Αν και η λέξη «αναταράξεις» δεν υπάρχει
στα τουρκικά, είναι μάλλον η καλύτερη περιγραφή για την κατάσταση της
πολιτικής ζωής στην Τουρκία αυτές τις μέρες. Εχουμε άλλες λέξεις όμως,
πολλές, από αυτές που εκφράζουν «ένταση», «πόλωση», «ανδρισμό», και
είναι όλες αυτές που ταλαιπωρούν το τουρκικό κράτος. Η Τουρκία είναι μια
ρευστή χώρα γεμάτη συγκρούσεις και αντιφάσεις. Η διάθεση αλλάζει κάθε
εβδομάδα, καμιά φορά και κάθε μέρα. Μέχρι πρότινος η χώρα εθεωρείτο ένας
επιτυχημένος συνδυασμός Ισλάμ και δυτικής Δημοκρατίας, ένας ισχυρός
πόλος εξουσίας στη Μέση Ανατολή. Αυτή η άποψη φθίνει ταχύτατα και το
ποτάμι που είναι η Τουρκία κυλάει γρηγορότερα από ποτέ. Με τις τοπικές,
προεδρικές και γενικές εκλογές να επίκεινται, η χρονιά είναι γεμάτη
ηχηρή πολεμική και σιωπηλές ανησυχίες.Οι πολίτες παρακολουθούν τις ιστοσελίδες δεκάδες φορές την ημέρα για να διαπιστώσουν τι άλλο έχει συμβεί. Κατά την ψηφοφορία που έδινε στην κυβέρνηση μεγαλύτερο έλεγχο πάνω στο δικαστικό σύστημα, μια ματωμένη μύτη έγινε πειστήριο της τραυματισμένης μας Δημοκρατίας. Τίποτα δεν απηχεί καλύτερα αυτήν την καταιγίδα από την πρόσφατη διάδοση θεωριών συνωμοσίας. Ο Ερντογάν έχει επανειλημμένα κατηγορήσει τους ξένους ότι βρίσκονται πίσω από τις διαμαρτυρίες στο πάρκο Γκεζί πέρυσι το καλοκαίρι. Κυβερνητικοί αξιωματούχοι κατηγορούν τις σκοτεινές δυνάμεις που εργάζονται παρασκηνιακά: την εβραϊκή διασπορά, τη CIA, το BBC και το CNN και το λόμπι των επιτοκίων, δηλαδή το σύμπλεγμα εγχώριων και ξένων τραπεζών, που κατά τη γνώμη τους θέλουν να βλάψουν την Τουρκία και να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Τούρκος ρεπόρτερ του BBC κατηγορήθηκε ανοιχτά ως ξένος πράκτορας. Οι διαδηλωτές στην πλατεία Ταξίμ βαφτίστηκαν τρομοκράτες. Η γερμανική εταιρεία Lufthansa προσπάθησε να υπονομεύσει ένα σημαντικό νέο αεροδρόμιο στην Κωνσταντινούπολη. Στα social media υπάρχουν αμέτρητες φήμες για το «βαθύ κράτος μέσα στο βαθύ κράτος». Σταδιακά η Τουρκία μετατρέπεται σε ένα έθνος στα πρόθυρα της παράνοιας.
Γιατί έχουμε ανάγκη αυτές τις θεωρίες συνωμοσίας; Μέρος της απάντησης βρίσκεται στο γεγονός ότι η Τουρκία δεν είναι ακόμη μια ώριμη Δημοκρατία και η πολιτική ζωή είναι ανδροκρατούμενη, επιθετική και πολωμένη. Eνα δεύτερο μέρος βρίσκεται στους παλιούς φόβους, που πάνε πίσω στην ανατροφή μας. Γαλουχηθήκαμε πιστεύοντας ότι η Τουρκία είναι περιτριγυρισμένη από νερό στις τρεις πλευρές της και από εχθρούς στις τέσσερις. Οι Ελληνες φιλοδοξούσαν να ανακτήσουν την Κωνσταντινούπολη. Οι Αραβες είναι αναξιόπιστοι. Οι Ρώσοι συνωμοτούν για να καταλάβουν τον Βόσπορο. Ολοι θέλουν ένα κομμάτι της Ανατολής και ο μόνος φίλος του Τούρκου είναι ένας άλλος
Τούρκος.
Αλλά αυτή η διεστραμμένη νοοτροπία έπαψε να σαγηνεύει. Αλλαξαν οι καιροί. Ο λαός είναι μπροστά από τους πολιτικούς. Οσο κι αν μας έλκουν οι θεωρίες συνωμοσίας, εμείς οι Τούρκοι τις βαρεθήκαμε πια.
*Η κ. Elif Shafak είναι συγγραφέας. Μεταξύ των μυθιστορημάτων της είναι «Το μπάσταρδο της Κωνσταντινούπολης» και «Οι καθρέφτες της Πόλης».
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ELIF SΗAFAK*, ΤΗΕ ΝEW YORK TIMES
