Πιθανότατα, λοιπόν, στα δύο χρόνια που του απομένουν στον Λευκό Οίκο, εύκολα ή δύσκολα ο Ομπάμα θα πετύχει τον στόχο που έθεσε, για άρση του εμπάργκο και αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων, βάζοντας τέλος σε μια σύγκρουση από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Εφόσον δε φτάσει σε ιστορικό συμβιβασμό και με το Ιράν -οι διαπραγματεύσεις προχωρούν δύσκολα, αλλά καλά- τότε θα ελπίζει να μείνει στην ιστορία ως ο πρόεδρος που έκλεισε δύο από τα μεγαλύτερα μέτωπα στην εξωτερική πολιτική της υπερδύναμης. Πώς, όμως, φτάσαμε στις παράλληλες ανακοινώσεις της περασμένης Τετάρτης; Σύμφωνα με δημοσιεύματα αμερικανικών ΜΜΕ, τρεις παράγοντες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο: Η πρόθεση των δύο ηγετών να υπάρξει συμβιβασμός, η μυστική διπλωματία που δεν επέτρεψε να «καούν» οι διαπραγματεύσεις και, τέλος, ο Πάπας Φραγκίσκος.
Πράγματι, Ομπάμα και Κάστρο -οι οποίοι ας σημειωθεί ότι ανέλαβαν την προεδρία την ίδια χρονιά, το 2008- είχαν εξαρχής υιοθετήσει μια πιο διαλλακτική στάση. Ίσως δε οι εξελίξεις να είχαν έρθει πολύ πιο γρήγορα εάν δεν μεσολαβούσε η σύλληψη του Άλαν Γκρος, το 2009, με την κατηγορία της κατασκοπίας -μια υπόθεση που «πάγωσε» κάθε επαφή και εξυπηρέτησε (τυχαία, άραγε;) τα μέγιστα εκείνους που ήθελαν εξαρχής να ανατινάξουν τις γέφυρες επικοινωνίας. Μετά από κάποιο διάστημα, ωστόσο, η υπόθεση αναθερμάνθηκε -είναι χαρακτηριστικό, μάλιστα, ότι ο Ομπάμα έθεσε την επαναπροσέγγιση με την Κούβα στις πρώτες προτεραιότητες της δεύτερης θητείας του, μετά την επανεκλογή του, το 2012.
Από τότε μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τις πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας, πραγματοποιήθηκαν εννεά συναντήσεις ανάμεσα σε αντιπροσωπείες Αμερικανών και Κουβανών αξιωματούχων, σε καθεστώς άκρας μυστικότητας, στον Καναδά και το Βατικανό. Σε αυτές συζητήθηκε διεξοδικά κάθε λεπτομέρεια, έτσι ώστε καμία πλευρά να μην εμφανιστεί εκτεθειμένη στο εσωτερικό. Οι Αμερικανοί κατάλαβαν τελικά ότι η Αβάνα δεν θα δεχόταν καμία συμφωνία εάν αυτή δεν περιλάμβανε την απελευθέρωση των τριών από τους πέντε πράκτορες που κρατούνταν στις φυλακές τους. Επειδή όμως δεν ήθελαν να τους ανταλλάξουν με τον Γκρος, τη σύλληψη του οποίου είχαν εξαρχής χαρακτηρίσει άδικη, έβαλαν στο παιχνίδι ένα δικό τους πράκτορα, που είναι φυλακισμένος στην Κούβα εδώ και 20 χρόνια: τον Ρολάντο Σάραφ Τρουχίγιο.
Οι διαπραγματεύσεις ήταν δύσκολες και τα εμπόδια πολλά. Όμως, ξεπεράστηκαν όταν στην υπόθεση ενεπλάκη ο Ποντίφικας, ειδικά μετά την ενημέρωσή του από τον Ομπάμα, τον περασμένο Μάρτιο. Στη συνέχεια, απηύθυνε μια επιστολή στους δύο ηγέτες, καλώντας τους να φτάσουν σε συμφωνία, ενώ παρασκηνιακά εκμεταλλεύτηκε τόσο τη λατινοαμερικάνικη καταγωγή του όσο και το κύρος της Καθολικής Εκκλησίας στην Κούβα. Τελικά, η συμφωνία επισημοποιήθηκε σε συνάντηση στο Βατικανό, πριν από ένα μήνα. Ευλογημένη η αμερικανο-κουβανική φιλία...
53 χρόνια Ψυχρού Πολέμου
• 1959: Φιντέλ Κάστρο και Τσε Γκεβάρα, επικεφαλής 9.000 επαναστατών, ανατρέπουν τον δικτάτορα Μπατίστα. Οι αμερικανικές επιχειρήσεις εθνικοποιούνται και ο Ρίτσαρντ Νίξον (που είχε ανεπίσημη συνάντηση με τον Κάστρο...) διακόπτει τις διπλωματικές σχέσεις και κηρύττει εμπάργκο.
• 1961-'62: Η CIA, μετά τα σχέδια δολοφονίας του Κάστρο, στηρίζει την απόβαση των αντικαθεστωτικών στον Κόλπο των Χοίρων, η οποία καταλήγει σε φιάσκο. Λίγους μήνες μετά, ξεσπά η «Κρίση των Πυραύλων», με αφορμή την πρόθεση της ΕΣΣΔ να εγκαταστήσει πυρνικά όπλα στην Κούβα -ο κίνδυνος ξεπερνιέται με αμοιβαίες υποχωρήσεις.
• 1980: Περίπου 125.000 Κουβανοί φεύγουν στις ΗΠΑ, εκμεταλλευευόμενοι την προσωρινή άρση της απαγόρευσης εξόδου από την κυβέρνηση.
• 1996: Το εμπάργκο θεσμοθετείται και γίνεται μόνιμο, μετά την κατάρριψη δύο αεροσκαφών που ανήκαν σε Κουβανούς αντικαθεστωτικούς.
• 2003: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους, σκληραίνει τη στάση του έναντι της Κούβας, επιδιώκοντας ανοιχτά την ανατροπή του Κάστρο.
• 2008: Στις αρχές του έτους, ο Ραούλ Κάστρο αναλαμβάνει επισήμως την προεδρία, στη θέση του άρρωστου Φιντέλ. Τον Νοέμβριο, ο Μπαράκ Ομπάμα εκλέγεται πρόεδρος των ΗΠΑ. Η πλειοψηφία των εξόριστων Κουβανών στο Μαϊάμι τάσσεται υπέρ της άρσης του εμπάργκο.
• 2009: Συλλαμβάνεται ο Άλαν Γκρος, με την κατηγορία της κατασκοπίας.
