Σε μια κρίσιμη στιγμή τόσο για τις
εξελίξεις στη Συρία σχετικά με την αντιμετώπιση του «Ισλαμικού Κράτους»,
όσο και για τις διακοινοτικές συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού,
η Τουρκία αποφάσισε να αμφισβητήσει εμπράκτως το δικαίωμα της Κυπριακής
Δημοκρατίας να διεξάγει έρευνες για υδρογονάνθρακες εντός της κυπριακής
Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Και το πράττει αυτό με δύο
τρόπους ταυτοχρόνως. Ο πρώτος είναι η παρακολούθηση εκ του σύνεγγυς από
τουρκικά πολεμικά πλοία των ερευνών που πραγματοποιεί ειδικό σκάφος της
κοινοπραξίας ΕΝΙ (Ιταλία, 80% συμμετοχή)/KOGAS (Νότιος Κορέα, 20%), που
έχει αποκτήσει τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των Οικοπέδων 2, 3 και 9 της
κυπριακής ΑΟΖ. Ο δεύτερος τρόπος είναι η εξαγγελία δέσμευσης τμημάτων
της κυπριακής ΑΟΖ που εν μέρει συμπίπτουν με τις ανωτέρω περιοχές
ερευνών και αποστολή του τουρκικού ερευνητικού σκάφους «Μπαρμπαρόσα» για
πραγματοποίηση ερευνών.Η Λευκωσία αποφάσισε τη διακοπή των διακοινοτικών συνομιλιών και κατήγγειλε προς όλες τις κατευθύνσεις τις τουρκικές ενέργειες, εξασφαλίζοντας προσεκτικά διατυπωμένη υποστήριξη από τις ΗΠΑ, ενώ αναμένεται να γίνουν αυστηρές συστάσεις και από την Ε.Ε. Πιο ενδιαφέρουσα, και ουσιαστική, ήταν η αντίδραση Ισραήλ και Ρωσίας με την πραγματοποίηση αεροναυτικών ασκήσεων πλησίον της εν λόγω περιοχής (στην περίπτωση του Ισραήλ σε συνεργασία με την Κύπρο).
Τι επιδιώκει η Αγκυρα και γιατί επέλεξε τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή; Η Τουρκία φοβάται ότι αν προχωρήσουν οι έρευνες της κοινοπραξίας ΕΝΙ-KOGAS αλλά και της TOTAL και τα αποτελέσματα είναι ενδιαφέροντα, τότε θα μπουν στο παιχνίδι και οι «μητέρες-χώρες» των εταιρειών και η Τουρκία κινδυνεύει να βρεθεί εκτός εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο, εκτός αν υπάρξει επίλυση του Κυπριακού. Θέλει, λοιπόν, να «παγώσει» τις ερευνητικές δραστηριότητες στην κυπριακή ΑΟΖ (πλην Οικοπέδου 11, όπου έχει αποφασίσει ότι δεν μπορεί πλέον να επηρεάσει τις εξελίξεις) μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο στις διακοινοτικές συνομιλίες και να βεβαιωθεί ότι δεν θα βρεθεί «εκτός αγωνιστικού χώρου».
Ο κ. Ερντογάν θεωρεί προφανώς ότι η θέση του έναντι των ΗΠΑ είναι ενισχυμένη λόγω του κεντρικού ρόλου που καλείται να διαδραματίσει η Αγκυρα στην αντιμετώπιση του «Ισλαμικού Κράτους» και κατά συνέπεια ελπίζει ότι οι αντιδράσεις στις τουρκικές ενέργειες στην Κύπρο θα είναι λίαν υποτονικές. Δεν είναι, βέβαιο, ωστόσο ότι τα δύο ζητήματα συνδέονται άμεσα, αφού ακόμη και αν το επιθυμούσε, η αμερικανική κυβέρνηση δύσκολα θα μπορούσε να πείσει τις εμπλεκόμενες εταιρείες, που έχουν επενδύσει σημαντικά κεφάλαια, να σταματήσουν τις έρευνες.
Εφόσον οι έρευνες συνεχιστούν, είτε η Τουρκία πρέπει με κάποιο τρόπο να κλιμακώσει είτε με κάποιο εύσχημο τρόπο να αποσυρθεί. Η κατάσταση θα περιπλακεί εντόνως αν το ζήτημα αποτελέσει αντικείμενο εσωτερικής εκμετάλλευσης στην Τουρκία, οπότε τα περιθώρια ελιγμών του κ. Ερντογάν θα περιοριστούν σημαντικά (και θα αναζητηθεί επειγόντως τρόπος διάσωσης γοήτρου). Σε κάθε περίπτωση, η Κύπρος, με τη συμπαράσταση της Ελλάδας, ορθώς υλοποιεί τους διπλωματικούς σχεδιασμούς της με Ισραήλ και Αίγυπτο και αφήνει την Τουρκία να εκτίθεται στα μάτια της διεθνούς κοινότητας.
* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ. Έντυπη
