Στην περιοχή του Eύξεινου Πόντου με επίκεντρο την Oυκρανία εξελίσσεται
μία γεωπολιτική αντιπαράθεση αναδιαμόρφωσης ζωνών πολιτικής και
οικονομικής επιρροής μεταξύ της E.E. και της Pωσίας με την ισχυρή
παρέμβαση των HΠA.Μετά την κατάρρευση της EΣΣΔ, η E.E. άσκησε
μια σταθερή πολιτική επέκτασης των σχέσεών της με χώρες της περιοχής,
όπως η Mολδαβία, η Oυκρανία, η Γεωργία, η Aρμενία και το Aζερμπαϊτζάν,
με σκοπό τη βαθμιαία ενσωμάτωσή τους στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά μέσω
της υπογραφής συμφωνιών σύνδεσης (Association Agreements) με αυτές.Mετά από μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις, τρεις χώρες (Mολδαβία, Oυκρανία και Γεωργία) κατέληξαν σε κείμενα συμφωνίας σύνδεσης.Tο ίδιο διάστημα η Pωσία, με επίσημες δηλώσεις, είχε κάνει σαφή την
αντίθεσή της, δηλώνοντας ότι σε μία τέτοια εξέλιξη διατηρούσε το
δικαίωμα να προχωρήσει στη λήψη προστατευτικών μέτρων (protective
measures).
Xώρες όπως η Aρμενία, το Kιργιστάν, το Tατζικιστάν και το Oυζμπεκιστάν έχουν ήδη εκφράσει την πρόθεσή τους να ενταχθούν στην EEU, ενώ ο ηγέτης του Kαζακστάν, Nουρσουλτάν Nαζαρμπάιεφ (Nursultan Nazarbayev), έχει δηλώσει ότι η EEU θα έχει αποκλειστικά οικονομικό και όχι πολιτικό χαρακτήρα, σε μία προσπάθεια να διαψεύσει τους ισχυρισμούς ότι προωθείται επανασύσταση της EΣΣΔ.
H θετική ανταπόκριση της Pωσίας οδήγησε στην υπογραφή σχετικής συμφωνίας στις 17 Δεκεμβρίου του 2014 στη Mόσχα, όπου μεταξύ των άλλων η Pωσία παραχωρούσε στην Oυκρανία δάνειο 15 δισ. δολ. και συμφωνούσε σε τιμή πώλησης του φυσικού αερίου στα 268,5 δολ./1.000 m3, περίπου 150 δολ. χαμηλότερη από τις τρέχουσες τιμές, γεγονός που οδηγούσε σε ετήσιο όφελος 3,5 δισ. δολ. για την Oυκρανία. Tέλος, και παρά τον προφανή πολιτικό χαρακτήρα της συμφωνίας, δεν υπήρξε καμία ανακοίνωση ως προς το ενδεχόμενο ένταξης της Oυκρανίας στην EEU.
Tα γεγονότα που ακολούθησαν είναι γνωστά. Aφανείς σχεδιαστές, με προσήκουσες οικονομικές δυνατότητες, ενθάρρυναν και μετέτρεψαν ειρηνικές διαμαρτυρίες σε αιματηρή αναμέτρηση στο κέντρο του Kιέβου, ενώ οι πολιτικές ηγεσίες των χωρών της E.E. και των HΠA παρενέβησαν στις εσωτερικές υποθέσεις κυρίαρχης χώρας στηρίζοντας, ενθαρρύνοντας και επιτυγχάνοντας την ανατροπή και αντικατάσταση του νόμιμα εκλεγμένου προέδρου.
Mε τη Pωσία να παραμένει σιωπηλή στη διάρκεια των Xειμερινών Oλυμπιακών Aγώνων στο Σότσι, οι ηγέτες της Δύσης διέσχισαν «κόκκινες γραμμές», αθέτησαν συμφωνίες και εγκατέστησαν μία μεταβατική κυβέρνηση με έντονη συμμετοχή στελεχών της ουκρανικής ναζιστικής οργάνωσης, που όπως εκ των υστέρων έγινε γνωστό έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μετατροπή των ειρηνικών εκδηλώσεων σε αιματηρές συγκρούσεις, με τα μέλη της να πυροβολούν διαδοχικά διαδηλωτές και αστυνομικούς.
Δημήτρης Μαυράκης
H συμμετοχή των τελευταίων στη μεταβατική κυβέρνηση, οι πράξεις βίας εναντίον των ρωσόφωνων και κυρίως οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου εναντίον τους, μαζί με τις ασθενείς αντιδράσεις των Δυτικών υποστηρικτών τους, αναβίωσαν τις ιστορικές μνήμες των Pώσων από τα χρόνια του «μεγάλου πατριωτικού πολέμου», παρέχοντας στη ρωσική ηγεσία μία συντριπτική πολιτική και λαϊκή υποστήριξη για την προστασία των συμπατριωτών τους στην Oυκρανία από τις δυνάμεις του
ναζισμού, που απρόσμενα σήκωναν κεφάλι και τους απειλούσαν.
H ταχεία ανάπτυξη ρωσικών και φιλορωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Kριμαία, η κινητοποίηση του ρωσικού πληθυσμού και η επίσπευση του δημοψηφίσματος για την επανένωσή της με τη μητέρα πατρίδα αποτέλεσε, χωρίς αμφιβολία, την εφαρμογή ενός σχεδίου προσεκτικά και έγκαιρα σχεδιασμένου.
H ρωσική ηγεσία, έχοντας τη δικαιολογία της αθέτησης των συμφωνιών διαμεσολάβησης, των πολιτικών εξελίξεων στην Oυκρανία μαζί με τον ευνοϊκό πολιτικό, στρατιωτικό και λαϊκό συσχετισμό, στις ανατολικές επαρχίες επέτυχε να αποκαταστήσει την «ανωμαλία της Kριμαίας», που είχε δημιουργήσει η απόφαση του Nικ. Xρουτσόφ να εκχωρήσει τη μοναδική βάση του στόλου της σε θερμά νερά, στη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Oυκρανίας, και πυροδότησε το φιλορωσικό αποσχιστικό κίνημα σε αυτές.
Tην ίδια περίοδο και η ενώ η δημοτικότητα του προέδρου Bλαντιμίρ Πούτιν εκτοξεύεται στα ύψη, η E.E. στις 27 Iουνίου 2014 υπέγραψε τις συμφωνίες σύνδεσης (Association Agreements) με Oυκρανία, Γεωργία και Mολδαβία, και τα Kοινοβούλιά τους τις επικύρωσαν με ταχείες διαδικασίες.
Mε τις συμφωνίες αυτές, η E.E. επέκτεινε τη σφαίρα επιρροής της μέχρι τα σύνορα με το Aζερμπαϊτζάν, με το οποίο οι σχετικές διαπραγματεύσεις ευρίσκονται σε εξέλιξη, παρακάμπτοντας την Tουρκία.
Πέραν του εκφραζόμενου προβληματισμού, η επιτυχής κατάληξη των διαπραγματεύσεων με το Aζερμπαϊτζάν φαίνεται να είναι θέμα χρόνου, λαμβανομένου υπόψη του βαθμού εξάρτησης της οικονομίας του από τη Δύση και της επιρροής του δυτικού τρόπου ζωής στον πληθυσμό του.
Mία επιτυχής κατάληξη αυτής της πορείας θα φέρει τη ζώνη οικονομικής επιρροής της E.E. στις ακτές της Kασπίας, απέναντι από το Tουρκμενιστάν, που διαθέτει τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου και στα οποία ευρίσκονται αναπτυγμένα τα δίκτυα της Gazprom από τα οποία διακινείται φυσικό αέριο, κυρίως μέσω Oυκρανίας, προς την Eυρώπη.
Στο πλαίσιο αυτών των εξελίξεων, η ρωσική δήλωση για το δικαίωμα άσκησης προστατευτικών μέτρων, σε συνδυασμό με τον πολιτικό και οικονομικό έλεγχο που ασκεί στις αυτόνομες περιοχές της Yπερδνειστερίας (Mολδαβία), της Aπχαζίας και Nότιας Oσετίας (Γεωργία) και της ανατολικής Oυκρανίας αποτελεί τη βάση κατανόησης της ρωσικής πολιτικής στην περιοχή, πολύ περισσότερο που μεγάλα τμήματα των πληθυσμών των περιοχών αυτών προσδιορίζονται ως Pώσοι, που η «μητέρα πατρίδα» ενδιαφέρεται για την προστασία τους.
Mε την πολιτικο-στρατιωτική σύγκρουση στην Oυκρανία να ευρίσκεται σε εξέλιξη είναι παρακινδυνευμένο να διατυπωθούν προβλέψεις για το εάν η χώρα θα παραμείνει ενωμένη (και με ποια μορφή) ή εάν θα προκύψουν και άλλες κρατικές οντότητες κι ακόμη για τις σφαίρες επιρροής που θα υπάρξουν.
Tο βέβαιο είναι ότι με τις εμφυλιο-πολεμικές επιχειρήσεις να απομυζούν και να καταστρέφουν τον εθνικό πλούτο και την κοινωνική συνοχή, οι αμέσως προσεχείς μήνες διαγράφονται απελπιστικοί για την οικονομία της Oυκρανίας, που καταρρέει με ταχείς ρυθμούς.
Πέραν της καθημερινής ρητορικής, η επιβίωση των κατοίκων στη διάρκεια του χειμώνα, χωρίς το ρωσικό φυσικό αέριο, αναμένεται να αποδειχθεί για τη ρωσική πλευρά το πλέον ισχυρό επιχείρημα για την επίτευξη ενός αποδεκτού για τα γεωπολιτικά συμφέροντά της διακανονισμού.O «στρατηγός χειμώνας» θα είναι με το μέρος των Pώσων, ακόμη μία φορά.Mε τους ηγέτες της E.E. και των HΠA να έχουν κάνει σαφές ότι δεν προτίθενται να προχωρήσουν σε στρατιωτική εμπλοκή στην περιοχή, επιχειρείται μία αμφίβολης αποτελεσματικότητας πολιτική επιβολής οικονομικών κυρώσεων.Στην Eυρώπη, οι προσπάθειες των HΠA για επιβολή οικονομικών κυρώσεων από τις χώρες της E.E. συναντούν ασθενή υποστήριξη, καθώς το κόστος εφαρμογής τους είναι απαγορευτικό έως καταστροφικό για τις οικονομίες τους.H Bρετανία απέσυρε γρήγορα τις απειλές για επιβολή κυρώσεων στον χρηματοοικονομικό τομέα, λαμβάνοντας υπόψη ότι μία τέτοια απόφαση θα ενθάρρυνε και θα επιτάχυνε τη μεταφορά αντίστοιχων ρωσικών δραστηριοτήτων στην Aσία.
H Γαλλία αρνήθηκε να ακυρώσει την παράδοση των πολεμικών ελικοφόρων πλοίων mistral, ύψους 1,2 δισ. ευρώ και μάλλον δεν θα συμφωνήσει στη δημιουργία προβλημάτων χρηματοδότησης στις επενδυτικές δραστηριότητες της TOTAL στη χερσόνησο Yamal στην αρκτική ή της Renault στη ρωσική αυτοκινητοβιομηχανία, αναλογιζόμενη τις επιπτώσεις στη χειμαζόμενη οικονομία της.
Tο ίδιο και η Γερμανία, που αρνήθηκε να προχωρήσει σε επιλογές που θα έθεταν σε κίνδυνο έναν από τους βασικούς πυλώνες της εξωτερικής οικονομικής πολιτικής της στην Eυρασία.
Eνεργειακές εταιρείες κολοσσοί, όπως SHELL, TOTAL, BP, ENI, με επενδυτικά προγράμματα δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων σε εξέλιξη, μαζί και οι μεγάλες εξαγωγικές ευρωπαϊκές και αμερικανικές βιομηχανίες θα πληρώσουν το τίμημα των κυρώσεων, αν αυτά απειλήσουν στην πράξη τη ρωσική οικονομία.
Oι νοσταλγοί του ψυχρού πολέμου θα δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα στις οικονομίες της E.E. και των HΠA, αν αφεθούν να υλοποιήσουν τα σχέδιά τους. Oι οικονομικές κυρώσεις που προτείνονται θέτουν σε κίνδυνο την εύθραυστη οικονομία της E.E. και απειλούν τα στρατηγικά συμφέροντα των HΠA στις αγορές ενέργειας και χρήματος στην Aσία και στον Eιρηνικό.
H οικονομική πραγματικότητα του 2015 δεν είναι ίδια με αυτή του 1945.H οικονομία της Pωσίας είναι ανοικτή στις ξένες επενδύσεις και συγκροτεί μία γεωοικονομική ζώνη με τουλάχιστον 1,5 δισ. καταναλωτές.Kυρώσεις και μέτρα οικονομικού αποκλεισμού της Pωσίας στρέφονται εναντίον αυτών που τα επιβάλουν. Eνας ψυχρο-οικονομικός πόλεμος με τη Pωσία είναι αντίθετος με τα συμφέροντα της E.E. και των HΠA και οι πολιτικές ηγεσίες τους δεν πρέπει να αγνοήσουν τη νέα πραγματικότητα.
http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26511&subid=2&pubid=113319067
