Αναζητείται (και άμεσα) η προεδρία της Ελλάδας

Αλέξανδρος ΤάρκαςΗ σκληρή αλήθεια ότι οι υπερχρεωμένες χώρες διαθέτουν ελάχιστα περιθώρια ελιγμών και η διπλωματική αρχή ότι τα μικρά κράτη είναι προτιμότερο να μην εμπλέκονται στις διαμάχες των ισχυρών θέτουν ασφαλώς ένα ασφυκτικό πλαίσιο στην άσκηση της ελληνικής προεδρίας στην Ε.Ε.

Γιατί, πραγματικά, πόσες πρωτοβουλίες μπορεί να αναλάβει η ελληνική προεδρία στο εξωτερικό, την ώρα που κυρίαρχη εικόνα στο εσωτερικό είναι ο κυριακάτικος πανικός των κυβερνητικών στελεχών ενώπιον της τρόικας ή όταν συνεχίζεται το τρίμηνο άτυπο βέτο των δανειστών στα επόμενα βήματα ενίσχυσης των τραπεζών;
Απέναντι σε αυτήν την κυνική περιγραφή συσχετισμών υπάρχει και ο αντίλογος ότι η ευτυχέστατη συγκυρία της προεδρίας (θα έπρεπε να) αποτελεί ευκαιρία και ισχυρό όπλο αξιοπρεπούς δράσης της Ελλάδας. Γι’ αυτό και, από τα τέλη Σεπτεμβρίου, τα υπηρεσιακά στελέχη του υπουργείου Εξωτερικών είχαν επεξεργαστεί τους κύριους άξονες της ελληνικής προεδρίας (ανάπτυξη - απασχόληση, τραπεζική ένωση, μεταναστευτικό, θαλάσσιες πολιτικές), ενώ ο πρωθυπουργός Αντ. Σαμαράς εργάζεται αθόρυβα για την υιοθέτηση μιας ιστορικής διακήρυξης για τις θαλάσσιες ζώνες (άρα και για την ελληνική και ευρωπαϊκή ΑΟΖ) στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου.

Αν και το παιχνίδι δεν έχει ακόμα χαθεί, αρκεί μια ματιά στο ημερολόγιο για να συνειδητοποιήσουμε ότι μεθαύριο συμπληρώνονται δύο μήνες άσκησης της προεδρίας χωρίς καμία επιτυχία, χωρίς κάτι ουσιαστικό. Ο σημερινός ένοικος του νεοκλασικού της Βασιλίσσης Σοφίας δεν έχει διδαχθεί από τις (επιτυχημένες και με στήριξη της Ν.Δ. ως αξιωματικής αντιπολίτευσης) προεδρίες των Αν. Παπανδρέου - Καρ. Παπούλια το 1994 και των Κ. Σημίτη - Γ. Παπανδρέου το 2003.

Αντίθετα προς αυτά τα παραδείγματα, ο κ. Βενιζέλος είδε να τον προσπερνούν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, με τον ίδιο να αξιολογείται ως ένας συμβατικός, άνευ πολιτικής φαντασίας υπουργός Εξωτερικών. Μεταξύ άλλων, επισκέφθηκε τις ΗΠΑ («συμβάλλοντας» στην επανάληψη των συνομιλιών για το Κυπριακό από χειρότερη βάση) και δαπάνησε υπερβολικό χρόνο στα Βαλκάνια, που αποτελούν μεν την «πίσω αυλή» μας, αλλά δεν έχουν ενταχθεί στις προτεραιότητες της προεδρίας, ενώ τις εκκρεμότητες (ΑΟΖ με Αλβανία, αναγνώριση Κοσόβου, ονομασία ΠΓΔΜ, ισορροπίες με Βελιγράδι) χειριζόταν ο ίδιος, μάλλον θετικά, ήδη από τον Οκτώβριο του 2013.

Την ίδια ώρα που ο κ. Βενιζέλος δεν αναλάμβανε πρωτοβουλίες, η ελληνική κυβέρνηση: Πρώτον, έχανε (με κύρια ευθύνη, βέβαια, του κ. Στουρνάρα) την εντολή προώθησης των θεμάτων τραπεζικής ένωσης - SRM στο ECOFIN του Μαρτίου, οπότε μένει μόνον ο Απρίλιος για πρόοδο, πριν από τις ευρωεκλογές. Δεύτερον, έμεινε μακριά από τις εξελίξεις στην Ουκρανία, καθώς αγνοήθηκε από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και τους υπουργούς Εξωτερικών Γαλλίας, Γερμανίας, Πολωνίας που μετέβησαν στο Κίεβο. Τρίτον, αδυνατεί να παρέμβει στη (διακριτική) αλλαγή τακτικής του Βερολίνου και του Παρισιού ως προς τις σχέσεις Ε.Ε. - Τουρκίας. Τέταρτον, ολιγωρεί έναντι του Ιράν, με το οποίο συνδιαλέγονται σχεδόν όλα τα μέλη της Ε.Ε. Πέμπτον, δεν αξιοποιεί το πλεονέκτημα της προεδρίας στις πολυμερείς διαβουλεύσεις για τις οδούς εξαγωγής του φυσικού αερίου της ΝΑ Μεσογείου.

Υπάρχει χρόνος για μια πραγματική και επωφελή άσκηση της προεδρίας; Ισως, αλλά απαιτεί αλλαγή πολιτικής νοοτροπίας, η οποία είναι ακόμα πιο δύσκολη και χρονοβόρα.

Αλέξανδρος Τάρκας