Ο λαός απαιτεί από μια κυβέρνηση της Αριστεράς ένα νέο ήθος, ριζικά διαφορετικό από εκείνο των προκατόχων της
Ο πρωθυπουργός στην πρώτη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ανάμεσα στα άλλα, τόνισε: «Οι Ελληνες και οι Ελληνίδες έχουν την απαίτηση από εμάς να είμαστε κυβέρνηση με εντελώς διαφορετικό ύφος και ήθος εξουσίας».
Το ύφος το καθορίζει το ήθος. Πράγματι, ο λαός απαιτεί από μια
κυβέρνηση της Αριστεράς ένα νέο ήθος, ριζικά διαφορετικό από εκείνο των
προκατόχων της. Από ποιους, όμως, εξαρτάται και ποιο είναι το ήθος αυτό;
Το νέο συλλογικό ήθος της κυβέρνησης εξαρτάται από το ήθος εκείνων που την απαρτίζουν. Πρώτα και κύρια του πρωθυπουργού και των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου. Οχι, όμως, μόνο αυτών. Πολλά θα εξαρτηθούν και από το ήθος εκείνων που θα επιλεγούν να στελεχώσουν νευραλγικούς τομείς του κράτους, οι οποίοι δεν πρέπει να είναι μόνο μέλη των κομμάτων που σχημάτισαν την κυβέρνηση συνασπισμού. Ηδη υπάρχει μια καλή αρχή με τον διορισμό υπουργών σε κρίσιμα υπουργεία οι οποίοι δεν είναι στελέχη των κομμάτων αυτών. Θα ήταν καλό αυτό να εφαρμοστεί και στις θέσεις που προαναφέρθηκαν.
Τα κατά τη γνώμη μου βασικά χαρακτηριστικά του νέου ήθους που απαιτείται από όλους τους παραπάνω (την κυβέρνηση με την ευρεία έννοια) είναι:
(α) Τιμιότητα και ικανότητα. Τιμιότητα χωρίς ικανότητα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα και ζημιά στη χώρα, ενώ ικανότητα χωρίς τιμιότητα είναι πιο επικίνδυνη, διότι εγκυμονεί την πρόκληση σκανδάλων, που, εκτός από τη ζημιά στη χώρα, στιγματίζει ανεπανόρθωτα την κυβέρνηση. Το χειρότερο, φυσικά, είναι η έλλειψη και των δύο.
(β) Συνέπεια λόγων και έργων. Είναι γνωστές οι φράσεις «πολλά λέγονται αλλά δεν γίνονται» και άλλα που «γίνονται χωρίς να έχουν λεχθεί». Οσοι μετέχουν στην κυβέρνηση δεν πρέπει να κάνουν κάτι που δεν έχει λεχθεί και, πολύ περισσότερο, να κάνουν κάτι που είναι αντίθετο από αυτό που έχει λεχθεί. Αν κάτι από όσα έχουν λεχθεί δεν μπορεί να υλοποιηθεί, πρέπει να δοθούν πλήρεις εξηγήσεις.
(γ) Ειλικρίνεια και ευθύτητα. Η πρόσφατη και παλαιότερη συμπεριφορά κυβερνήσεων διακρίνεται για την ανειλικρίνεια και τη στρεψοδικία. Ολοι, από τον πρωθυπουργό μέχρι το τελευταίο στέλεχος της κυβέρνησης, πρέπει να λένε με ευθύτητα την αλήθεια και να αποφεύγουν, όπως ο διάβολος το λιβάνι, το ψεύδος ή την παραποίηση και διαστρέβλωση της αλήθειας με σοφιστείες.
(δ) Σύνεση και σεμνότητα. Ο πρωθυπουργός είπε στο Υπουργικό Συμβούλιο: «Να επιδείξουμε μηδενική ανοχή στην αλαζονεία». Αυτή την παρότρυνση πρέπει φυσικά να την εφαρμόζουν πρώτα στον εαυτό τους όσοι μετέχουν στην κυβέρνηση. Η συμπεριφορά όλων πρέπει να χαρακτηρίζεται από σύνεση, ευγένεια, ευπρέπεια και σεβασμό του άλλου. Την πρώτη εβδομάδα σημειώθηκαν κάποιες παρεκκλίσεις (ευτυχώς λίγες) από τους κανόνες αυτούς.
(ε) Προσήνεια και απλότητα. Ολα τα μέλη της κυβέρνησης πρέπει να είναι καταδεκτικά και απλά στη συμπεριφορά τους τόσο προς τους εκπροσώπους φορέων όσο και προς τους απλούς πολίτες. Πρέπει να υπάρχουν κάποιες ώρες κάθε εβδομάδα που τα υπουργεία, οι δημόσιες υπηρεσίες και δημόσιοι οργανισμοί και επιχειρήσεις θα δέχονται το κοινό.
(στ) Αποκατάσταση αξιών. Στη διάρκεια των 40 τελευταίων ετών η έκπτωση των αξιών ήταν μία από τις δύο βασικές αιτίες που προκάλεσαν την πολύπλευρη (και όχι μόνο οικονομική και κοινωνική) κρίση που βιώνουμε σήμερα. Η νέα κυβέρνηση πρέπει να αποκαταστήσει την αξιοκρατία, να επιβραβεύσει αυτούς που είναι πιστοί στο καθήκον τους και να μη διστάσει να τιμωρήσει τους επίορκους. Να επιδείξει η ίδια πραγματική αλληλεγγύη και να συνεργαστεί και να βοηθήσει εκείνους που την ασκούν αθόρυβα.
(ζ) Σεβασμό στους θεσμούς. Η δεύτερη βασική αιτία της κρίσης είναι η απαξίωση των θεσμών. Δεν έχει μείνει θεσμός που να μην έχει πληγεί βάναυσα από τις τελευταίες και τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Η νέα κυβέρνηση οφείλει να σεβαστεί όλους τους θεσμούς. Πρώτα απ’ όλα η ίδια πρέπει να λειτουργεί πράγματι συλλογικά με τακτικές συνεδριάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου και συμμετοχή με λόγο όλων των μελών του. Να φροντίσει να τηρείται ο Κανονισμός της Βουλής για την εύρυθμη λειτουργία της ώστε να μην επαναληφθούν τα όσα θλιβερά συνέβησαν τα τελευταία χρόνια. Ο πρωθυπουργός και τα μέλη της κυβέρνησης να εκπληρώνουν τα καθήκοντά τους προς τη Βουλή με προσωπική παρουσία, όπως απαιτεί ο Κανονισμός του Σώματος. Να εκτελούνται οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και να μην υπάρχουν παρεμβάσεις στο έργο της Δικαιοσύνης. Για τις θέσεις στην κορυφή των ανωτάτων δικαστηρίων και των Ενόπλων Δυνάμεων να επιλέγονται οι πραγματικά άξιοι να τις στελεχώσουν. Τέλος, σεβασμός στην Εκκλησία και στις παραδόσεις του λαού.
Στα όσα προαναφέρθηκαν ίσως προβληθεί η ένσταση ότι αυτά ταιριάζουν σε αγίους, όχι σε πολιτικούς. Δεν έχουν, όμως, έτσι τα πράγματα. Αν γινόταν μια δημοσκόπηση για το νέο ήθος της κυβέρνησης, όλα τα παραπάνω θα είχαν την αποδοχή της συντριπτικής πλειοψηφίας αυτών που θα μετείχαν σ’ αυτήν. Με δεδομένη αυτή την αποδοχή (ή απαίτηση), η προσπάθεια για την όσο το δυνατόν πιο πιστή εφαρμογή τους θα ωφελήσει τη χώρα και θα συμβάλει στην αποκατάσταση της πολιτικής στη θέση που πρέπει να έχει στη ζωή του τόπου.
*πρώην: αντιπροέδρου της Βουλής, υπουργού και καθηγητή της ΑΣΟΕΕ
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
Το νέο συλλογικό ήθος της κυβέρνησης εξαρτάται από το ήθος εκείνων που την απαρτίζουν. Πρώτα και κύρια του πρωθυπουργού και των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου. Οχι, όμως, μόνο αυτών. Πολλά θα εξαρτηθούν και από το ήθος εκείνων που θα επιλεγούν να στελεχώσουν νευραλγικούς τομείς του κράτους, οι οποίοι δεν πρέπει να είναι μόνο μέλη των κομμάτων που σχημάτισαν την κυβέρνηση συνασπισμού. Ηδη υπάρχει μια καλή αρχή με τον διορισμό υπουργών σε κρίσιμα υπουργεία οι οποίοι δεν είναι στελέχη των κομμάτων αυτών. Θα ήταν καλό αυτό να εφαρμοστεί και στις θέσεις που προαναφέρθηκαν.
Τα κατά τη γνώμη μου βασικά χαρακτηριστικά του νέου ήθους που απαιτείται από όλους τους παραπάνω (την κυβέρνηση με την ευρεία έννοια) είναι:
(α) Τιμιότητα και ικανότητα. Τιμιότητα χωρίς ικανότητα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα και ζημιά στη χώρα, ενώ ικανότητα χωρίς τιμιότητα είναι πιο επικίνδυνη, διότι εγκυμονεί την πρόκληση σκανδάλων, που, εκτός από τη ζημιά στη χώρα, στιγματίζει ανεπανόρθωτα την κυβέρνηση. Το χειρότερο, φυσικά, είναι η έλλειψη και των δύο.
(β) Συνέπεια λόγων και έργων. Είναι γνωστές οι φράσεις «πολλά λέγονται αλλά δεν γίνονται» και άλλα που «γίνονται χωρίς να έχουν λεχθεί». Οσοι μετέχουν στην κυβέρνηση δεν πρέπει να κάνουν κάτι που δεν έχει λεχθεί και, πολύ περισσότερο, να κάνουν κάτι που είναι αντίθετο από αυτό που έχει λεχθεί. Αν κάτι από όσα έχουν λεχθεί δεν μπορεί να υλοποιηθεί, πρέπει να δοθούν πλήρεις εξηγήσεις.
(γ) Ειλικρίνεια και ευθύτητα. Η πρόσφατη και παλαιότερη συμπεριφορά κυβερνήσεων διακρίνεται για την ανειλικρίνεια και τη στρεψοδικία. Ολοι, από τον πρωθυπουργό μέχρι το τελευταίο στέλεχος της κυβέρνησης, πρέπει να λένε με ευθύτητα την αλήθεια και να αποφεύγουν, όπως ο διάβολος το λιβάνι, το ψεύδος ή την παραποίηση και διαστρέβλωση της αλήθειας με σοφιστείες.
(δ) Σύνεση και σεμνότητα. Ο πρωθυπουργός είπε στο Υπουργικό Συμβούλιο: «Να επιδείξουμε μηδενική ανοχή στην αλαζονεία». Αυτή την παρότρυνση πρέπει φυσικά να την εφαρμόζουν πρώτα στον εαυτό τους όσοι μετέχουν στην κυβέρνηση. Η συμπεριφορά όλων πρέπει να χαρακτηρίζεται από σύνεση, ευγένεια, ευπρέπεια και σεβασμό του άλλου. Την πρώτη εβδομάδα σημειώθηκαν κάποιες παρεκκλίσεις (ευτυχώς λίγες) από τους κανόνες αυτούς.
(ε) Προσήνεια και απλότητα. Ολα τα μέλη της κυβέρνησης πρέπει να είναι καταδεκτικά και απλά στη συμπεριφορά τους τόσο προς τους εκπροσώπους φορέων όσο και προς τους απλούς πολίτες. Πρέπει να υπάρχουν κάποιες ώρες κάθε εβδομάδα που τα υπουργεία, οι δημόσιες υπηρεσίες και δημόσιοι οργανισμοί και επιχειρήσεις θα δέχονται το κοινό.
(στ) Αποκατάσταση αξιών. Στη διάρκεια των 40 τελευταίων ετών η έκπτωση των αξιών ήταν μία από τις δύο βασικές αιτίες που προκάλεσαν την πολύπλευρη (και όχι μόνο οικονομική και κοινωνική) κρίση που βιώνουμε σήμερα. Η νέα κυβέρνηση πρέπει να αποκαταστήσει την αξιοκρατία, να επιβραβεύσει αυτούς που είναι πιστοί στο καθήκον τους και να μη διστάσει να τιμωρήσει τους επίορκους. Να επιδείξει η ίδια πραγματική αλληλεγγύη και να συνεργαστεί και να βοηθήσει εκείνους που την ασκούν αθόρυβα.
(ζ) Σεβασμό στους θεσμούς. Η δεύτερη βασική αιτία της κρίσης είναι η απαξίωση των θεσμών. Δεν έχει μείνει θεσμός που να μην έχει πληγεί βάναυσα από τις τελευταίες και τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Η νέα κυβέρνηση οφείλει να σεβαστεί όλους τους θεσμούς. Πρώτα απ’ όλα η ίδια πρέπει να λειτουργεί πράγματι συλλογικά με τακτικές συνεδριάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου και συμμετοχή με λόγο όλων των μελών του. Να φροντίσει να τηρείται ο Κανονισμός της Βουλής για την εύρυθμη λειτουργία της ώστε να μην επαναληφθούν τα όσα θλιβερά συνέβησαν τα τελευταία χρόνια. Ο πρωθυπουργός και τα μέλη της κυβέρνησης να εκπληρώνουν τα καθήκοντά τους προς τη Βουλή με προσωπική παρουσία, όπως απαιτεί ο Κανονισμός του Σώματος. Να εκτελούνται οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και να μην υπάρχουν παρεμβάσεις στο έργο της Δικαιοσύνης. Για τις θέσεις στην κορυφή των ανωτάτων δικαστηρίων και των Ενόπλων Δυνάμεων να επιλέγονται οι πραγματικά άξιοι να τις στελεχώσουν. Τέλος, σεβασμός στην Εκκλησία και στις παραδόσεις του λαού.
Στα όσα προαναφέρθηκαν ίσως προβληθεί η ένσταση ότι αυτά ταιριάζουν σε αγίους, όχι σε πολιτικούς. Δεν έχουν, όμως, έτσι τα πράγματα. Αν γινόταν μια δημοσκόπηση για το νέο ήθος της κυβέρνησης, όλα τα παραπάνω θα είχαν την αποδοχή της συντριπτικής πλειοψηφίας αυτών που θα μετείχαν σ’ αυτήν. Με δεδομένη αυτή την αποδοχή (ή απαίτηση), η προσπάθεια για την όσο το δυνατόν πιο πιστή εφαρμογή τους θα ωφελήσει τη χώρα και θα συμβάλει στην αποκατάσταση της πολιτικής στη θέση που πρέπει να έχει στη ζωή του τόπου.
*πρώην: αντιπροέδρου της Βουλής, υπουργού και καθηγητή της ΑΣΟΕΕ
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
