Υεμένη. Η επιχείρηση αυτή αποτελεί μέρος της
πιο στιβαρης περιφερειακής στρατηγικής που ακολουθεί το βασίλειο, υπό
την ηγεσία του νέου μονάρχη του, βασιλιά Σαλμάν.
Το ξεπάγωμα των σχέσεων αντικατοπτρίζει τη συνειδητοποίηση της Άγκυρας και του Ριάντ ότι οι διαφορές τους σχετικά με την Μουσουλμανική Αδελφότητα, την παναραβική ισλαμιστική οργάνωση, που υποστηριζόταν από την Τουρκία, αλλά καταδικάστηκε ως τρομοκρατική οργάνωση από την Σαουδική Αραβία, δεν θα πρέπει να σταθούν εμπόδιο σε μια κοινή αντίδραση στις κρίσεις που απειλούν ευρύτερα την Μέση Ανατολή.
«Η περιοχή έχει την ανάγκη αλλαγής», δήλωσε υψηλόβαθμο στέλεχος του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Ακολουθώντας την αλλαγή της ηγεσίας στο Ριάντ, η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία θα πιέσουν να αντιμετωπίσουν τις περιφερειακές συγκρούσεις. Πρέπει να σχηματιστεί ένα καινούργιο πλαίσιο», πρόσθεσε.
Ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σχεδιάζει σύντομα ένα ακόμη ταξίδι στο Ριάντ για να συναντήσει τον Σαλμάν, έπειτα από δύο επισκέψεις του αυτό τον χρόνο και συχνές τηλεφωνικές συζητήσεις, ανέφερε ο αξιωματούχος.
Πρόκειται για μια αξιοσημείωτη αλλαγή σε μια διακρατική σχέση που για καιρό ήταν τεταμένη λόγω της υποστήριξης του Ερντογάν στην Μουσουλμανική Αδελφότητα, που μοιράζεται κοινές πολιτικές ρίζες με το AKP, το κόμμα που ίδρυσε ο ίδιος και θα επιθυμούσε να εξαπλωθεί η ιδεολογία του στην ευρύτερη περιοχή.
Η Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες του Κόλπου βλέπουν την Αδελφότητα ως έναν υπαρξιακό κίνδυνο στις μοναρχίες τους. Μόνο το Κατάρ στάθηκε δίπλα στην Τουρκία στην υποστήριξη του κινήματος, μετά την ανατροπή από τον αιγυπτιακό στρατό του ισλαμιστή προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι το 2013.
«Υπάρχουν σημεία στα οποία μπορούμε να έρθουμε σε συμφωνίες με την Σαουδική Αραβία και σημεία που δεν μπορούμε. Δεν είναι εύκολο να βρούμε μία λύση στην πολυσύνθετη τάξη της Μέσης Ανατολής», δήλωσε στο Ρόιτερς ο αντιπρόεδρος του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.
«Ο στόχος μας είναι να επιλύσουμε περιφερειακά ζητήματα, να διασφαλίσουμε τη σταθερότητα και την ειρήνη στην Υεμένη και να κάνουμε τα σωστά πράγματα μέσα από κοινές πρωτοβουλίες με την Σαουδική Αραβία, που δεν επικεντρώνονται σε δόγματα», πρόσθεσε.
Απαγκίστρωση από τις ΗΠΑ
Σύμφωνα με διπλωμάτες, η δυσπιστία της Σαουδικής Αραβίας προς την Μουσουλμανική Αδερφότητα δεν αλλάζει, αλλά σε αντίθεση με τον προκάτοχο του βασιλιά Αμπντουλάχ, που πέθανε τον Ιανουάριο, ο Σαλμάν δείχνει πιο έτοιμος να ανεχτεί συμμάχους που την υποστηρίζουν.
Ο φόβος για την απειλή του σιιτικού Ιράν είναι η κινητήριος δύναμη για το Ριάντ. Θα επιθυμούσε ένα πιο κλειστό συμμαχικό σχηματισμό των σουνιτικών χωρών ως ανάχωμα στην απειλή που διαβλέπει από την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν.
Η θέση της Τουρκίας είναι πιο σύνθετη. Καθώς ο Ερντογάν έχει επικρίνει την Τεχεράνη ότι προσπαθεί να «κυριαρχήσει στην περιοχή», οι ισχυροί οικονομικοί και ενεργειακοί δεσμοί που διατηρεί με το Ιράν, δείχνουν πως δεν μπορεί να του γυρίσει την πλάτη.
Τούρκοι αξιωματούχοι διαρκώς επισημαίνουν πως η επαναπροσέγγιση με τη Σαουδική Αραβία δεν αντανακλά μια σεχταριστική ατζέντα. «Είναι ξεκάθαρο ότι η σουνιτική, ή η σιιτική προσέγγιση των ζητημάτων της περιοχής δεν συμβάλει στην επίλυση των συγκρούσεων», δήλωσε υψηλός αξιωματούχος του AKP.
Την ίδια ώρα, αποτελεί κοινή αίσθηση και στους δύο συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών ότι η Ουάσιγκτον απεμπλέκεται από τη Μέση Ανατολή.
Το Ριάντ παρακολουθεί με νευρικότητα τις ΗΠΑ να επιδιώκουν μια συμφωνία με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα και η Άγκυρα απογοητεύτηκε από την προσήλωση των ΗΠΑ στη μάχη κατά των εξτρεμιστών της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος στη Συρία και στον δισταγμό της Ουάσιγκτον να εκτοπίσει τον Άσαντ.
«Ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς λόγους για αυτή την νέα προσέγγιση είναι η έλλειψη αποφασιστικών βημάτων από τη διεθνή κοινότητα μετά την έναρξη των συγκρούσεων στη Συρία», πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
«Ανάληψη δράσης»
Η αντιπολίτευση στη Συρία ελπίζει να καρπωθεί τα οφέλη της τουρκο–σαουδαραβικής επαναπροσέγγισης, καθώς το Ριάντ εμφανίζεται να αντιμετωπίζει πιο χαλαρά την πιθανότητα οι αντάρτες τους οποίους υποστηρίζει να μάχονται πλάι σε σκληροπυρηνικές ισλαμιστικές φατρίες, ανέφεραν πηγές της αντιπολίτευσης.
«Οι απόψεις μας σχετικά με τη Συρία ευθυγραμμίζονται με εκείνες της Σαουδικής Αραβίας. Η Τουρκία εργάζεται μαζί όχι μόνο την Σαουδική Αραβία, αλλά και με τους άλλους της συμμάχους», δήλωσε εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Τανζού Μπιλγκίτς, προσθέτοντας πως αυτή ήταν από την αρχή η θέση της Άγκυρας. «Δεν υπάρχει νέος παράγοντας».
«Οι βελτιωμένες σχέσεις μεταξύ Σαουδικής Αραβίας, Κατάρ και Τουρκίας είχαν θετικό αντίκτυπο. Είχαμε διαφορές μεταξύ των ομάδων επί του πεδίου, αλλά τώρα βλέπουμε περισσότερη ενότητα εξαιτίας της περιφερειακής συναίνεσης», ανέφερε πηγή των σύρων ανταρτών. «Η αλλαγή στην Σαουδική Αραβία ήταν αποφασιστικής σημασίας. Τώρα είναι η ώρα να αναλάβουμε δράση», πρόσθεσε.
Το ξεπάγωμα των σχέσεων αντικατοπτρίζει τη συνειδητοποίηση της Άγκυρας και του Ριάντ ότι οι διαφορές τους σχετικά με την Μουσουλμανική Αδελφότητα, την παναραβική ισλαμιστική οργάνωση, που υποστηριζόταν από την Τουρκία, αλλά καταδικάστηκε ως τρομοκρατική οργάνωση από την Σαουδική Αραβία, δεν θα πρέπει να σταθούν εμπόδιο σε μια κοινή αντίδραση στις κρίσεις που απειλούν ευρύτερα την Μέση Ανατολή.
«Η περιοχή έχει την ανάγκη αλλαγής», δήλωσε υψηλόβαθμο στέλεχος του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Ακολουθώντας την αλλαγή της ηγεσίας στο Ριάντ, η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία θα πιέσουν να αντιμετωπίσουν τις περιφερειακές συγκρούσεις. Πρέπει να σχηματιστεί ένα καινούργιο πλαίσιο», πρόσθεσε.
Ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σχεδιάζει σύντομα ένα ακόμη ταξίδι στο Ριάντ για να συναντήσει τον Σαλμάν, έπειτα από δύο επισκέψεις του αυτό τον χρόνο και συχνές τηλεφωνικές συζητήσεις, ανέφερε ο αξιωματούχος.
Πρόκειται για μια αξιοσημείωτη αλλαγή σε μια διακρατική σχέση που για καιρό ήταν τεταμένη λόγω της υποστήριξης του Ερντογάν στην Μουσουλμανική Αδελφότητα, που μοιράζεται κοινές πολιτικές ρίζες με το AKP, το κόμμα που ίδρυσε ο ίδιος και θα επιθυμούσε να εξαπλωθεί η ιδεολογία του στην ευρύτερη περιοχή.
Η Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες του Κόλπου βλέπουν την Αδελφότητα ως έναν υπαρξιακό κίνδυνο στις μοναρχίες τους. Μόνο το Κατάρ στάθηκε δίπλα στην Τουρκία στην υποστήριξη του κινήματος, μετά την ανατροπή από τον αιγυπτιακό στρατό του ισλαμιστή προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι το 2013.
«Υπάρχουν σημεία στα οποία μπορούμε να έρθουμε σε συμφωνίες με την Σαουδική Αραβία και σημεία που δεν μπορούμε. Δεν είναι εύκολο να βρούμε μία λύση στην πολυσύνθετη τάξη της Μέσης Ανατολής», δήλωσε στο Ρόιτερς ο αντιπρόεδρος του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.
«Ο στόχος μας είναι να επιλύσουμε περιφερειακά ζητήματα, να διασφαλίσουμε τη σταθερότητα και την ειρήνη στην Υεμένη και να κάνουμε τα σωστά πράγματα μέσα από κοινές πρωτοβουλίες με την Σαουδική Αραβία, που δεν επικεντρώνονται σε δόγματα», πρόσθεσε.
Απαγκίστρωση από τις ΗΠΑ
Σύμφωνα με διπλωμάτες, η δυσπιστία της Σαουδικής Αραβίας προς την Μουσουλμανική Αδερφότητα δεν αλλάζει, αλλά σε αντίθεση με τον προκάτοχο του βασιλιά Αμπντουλάχ, που πέθανε τον Ιανουάριο, ο Σαλμάν δείχνει πιο έτοιμος να ανεχτεί συμμάχους που την υποστηρίζουν.
Ο φόβος για την απειλή του σιιτικού Ιράν είναι η κινητήριος δύναμη για το Ριάντ. Θα επιθυμούσε ένα πιο κλειστό συμμαχικό σχηματισμό των σουνιτικών χωρών ως ανάχωμα στην απειλή που διαβλέπει από την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν.
Η θέση της Τουρκίας είναι πιο σύνθετη. Καθώς ο Ερντογάν έχει επικρίνει την Τεχεράνη ότι προσπαθεί να «κυριαρχήσει στην περιοχή», οι ισχυροί οικονομικοί και ενεργειακοί δεσμοί που διατηρεί με το Ιράν, δείχνουν πως δεν μπορεί να του γυρίσει την πλάτη.
Τούρκοι αξιωματούχοι διαρκώς επισημαίνουν πως η επαναπροσέγγιση με τη Σαουδική Αραβία δεν αντανακλά μια σεχταριστική ατζέντα. «Είναι ξεκάθαρο ότι η σουνιτική, ή η σιιτική προσέγγιση των ζητημάτων της περιοχής δεν συμβάλει στην επίλυση των συγκρούσεων», δήλωσε υψηλός αξιωματούχος του AKP.
Την ίδια ώρα, αποτελεί κοινή αίσθηση και στους δύο συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών ότι η Ουάσιγκτον απεμπλέκεται από τη Μέση Ανατολή.
Το Ριάντ παρακολουθεί με νευρικότητα τις ΗΠΑ να επιδιώκουν μια συμφωνία με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα και η Άγκυρα απογοητεύτηκε από την προσήλωση των ΗΠΑ στη μάχη κατά των εξτρεμιστών της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος στη Συρία και στον δισταγμό της Ουάσιγκτον να εκτοπίσει τον Άσαντ.
«Ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς λόγους για αυτή την νέα προσέγγιση είναι η έλλειψη αποφασιστικών βημάτων από τη διεθνή κοινότητα μετά την έναρξη των συγκρούσεων στη Συρία», πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
«Ανάληψη δράσης»
Η αντιπολίτευση στη Συρία ελπίζει να καρπωθεί τα οφέλη της τουρκο–σαουδαραβικής επαναπροσέγγισης, καθώς το Ριάντ εμφανίζεται να αντιμετωπίζει πιο χαλαρά την πιθανότητα οι αντάρτες τους οποίους υποστηρίζει να μάχονται πλάι σε σκληροπυρηνικές ισλαμιστικές φατρίες, ανέφεραν πηγές της αντιπολίτευσης.
«Οι απόψεις μας σχετικά με τη Συρία ευθυγραμμίζονται με εκείνες της Σαουδικής Αραβίας. Η Τουρκία εργάζεται μαζί όχι μόνο την Σαουδική Αραβία, αλλά και με τους άλλους της συμμάχους», δήλωσε εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Τανζού Μπιλγκίτς, προσθέτοντας πως αυτή ήταν από την αρχή η θέση της Άγκυρας. «Δεν υπάρχει νέος παράγοντας».
«Οι βελτιωμένες σχέσεις μεταξύ Σαουδικής Αραβίας, Κατάρ και Τουρκίας είχαν θετικό αντίκτυπο. Είχαμε διαφορές μεταξύ των ομάδων επί του πεδίου, αλλά τώρα βλέπουμε περισσότερη ενότητα εξαιτίας της περιφερειακής συναίνεσης», ανέφερε πηγή των σύρων ανταρτών. «Η αλλαγή στην Σαουδική Αραβία ήταν αποφασιστικής σημασίας. Τώρα είναι η ώρα να αναλάβουμε δράση», πρόσθεσε.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ
