Του Κώστα Ράπτη Αφότου η ουκρανική κρίση πήρε νέα τροπή, με την κατάληψη το
Σαββατοκύριακο κυβερνητικών κτηρίων στο Χάρκοβο, το Ντανιέτσκ και το
Λουχάνσκ από ρωσόφωνους αυτονομιστές διαδηλωτές, πολλαπλασιάζονται οι
καταγγελίες στη Δύση ότι ο Vladimir Putin έχει δρομολογήσει μιαν
επανάληψη του “κριμαϊκού σεναρίου”. Ωστόσο, αυτή είναι η καλή εκδοχή. Η
περισσότερο πιθανή και πολύ πιο ανησυχητική είναι απλώς οι εξελίξεις να
έχουν μπει στο αυτόματο πιλότο τηγς αποσταθεροποίησης...Βέβαια, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών John Kerry υποστήριξε δημοσίως
ότι στην ανατολική Ουκρανία σπέρνουν το χάος Ρώσοι πράκτορες,
προετοιμάζοντας το έδαφος μιας αυριανής ρωσικής εισβολής. Αλλά και το
ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών ανταπέδωσε τις κατηγορίες με το παραπάνω,
υποστηρίζοντας σε ανακοίνωσή του ότι περίπου 150 Αμερικανοί μισθοφόροι
της εταιρείας Greystone, ντυμένοι με στολές της ουκρανικής αστυνομίας,
συμμετέχουν το έργο της καταστολής των ρωσόφωνων διαδηλωτών. Πρόκειται
για εταιρεία διαβόητη για την ωμότητα των ανδρών της, η οποία δρά σε
περιοχές όπου η Ουάσιγκτον δεν επιθυμεί επίσημη ανάμιξη.
Όποια και αν είναι όμως η αλήθεια, γεγονός παραμένει ότι κανένας
εξωτερικός παίκτης δεν είναι σε θέση να ελέγξει πλήρως τους εθνικιστές
της ρωσικής ή της ουκρανικής πλευράς, που ούτως ή άλλως έχουν τεθεί σε
τροχιά σύγρκουσης, αφότου οι νέες αρχές του Κιέβου έδωσαν στην πολιτική
αναταραχή εθνοτική χροιά, με τις πρώτες διακηρύξεις και αποφάσεις τους
που έθεταν στο στόχαστρο τη ρωσική μειοψηφία. Το ότι αυτές ανακλήθηκαν
εσπευσμένα απλώς καταδεικνύει ότι ούτε η ουκρανική κυβέρνηση ούτε οι
δυτικοί πάτρωνές της είχαν επεξεργασθεί το οποιοδήποτε “σχέδιο Β”
απέναντι στις αντιδράσεις που δρομολόγησε η βίαιη αλλαγή καθεστώτος.
Η κατάσταση φέρνει το Κρεμλίνο σε δύκολη θέση. Η ανατολική Ουκρανία είναι πολύ διαφορετική από την Κριμαία, η οποία διέθετε σαφή δημογραφικό συσχετισμό, φιλοξενούσε ήδη ρωσικά στρατεύματα και αποτελεί μια γεωγραφικά οριοθετημένη και υπερασπίσιμη περιοχή. Εξ ού και η σχεδόν αναίμακτη προσάρτηση της Κριμαίας στην Ρωσία, δεν είναι δυνατόν να επαναληφθεί στην περίπτωση της ανατολικής Ουκρανίας. Άλλωστε, στόχος της Μόσχας παραμένει το να διατηρήσει λόγο, μέσω ενός σεναρίου “ομοσπονδιοποίησης-φιλανδοποίησης”, στην διαμόρφωση του μέλλοντος του συνόλου της Ουκρανίας και όχι το να οδηγήσει μιαν ώρα αρχύτερα το μεγαλύτερο τμήμα της στις αγκάλες του ΝΑΤΟ, μετά από έναν “εθνικό ακρωτηριασμό”.
Η Κριμαία ήταν για το Κρεμλίνο ένα “δώρο” που προσφέρθηκε “στο πιάτο”. Αντίθετα, μια επέμβαση στην ανατολική Ουκρανία γεννά μεγάλα ρίσκα σε στρατιωτικό επίπεδο και πολλαπλασιάζει τα προβλήματα στο οικονομικό – τόσο λόγω των (πραγματικών) δυτικών κυρώσεων που θα πυροδοτήσει, όσο και λόγω των αναγκών συντήρησης της περιοχής. Δεν είναι τυχαίο ότι η κυριότερη κατηγορία που απηύθυνε την Τρίτη ο Putin στους “Αμερικανούς και Ευρωπαίους εταίρους” είναι ότι ενώ αναγνωρίζουν τη νομιμότητα των νέων αρχών του Κιέβου δεν έχουν διαθέσει για τη στήριξη της Ουκρανίας “ούτε ένα δολάριο, ούτε ένα ευρώ”.
Όμως ο Putin έχει παιγιδευθεί στην ίδια του τη μεγαλοστομία. Στην πανηγυρική τελετή εισδοχής της Κριμαίας και της Σεβαστούπολης στην Ρωσική Ομοσπονδία διακήρυξε ότι η Μόσχα δεν θα μένει απαθής όταν διακυβεύεται η ασφάλεια των Ρώσων που ζούν στον μετασοβιετικό χώρο. Τα υψηλά ποσοστά δημοτικότητας που εξασφάλισε εντός των συνόρων μετά την προσάρτηση της Κριμαίας συνιστούν και έναν παράγοντα που πιέζει για την ανάληψη δράσης, σε περίπτωση που η καταστολή των διαδηλώσεων των ρωσωφώνων πάρει βίαιη τροπή – και αυτό δεν είναι κάτι το οποίο μπορεί να ελέγξει. Άλλωστε, ο καταλυτικός παράγοντας και για την αλλαγή καθεστώτος, μόλις πριν από ενάμιση μήνα, στο Κίεβο ήταν ακριβώς ο θάνατος δεκάδων διαδηλωτών.
