5+1 «παγωμένες συγκρούσεις» του Πούτιν

Με όπλα, στρατό και ρούβλια η Μόσχα στήνει μια σειρά διεκδικήσεις σε κρίσιμα πρώην σοβιετικά εδάφη

Σαμπάνιες δεν άνοιξαν ούτε στις Βρυξέλλες, ούτε βέβαια στο Κίεβο. Πώς να γιορτάσεις τη συμφωνία της εμπορικής σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ενωση, αυτή που πυροδότησε την κρίση, και εγκρίθηκε τελικά την περασμένη εβδομάδα, όταν έχει χυθεί τόσο αίμα και κινδυνεύεις να χάσεις τη μισή Ουκρανία;

Μετά την Κριμαία, το Ντονμπάς. Οι μεγάλες ανατολικές, βιομηχανικές επαρχίες στο Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ, με τον ρωσόφωνο πληθυσμό και τους αυτονομιστές αντάρτες, έχουν τυλιχθεί εδώ και μήνες στις φλόγες της αποσχιστικής βίας. Τις υποδαυλίζει η Μόσχα με όπλα, στρατό και πολλά ρούβλια στήνοντας, καταπώς φαίνεται, άλλη μια «παγωμένη σύγκρουση» σε κρίσιμα πρώην σοβιετικά εδάφη.

Εκεί όπου ο Πούτιν προσπαθεί με κάθε τρόπο να εμποδίσει κράτη που βρίσκονται στον ζωτικό χώρο της Ρωσίας να στραφούν προς τη Δύση και να τολμήσουν να μπουν στην ΕΕ ή - Θεός φυλάξοι - στο ΝΑΤΟ. Το έκανε στην Υπερδνειστερία, στη Νότια Οσετία, στην Αμπχαζία, στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, στην Κριμαία. Σε πέντε de facto ρωσικά προτεκτοράτα, που τα έφτιαξε για να πιέζει, να φοβερίζει και να χειραγωγεί τη Μολδαβία, τη Γεωργία, την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και την Ουκρανία αντιστοίχως.

Ακόμη και αν το ήθελε, ας πούμε, η Ουκρανία δεν θα μπορούσε να ενταχθεί τώρα στο ΝΑΤΟ. Ο καταστατικός χάρτης της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας λέει ότι κανένας δεν μπορεί να γίνει μέλος, αν δεν έχει λύσει τις εδαφικές διαφορές με τους γείτονές του.

Η γενική ιδέα πίσω από το μοτίβο της «παγωμένης σύγκρουσης» είναι η εξής: μια αιματηρή, εδαφική διένεξη που δεν έχει προφανή λύση μονιμοποιείται με ρωσική στήριξη, κρυφή ή φανερή. Και «παγώνει», μέχρι που η Μόσχα επεμβαίνει για να επιβάλει την ειρήνη, με τους δικούς της όρους. Για τα κράτη που αντιμετωπίζουν την απόσχιση, η απειλή είναι μόνιμη. Ανά πάσα στιγμή ο Πούτιν μπορεί να βγάλει τη σύγκρουση από την κατάψυξη και να τη βάλει στον φούρνο, με πολύ θερμούς πολέμους.

Πρόφαση είναι συνήθως η προστασία αδελφών, ρωσοφώνων, χριστιανών ορθόδοξων πληθυσμών. Και στις περισσότερες περιπτώσεις οι άνθρωποι που ζουν μέσα στις ζώνες των παγωμένων συγκρούσεων βλέπουν πράγματι τους Ρώσους σαν ευεργέτες και προστάτες.

Παράδειγμα οι 500.000 κάτοικοι που έχουν απομείνει στην Υπερδνειστερία, μια μικροσκοπική περιοχή στο μέγεθος της δικής μας Εύβοιας, που συνορεύει στα ανατολικά με την Ουκρανία και αποσχίστηκε με ρωσική βοήθεια από τη Μολδαβία το 1992. Ο κόσμος στη Μολδαβία ζει με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα. Αλλά οι συνταξιούχοι του προτεκτοράτου εισπράττουν από τους Ρώσους ένα σωτήριο επίδομα 15 δολαρίων, βρέξει-χιονίσει, κάθε μήνα.

Η στρατηγική της «παγωμένης σύγκρουσης» είναι στα καλύτερά της όταν οι ειδικές δυνάμεις του Πούτιν μπορούν να συνεργάζονται στενά με αυτονομιστικά στοιχεία για να προκαλούν αστάθεια και να ελέγχουν, με ντόπια υποστήριξη, τα εδάφη. Αν αυτή η ανάλυση είναι σωστή, μάλλον κινδυνεύουν και άλλοι. Μεγάλοι εθνοτικοί ρωσικοί πληθυσμοί κατοικούν στις χώρες της Βαλτικής (όπως το 25% των πολιτών στην Εσθονία) και στην Κεντρική Ασία, γύρω από την Κασπία. Σε μετα-σοβιετικά κράτη σαν το Καζακστάν, που έχουν και αρκετούς ρωσόφωνους και πολύ πετρέλαιο, κάτι που λόγω της επιδείνωσης της ρωσικής οικονομίας μπορεί να αποδειχθεί δελεαστικό. Το πετρελαϊκό κοίτασμα Καρατσαγκανάκ - ένα από τα μεγαλύτερα του Καζακστάν - βρίσκεται σε μια τέτοια περιοχή με σημαντικό ρωσικό εθνοτικό πληθυσμό.

Μάικλ Μπόμπικ
«Οι φιλορώσοι της Ουκρανίας έχουν μια θέση στο τραπέζι»
«Η Ανατολική Ουκρανία έχει γίνει, ήδη, η επόμενη παγωμένη σύγκρουση του Πούτιν» λέει στο «Βήμα» ο Μάικλ Μπόμπικ, του Κέντρου Ρωσικών και Ανατολικοευρωπαϊκών Σπουδών, στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ. «Τα εδαφικά κέρδη των αυτονομιστών είναι πλέον πολύ καλά εδραιωμένα, είτε κρατήσει είτε σπάσει η εκεχειρία. Σε κάθε περίπτωση, οι φιλορώσοι έχουν τώρα μια θέση στο τραπέζι, νομιμοποιημένοι συνομιλητές και όχι τρομοκράτες, όπως ισχυρίζεται το Κίεβο» τονίζει.

«Αυτό δίνει τεράστια επιρροή στον Πούτιν. Από εδώ και πέρα, θα ασκεί ουσιαστικά άτυπο βέτο σε όλα τα εθνικά θέματα της Ουκρανίας (καθεστώς της ρωσικής γλώσσας, εδραίωση συμφωνίας με την ΕΕ), και πάνω απ' όλα θα μπλοκάρει την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Οι κάτοικοι που θέλουν τερματισμό της βίας είναι απίθανο να πιέσουν για προσέγγιση με την Ουκρανία, δεδομένου ότι οι αυτονομιστές έχουν πάρει το πάνω χέρι, με τα όπλα. Η αιματηρή εμπειρία του πολέμου που εξαπέλυσαν και οι δύο πλευρές κάνει απίθανη την ομαλή ενιαία συνύπαρξη. Με το πέρασμα του χρόνου η κατάσταση θα γίνεται χειρότερη: οι αυτοανακηρυχθείσες Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ θα γράφουν τη δική τους ιστορία, ξεχωριστά από την υπόλοιπη Ουκρανία» καταλήγει ο Μπόμπικ.

Μητροπούλου Ειρήνη