Ὁ ‘Ελληνικός ’Ιός τῆς Εὐρώπης

Εἶναι σαφές ὅτι ἡ ἑλληνική ἔνταξη στήν Εὐρωπαϊκή Οἰκονομική Κοινότητα τοῦ 1981 εἶχε γίνει γιά πολιτικούς λόγους καί διότι ὁ τότε γαλλο-γερμανικός ἄξονας εἶχε ἀποφασίσει ὅτι τό οἰκονομικό κόστος αὐτῆς τῆς εἰσόδου ἦταν μικρό. Ὑπό αὐτή τήν ἔννοια, τό νά ζητᾶ πολιτική λύση στό ἑλληνικό οἰκονομικό πρόβλημα ὁἄσχετος περί τά εὐρωπαϊκά θέματα Ἕλληνας πρωθυπουργός, ὑπακούει σέ κάποια λογική. Πλήν ὅμως, τό πρόβλημά του εἶναι ὅτι, σήμερα, τό οἰκονομικό κόστος αὐτῆς τῆς πολιτικῆς λύσεως εἶναι τεράστιο. Ἀκόμα χειρότερα, μία πολιτική λύση στό ἑλληνικό οἰκονομικό πρόβλημα μπορεῖ πλέον νά ἔχει καί δραματικές πολιτικές ἐπιπτώσεις γι᾽ αὐτό τό ἴδιο τό εὐρωπαϊκό οἰκοδόμημα. Ἡ κατάσταση, ἔτσι, εἶναι ἐξόχως σοβαρή γιά τήν χώρα, διότι ἡ Εὐρώπη ἔχει, ἀπό πενταετίας πλέον, ἀρχίσει να αἰσθάνεται ὅτι ὁἑλληνικός ἰός –πού μέ τήν πλήρη ἀνοχή της ἀφέθηκε ἐλεύθερος νά ἀναπτυχθεῖ στούς κόλπους της– μπορεῖ νά ἀποβεῖ μοιραῖος. Γιά τόν πολύ ἁπλό λόγο ὅτι ἡ Εὐρώπη τοῦ 2015 διαφέρει αἰσθητά ἀπό αὐτήν τοῦ 1979 πού ὑπέγραφε στό Ζάππειο τό «ναί» στήν ἑλληνική ἔνταξη.
 Τήν ἐποχή ἐκείνη, ἡ Εὐρώπη τῶν ἐννέα χωρῶν-μελῶν ἦταν στήν οὐσία μία κοινή ἀγροτική πολιτική, ἐνῶ σήμερα ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση τῶν 29 μελῶν εἶναι πολλά περισσότερα. Ἀλλά καί ἡ Εὐρώπη δέν εἶναι ἴδια μέ τήν ἀντίστοιχη τῆς ἐποχῆς ἐντάξεως τῆς Ἑλλάδας σέ αὐτήν. Τήν ἐποχή ἐκείνη, ἡ ΕΟΚ ὅδευε πρός τά 25 ἔτη ὑπάρξεώς της, ἐνῶ σήμερα βρίσκεται σέ ἀπόσταση ἀναπνοῆς ἀπό τά ἑξηκοστά γενέθλιά της. Καί στά 33 ἔτη πού μεσολάβησαν ἔγιναν πολλές ἀνακατατάξεις. Ὅμως, ὁ ἑλληνικός ἰός παρέμενε ὡς εἶχε –καί τώρα δείχνει ποιά εἶναι ἡ νοσηρότητά του.

 Ἐνθυμοῦμαι τόν Μάρτιο τοῦ 1982, τό περιοδικό The Economist, μέ τήν εὐκαιρία τῆς 25ης ἐπετείου τοῦ προδρόμου τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως πού ἦταν ἡ ΕΟΚ, φιλοξενοῦσε στό ἐξώφυλλό του μία ταφόπλακα ἀφιερωμένη στήν τότε Κοινότητα καί ὁ τίτλος ἦταν: «Γεννημένος στίς 25 Μαρτίου 1957, ἑτοιμοθάνατος τήν 25η Μαρτίου 1982». Στήν συνέχεια, ὑπῆρχε μία ἐπιτάφια ρήση τοῦ Ρωμαίου ἱστορικοῦ Τάκιτου: «Capax imperii nisi imperasset», δηλαδή: «φαινόταν νά μπορεῖ νά ἀποτελέσει μία δύναμη, μέχρι πού προσπάθησε νά γίνει τέτοια». Στίς δέ ἐσωτερικές σελίδες, τό περιοδικό –μέ τόνγνωστό καυστικό του τρόπο– γελοιοποιοῦσε τήν ΕΟΚ για τήν θεσμική ἀδυναμία της, ὑπερτόνιζε τήν αὐξανόμενη ἀπογοήτευση τῶν πολιτῶν της ἔναντι τῆς παραπαίουσας εὐρωπαϊκῆς ὁλοκληρώσεως καί προειδοποιοῦσε γιά μία πιθανή βρεταννική ἔξοδο. Ἐπίσης, σέ μία μικρή παράγραφο, μέἀφορμή τά τότε καμώματα τῆς κυβερνήσεως Ἀνδρέα Παπανδρέου στήν Ἑλλάδα, τό βρεταννικό περιοδικό ὑπαινισσόταν ὅτι ἡ ΕΟΚ «εἶχε βάλει ἕνα φίδι στόν κόρφο της».

Τρία χρόνια ἀργότερα, μέ τήν σύμφωνη γνώμη τῆς Γερμανίας, ὁ Γάλλος πρώην ὑπουργός Οἰκονομίας στήν κυβέρνηση Μιττεράν ἀναλάμβανε τήν προεδρία τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἐπιτροπῆς καί ἡ Εὐρώπη τῶν Δέκα, μέ βρεταννική ἐπίσης ὑποστήριξη, δημιουργοῦσε τήν ἑνιαία ἀγορά καί ἄνοιγε ἔτσι ὁ δρόμος γιά τήν Συνθήκη τοῦ Μάαστριχτ τό 1992, ἡ ὁποία τελικῶς ἵδρυε καί τήν σημερινή Εὐρωπαϊκή Ἕνωση.

Ἔτσι, στά δέκα χρόνια τῆς θητείας τοῦ Ζάκ Ντελόρ ὡς προέδρου τῆς Ἐπιτροπῆς, ἡ νεοσύστατη ΕΕ ἐνίσχυσε σημαντικά τούς θεσμούς της, ἐπέκτεινε τίς ἐξουσίες της σέ νέους τομεῖς πολιτικῆς, δέχθηκε πέντε νέα κράτη-μέλη καί, μέσα ἀπό τήν πτώση τοῦ κομμουνισμοῦ τό 1989, ἔβλεπε ὑπό ἄλλο πρίσμα καί τήν γεωπολιτική της θέση.

Ἦταν ἔτσι ξεκάθαρο ὅτι στήν δεκαετία 1985-1995, ἡ Εὐρώπη εἶχε ἀλλάξει σέ βάθος καί στό εὐρωβαρόμετρο τοῦ 1992 ἡ σχετική δημοσκόπηση ἔδειχνε ὅτι τό 70% τῶν πολιτῶν τῆς ΕΕ ἦταν θετικοί στήν συμμετοχή σέ αὐτήν καί μόνον ἕνα 11% ἐξέφραζε τήν ἀντίθεσή του.

 Στήν περίοδο Ντελόρ, ἡ Ἑλλάδα –χωρίς νά ἔχει πραγματοποιήσει καμμία θεσμική μεταρρύθμιση– εἶχε δεχθεῖ ἐπιδοτήσεις σημερινῆς ἀξίας περί τά 90 δισεκατ. εὐρώ, εἶχε ἀποτύχει νά ἀξιοποιήσει δύο σταθεροποιητικά γιά τήν οἰκονομία της δάνεια, εἶχε ὑπονομεύσει σέ πολλές περιπτώσεις τήν κοινοτική συνοχή καί, βεβαίως, εἶχε ἀγνοήσει ἐπιδεικτικά τίς προειδοποιήσεις τοῦ ἴδιου τοῦ Ζάκ Ντελόρ γιά τόν ὀλισθηρό δρόμο πού ἀκολουθοῦσε ἡ ἑλληνική οἰκονομία.

Ὅσο προχωροῦσε ἡ εὐρωπαϊκή ὁλοκλήρωση, ὁἑλληνικός ἰός γινόταν πιό ἰσχυρός καί ἄρα περισσότερο καταστροφικός. Ἔτσι, ὅταν ἄρχιζε ἡ διαδικασία γιά τήν ἵδρυση τῆς εὐρωζώνης, ἡἙλλάδα ἦταν ἡ πλέον ὑπερχρεωμένη κατά κεφαλήν χώρα τῆς ΕΕ, κατεῖχε πρῶτες θέσεις σέ διαφθορά καί ἦταν ἀσήμαντη ἡ εἴσοδος τοῦ κοινοτικοῦ δικαίου στήν ἐσωτερική της ἔννομη τάξη. Κατά δέ μία οἰκονομική μελέτη γνωστοῦ εὐρωπαϊκοῦ ἰνστιτούτου, ἡ ἑλληνική οἰκονομία ὄχι μόνον ἦταν ἡ λιγότερο ἀπελευθερωμένη τῆς ΕΕ, ἀλλά εἶχε καί ἐπικίνδυνες στρεβλώσεις, πού ἀποτελοῦσαν κορυφαία παραφωνία στό ὅλο εὐρωπαϊκό οἰκοδόμημα.

 Σήμερα, τό ἴδιο ἰνστιτοῦτο προτείνει τόν ἄμεσο ἀποκλεισμό τῆς χώρας ἀπό τό εὐρωπαϊκό γίγνεσθαι, τονίζοντας ὅτι ὁ ἑλληνικός ἰός συνιστᾶ πλέον καί πολιτικό κίνδυνο. Ὄχι διότι ὁ κ. Τσίπρας εἶναι ἀριστερός, ἀλλά γιατί ὁ κυβερνητικός του συνασπισμός θυμίζει ἄλλες ἐποχές.

 Συμπερασματικά, δηλαδή, τό γνωστό ἰνστιτοῦτο προτείνει τόν ἑλληνικό ἀποκλεισμό ὄχι γιά οἰκονομικούς λόγους ἀλλά γιά ἀμιγῶς πολιτικούς. Ὑπό αὐτές τίς συνθῆκες, θεωροῦμε βέβαιο ὅτι ὁ πρωθυπουργός δέν θά πετύχει τίποτε σέ πολιτικό ἐπίπεδο.

Συνεπῶς, τό ἐνδιαφέρον μας ἑστιάζει στό πῶς θά «σερβίρει» στό ἐσωτερικό τό νέο μνημόνιο πού θά ὑπογραφεῖ τόν προσεχῆ Ἰούνιο καί τό ὁποῖο, μετά ἀπό ἕξι μῆνες καταστροφικῆς πορείας τῆς οἰκονομίας, ὑπάρχει κίνδυνος νά εἶναι ἐπαχθέστερο ἀπό τά ἀντίστοιχα μνημόνια τῶν προκατόχων του. Ἐν ἀναμονῆ, λοιπόν –πτωχεύσεως ἐντός εὐρωζώνης μή ἀποκλειόμενης.
τοῦ Ἀθαν. Χ. Παπανδρόπουλου