Η τουρκική ηγεσία του 1915 ήθελε να δημιουργήσει μία
μεσαία τάξη επιχειρηματιών που θα ευνοούσε Τούρκους και όχι Αρμένιους
και Έλληνες επιχειρηματίες, Το σχέδιο των νεότουρκών και ο ρόλος της
Γερμανίας. Γράφει ο Α. Παπανδρόπουλος.
Στις 24 Απριλίου 2015 συμπληρώθηκαν 100 χρόνια
από τότε που η τουρκική ηγεσία της εποχής αποφάσιζε να εξοντώσει, για
συγκεκριμένους λόγους, τους Αρμένιους που ζούσαν στην Τουρκία.
Παράλληλα, όμως, η ίδια ηγεσία είχε τις ίδιες προθέσεις και για τους
Έλληνες –γεγονός που οδήγησε στην λιγότερο γνωστή, αλλά εξ ίσου
αποτρόπαια, γενοκτονία των Ποντίων.Όπως υπογραμμίζει ο Τούρκος κοινωνιολόγος Τανέρ Αξάμ,
η γένεση των μηχανισμών που οδήγησαν στην γενοκτονία των Αρμενίων
οφείλεται στην προσπάθεια των Νεότουρκων, που τότε βρίσκονταν στην
εξουσία, να ομογενοποιήσουν εθνικά την Μικρά Ασία. Αυτή, εξάλλου, ήταν
και η μόνιμη επιδίωξη της επιτροπής Ένωση και Πρόοδος, που από τον
Φεβρουάριο του 1914 βρισκόταν στην εξουσία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας,
με επικεφαλής τους Ταλαάτ Πασά, Εμβέρ Πασά και Ντζεμάλ Πασά.
Σύμμαχος των αυτοκρατοριών της Κεντρικής Ευρώπης στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, η Τουρκία είχε υποστεί συντριβή από τον ρωσικό στρατό και έβλεπε το οθωμανικό οικοδόμημα να καταρρέει. Μπροστά, λοιπόν, στην συνολική αποσταθεροποίηση που συγκλόνιζε την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο στόχος των Νεότουρκων που ασκούσαν την εξουσία ήταν το ξεκλήρισμα των Ελλήνων του Αιγαίου και η βαθμιαία μεταφορά των Αρμενίων στην Συρία και στην Μεσοποταμία.
Η ηγεσία των Νεότουρκων είχε συνειδητοποιήσει ότι, για να οικοδομήσει ένα Τουρκικό Έθνος, έπρεπε να δημιουργήσει μία μεσαία τάξη στην οποία κυρίαρχο ρόλο θα έπαιζαν οι επιχειρηματίες. Συνέβαινε, όμως, στην τότε Τουρκία αυτή η μεσαία τάξη, για ιστορικούς λόγους, να είναι σχηματισμένη από Έλληνες και Αρμένιους, που έπαιζαν σημαντικό οικονομικό ρόλο. Αντιθέτως, η τουρκική μεσαία τάξη απαρτιζόταν από αξιωματικούς του στρατού και υψηλά ιστάμενους δημόσιους λειτουργούς.
Δεν υπήρχαν εκείνη την εποχή Τούρκοι επιχειρηματίες. Συνεπώς, η πραγματική μεσαία τάξη –αυτή, δηλαδή, που είχε κεφάλαιο, τεχνογνωσία και εμπορικές επαφές– ήταν ελληνοαρμένικη. Έτσι, η οικονομία, η βιομηχανία και οι υπηρεσίες λειτουργούσαν χάρη στους Έλληνες και τους Αρμενίους.
Αυτή την διάσταση οι Νεότουρκοι την είχαν καταλάβει, γι αυτό και από την στιγμή που βρέθηκαν στην εξουσία προσπαθούσαν να δημεύσουν κεφάλαια Ελλήνων και Αρμενίων ώστε να μπορέσουν να τα μεταφέρουν σε μία τάξη Τούρκων επιχειρηματιών, που τότε βρίσκονταν υπό εκκόλαψη.
Στο πλαίσιο αυτό, από τον Μάρτιο του 1914 οι μηχανισμοί ξεκληρίσματος των Ελλήνων είναι αποτελεσματικοί και λειτουργούν. Αφορούν δε κατά κύριο λόγο τους Έλληνες του Αιγαίου, οι οποίοι είτε εκδιώχνονται, είτε μεταφέρονται σε περιοχές της κεντρικής Τουρκίας –και, βεβαίως, τα αγαθά τους δημεύονται. Παράλληλα, οι Νεότουρκοι έχουν ήδη αρχίσει από τον Ιανουάριο του 1914 να μεταφέρουν Αρμένιους στην Συρία και την Μεσοποταμία, με απώτερο στόχο να «καθαρίσουν» έξι ανατολικές επαρχίες για να τους δώσουν μία αμιγώς τουρκική δημογραφική σύνθεση.
Όμως, τα πράγματα αλλάζουν μετά την περίφημη εκστρατεία του Καυκάσου. Υπενθυμίζουμε ότι στην μάχη του Σαρικαμίχ, ο τουρκικός στρατός υπέστη συντριβή από τον στρατό του Τσάρου Νικολάου του Β' και οι Αρμένιοι κατηγορήθηκαν για «ύπουλη συνεργασία με τον εχθρό». Κατά πολλούς ιστορικούς, είναι προφανές ότι η ήττα από τους Ρώσους άλλαξε και τα αρχικά σχέδια των Νεότουρκων, οι οποίοι, αντί για μετατόπιση των Αρμενίων, αποφασίζουν την εξόντωσή τους. Αυτό προκύπτει και από τα όσα είχαν ειπωθεί τον Αύγουστο του 1914 σε ένα συνέδριο των Νεότουρκων στο Ερζερούμ, τρεις μήνες πριν η Τουρκία εμπλακεί στον πόλεμο.
Με αφορμή, λοιπόν, την ύπαρξη κάπου 120.000 Αρμενίων στον ρωσικό στρατό, ξεκινά μία καμπάνια δαιμονοποιήσεως των Αρμενίων και καταλήγει στην πλήρη εξόντωσή τους. Υπολογίζεται ότι στην γενοκτονία του 1915 εξοντώθηκαν 1,5 εκατομμύρια Αρμένιοι, στους οποίους πρέπει να προστεθούν και άλλες 200.000 που είχαν εξοντωθεί στα τέλη της δεκαετίας του 1890.
Όλα άρχισαν στις 24 Απριλίου στην Κωνσταντινούπολη όταν, κατόπιν εντολής του αστυνομικού διευθυντή, συνελήφθησαν 260 Αρμένιοι διανοούμενοι, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες και επώνυμοι επιχειρηματίες, οι οποίοι εξοντώθηκαν. Η γενοκτονία συνεχίστηκε έως το 1923, με την φυσική εξόντωση από τον οθωμανικό στρατό των Αρμενίων που το 1918 κατοικούσαν στο Μπακού και στην περιοχή του Καρς. Επίσης, με αφορμή την πρόσφατη αναγνώριση της γενοκτονίας από την Γερμανία δια στόματος του προέδρου της κ. Γιοάχιμ Γκάουκ, θα πρέπει να πούμε ότι σημαντικό ρόλο στις τουρκικές θηριωδίες είχε παίξει τότε και η γερμανική αυτοκρατορία, που ήταν σύμμαχος της τουρκικής ηγεσίας.
Αυτό αναγνωρίζουν σε βιβλία τους τόσον ο Γερμανός δημοσιογράφος Γιούνκερ Γκότσλιτς, όσο και ο ιστορικός Vahakn Dadrian, Αρμένιος που έχει μελετήσει σε βάθος τα αυστριακά και γερμανικά αρχεία.
Επισημαίνουμε, τέλος, ότι η γενοκτονία των Αρμενίων έχει επισήμως αναγνωρισθεί από 24 χώρες και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Αθανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος
ath.papandropoulos@euro2day.gr
Σύμμαχος των αυτοκρατοριών της Κεντρικής Ευρώπης στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, η Τουρκία είχε υποστεί συντριβή από τον ρωσικό στρατό και έβλεπε το οθωμανικό οικοδόμημα να καταρρέει. Μπροστά, λοιπόν, στην συνολική αποσταθεροποίηση που συγκλόνιζε την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο στόχος των Νεότουρκων που ασκούσαν την εξουσία ήταν το ξεκλήρισμα των Ελλήνων του Αιγαίου και η βαθμιαία μεταφορά των Αρμενίων στην Συρία και στην Μεσοποταμία.
Η ηγεσία των Νεότουρκων είχε συνειδητοποιήσει ότι, για να οικοδομήσει ένα Τουρκικό Έθνος, έπρεπε να δημιουργήσει μία μεσαία τάξη στην οποία κυρίαρχο ρόλο θα έπαιζαν οι επιχειρηματίες. Συνέβαινε, όμως, στην τότε Τουρκία αυτή η μεσαία τάξη, για ιστορικούς λόγους, να είναι σχηματισμένη από Έλληνες και Αρμένιους, που έπαιζαν σημαντικό οικονομικό ρόλο. Αντιθέτως, η τουρκική μεσαία τάξη απαρτιζόταν από αξιωματικούς του στρατού και υψηλά ιστάμενους δημόσιους λειτουργούς.
Δεν υπήρχαν εκείνη την εποχή Τούρκοι επιχειρηματίες. Συνεπώς, η πραγματική μεσαία τάξη –αυτή, δηλαδή, που είχε κεφάλαιο, τεχνογνωσία και εμπορικές επαφές– ήταν ελληνοαρμένικη. Έτσι, η οικονομία, η βιομηχανία και οι υπηρεσίες λειτουργούσαν χάρη στους Έλληνες και τους Αρμενίους.
Αυτή την διάσταση οι Νεότουρκοι την είχαν καταλάβει, γι αυτό και από την στιγμή που βρέθηκαν στην εξουσία προσπαθούσαν να δημεύσουν κεφάλαια Ελλήνων και Αρμενίων ώστε να μπορέσουν να τα μεταφέρουν σε μία τάξη Τούρκων επιχειρηματιών, που τότε βρίσκονταν υπό εκκόλαψη.
Στο πλαίσιο αυτό, από τον Μάρτιο του 1914 οι μηχανισμοί ξεκληρίσματος των Ελλήνων είναι αποτελεσματικοί και λειτουργούν. Αφορούν δε κατά κύριο λόγο τους Έλληνες του Αιγαίου, οι οποίοι είτε εκδιώχνονται, είτε μεταφέρονται σε περιοχές της κεντρικής Τουρκίας –και, βεβαίως, τα αγαθά τους δημεύονται. Παράλληλα, οι Νεότουρκοι έχουν ήδη αρχίσει από τον Ιανουάριο του 1914 να μεταφέρουν Αρμένιους στην Συρία και την Μεσοποταμία, με απώτερο στόχο να «καθαρίσουν» έξι ανατολικές επαρχίες για να τους δώσουν μία αμιγώς τουρκική δημογραφική σύνθεση.
Όμως, τα πράγματα αλλάζουν μετά την περίφημη εκστρατεία του Καυκάσου. Υπενθυμίζουμε ότι στην μάχη του Σαρικαμίχ, ο τουρκικός στρατός υπέστη συντριβή από τον στρατό του Τσάρου Νικολάου του Β' και οι Αρμένιοι κατηγορήθηκαν για «ύπουλη συνεργασία με τον εχθρό». Κατά πολλούς ιστορικούς, είναι προφανές ότι η ήττα από τους Ρώσους άλλαξε και τα αρχικά σχέδια των Νεότουρκων, οι οποίοι, αντί για μετατόπιση των Αρμενίων, αποφασίζουν την εξόντωσή τους. Αυτό προκύπτει και από τα όσα είχαν ειπωθεί τον Αύγουστο του 1914 σε ένα συνέδριο των Νεότουρκων στο Ερζερούμ, τρεις μήνες πριν η Τουρκία εμπλακεί στον πόλεμο.
Με αφορμή, λοιπόν, την ύπαρξη κάπου 120.000 Αρμενίων στον ρωσικό στρατό, ξεκινά μία καμπάνια δαιμονοποιήσεως των Αρμενίων και καταλήγει στην πλήρη εξόντωσή τους. Υπολογίζεται ότι στην γενοκτονία του 1915 εξοντώθηκαν 1,5 εκατομμύρια Αρμένιοι, στους οποίους πρέπει να προστεθούν και άλλες 200.000 που είχαν εξοντωθεί στα τέλη της δεκαετίας του 1890.
Όλα άρχισαν στις 24 Απριλίου στην Κωνσταντινούπολη όταν, κατόπιν εντολής του αστυνομικού διευθυντή, συνελήφθησαν 260 Αρμένιοι διανοούμενοι, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες και επώνυμοι επιχειρηματίες, οι οποίοι εξοντώθηκαν. Η γενοκτονία συνεχίστηκε έως το 1923, με την φυσική εξόντωση από τον οθωμανικό στρατό των Αρμενίων που το 1918 κατοικούσαν στο Μπακού και στην περιοχή του Καρς. Επίσης, με αφορμή την πρόσφατη αναγνώριση της γενοκτονίας από την Γερμανία δια στόματος του προέδρου της κ. Γιοάχιμ Γκάουκ, θα πρέπει να πούμε ότι σημαντικό ρόλο στις τουρκικές θηριωδίες είχε παίξει τότε και η γερμανική αυτοκρατορία, που ήταν σύμμαχος της τουρκικής ηγεσίας.
Αυτό αναγνωρίζουν σε βιβλία τους τόσον ο Γερμανός δημοσιογράφος Γιούνκερ Γκότσλιτς, όσο και ο ιστορικός Vahakn Dadrian, Αρμένιος που έχει μελετήσει σε βάθος τα αυστριακά και γερμανικά αρχεία.
Επισημαίνουμε, τέλος, ότι η γενοκτονία των Αρμενίων έχει επισήμως αναγνωρισθεί από 24 χώρες και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Αθανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος
ath.papandropoulos@euro2day.gr
