Λαθρεμπόριο καυσίμων: Κοινά μυστικά και απαντήσεις

Το ζήτημα της φοροδιαφυγής από το λαθρεμπόριο καυσίμων, η οποία υπολογίζεται σε περισσότερο από 1 δις ετησίως, επανέρχεται στο προσκήνιο μετά τη σύλληψη 19 ατόμων για συμμετοχή σε κύκλωμα που φέρεται να παρακρατούσε ναυτιλιακό πετρέλαιο. Μελέτη των ΓΣΕΒΕΕ και ΠΟΠΕΚ περιέγραφε από το 2012 την πορεία του λαθραίου ναυτιλιακού καυσίμου και κατέληγε σε προτεινόμενες λύσεις.
Η μέθοδος της απάτης
Σύμφωνα με τον συντάκτη της αντίστοιχης έκθεσης, καθηγητή Οικονομικών στο ΑΠΘ, Δημήτρη Μάρδα, οι λαθρέμποροι ναυτιλιακού καυσίμου επωφελούνται αρχικά του συνόλου της φορολογίας, αφού το συγκεκριμένο καύσιμο διατίθεται στα πλοία ατελώς. H όλη διαδικασία του λαθρεμπορίου στηρίζεται στα περιβόητα «σλέπια», δηλαδή τα μικρά δεξαμενόπλοια που φορτώνουν το ναυτιλιακό καύσιμο από τα διυλιστήρια, παρουσία τελωνειακών, δηλώνοντας ότι οι ποσότητες προορίζονται για τον ανεφοδιασμό των πλοίων.

Παραγγελιοδόχοι που είναι υπεύθυνοι για τον ανεφοδιασμό των πλοίων εμφανίζουν, πολλές φορές εν αγνοία πλοιάρχου και μηχανικού, εικονική αίτηση αγοράς, την οποία καταθέτουν στο τελωνείο. Προμηθεύονται την αναγραφόμενη ποσότητα, αντί όμως αυτή να καταλήξει στο σύνολό της στο πλοίο ένα μεγάλο μέρος ξεφορτώνεται σε βυτία τα οποία τη μεταφέρουν σε παράνομες δεξαμενές.

Στο τελωνείο κατατίθεται έγγραφο που βεβαιώνει ότι η ποσότητα παραδόθηκε, χωρίς να είναι δυνατόν να ελεγχθεί από τις αρχές εάν πράγματι παραδόθηκε στον νόμιμο αποδέκτη. Στις δεξαμενές το καύσιμο αποχρωματίζεται και τη χειμερινή περίοδο διατίθεται στην αγορά ως πετρέλαιο θέρμανσης, ενώ τη θερινή ως πετρέλαιο κίνησης μέσω των πρατηρίων. 

Τεχνικές δυνατότητες
Οι ΓΣΕΒΕΕ, ΠΟΠΕΚ και ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ έχουν εισηγηθεί τεχνικές λύσεις οι οποίες εκτιμάται ότι θα συντελούσαν στον δραστικό περιορισμό του λαθρεμπορίου:

1. Εγκατάσταση «Μαύρου Κουτιού» στα Σλέπια - Οι προδιαγραφές αυτής της συσκευής είναι να μπορεί να εγκαθίσταται σε μέρος όπου δεν εμποδίζει με τις φυσικές διαστάσεις της και παράλληλα να είναι σε μέρος με  εύκολη πρόσβαση καθώς επίσης να έχει ορατότητα ορίζοντα κατά τουλάχιστον 120 μοίρες προς όλες τις κατευθύνσεις. Τα εσωτερικά όργανα που θα περιλαμβάνει η  συσκευή είναι χαμηλού κόστους και αποτελούνται κυρίως από αισθητήρες και κυκλώματα ελέγχου.
2. Λειτουργία συστήματος παρακολούθησης - Όλα τα παραπάνω θα συλλέγονται από αυτή τη συσκευή και θα αποστέλλονται στα κεντρικά γραφεία της αρμόδιας υπηρεσίας με σκοπό όχι την σε πραγματικό χρόνο παρακολούθηση τους, αλλά για τον εντοπισμό τυχόν παράνομων δραστηριοτήτων. Αυτό  θα επιτυγχάνεται μέσω του σκαναρίσματος της βάσης δεδομένων για ύποπτες συμπεριφορές. Για να παράδειγμα, εάν ένα σκάφος έχει 2 πτώσεις τάσεις, σε ύποπτο μέρος και αυτό επαναλαμβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα μέσα σε μία εβδομάδα, τότε θα υπάρχει η σχετική ειδοποίηση στην αρμόδια υπηρεσία για ύποπτη συμπεριφορά  και έλεγχος και παρακολούθηση του ύποπτου σκάφους.
3. Εγκατάσταση «Μαύρου Κουτιού» και στα Βυτιοφόρα - Παρόμοιας λογικής με τα παραπάνω είναι και η εγκατάσταση αυτής της συσκευής στο στόλο βυτιοφόρων μιας μεταφορικής εταιρίας καυσίμων. Η κατασκευή είναι περίπου η ίδια αλλά παραλείπονται σε αυτή τη περίπτωση οι αισθητήρες: βαρομετρικής πίεσης, έντασης και κατεύθυνσης ανέμου, κλίσης, εντοπισμού έκτακτης ανάγκης.

Με τις παραπάνω συσκευές μπορεί να μην γίνεται απευθείας καταγραφή της παράνομης συμπεριφοράς, αλλά δρα ανασταλτικά σε εν δυνάμει παράνομες συμπεριφορές. Ακόμα, θα είναι σε θέση η αρμόδια υπηρεσία που θα έχει υπό την εποπτεία της αυτές τις συσκευές και θα έχει την ευθύνη για την ασφάλεια των δεδομένων, να εντοπίζει πιθανές παράνομες ή ύποπτες συμπεριφορές. Επίσης με αυτήν την τεχνολογία μπορεί να γίνει η επαλήθευση των συνθηκών κάτω από τις οποίες συνέβη κάποιο ατύχημα. Τέλος, δεν μπορεί να παραλειφθεί η δυνατότητα για παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο του στόλου βυτιοφόρων και πλοίων ανεφοδιασμού σε όλη την ελληνική επικράτεια.

Δημήτρης Μάρδας, καθηγητής Οικονομικών στο ΑΠΘ

Προτεινόμενα μέτρα

• Στην περίπτωση λαθρεμπορίας να επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο (μη διαπραγματεύσιμο/μειούμενο) που θα είναι συνάρτηση του ύψους του λαθραίου καυσίμου. Το πρόστιμο θα βαρύνει ισόποσα τόσο από το σλέπι, όσο και από τον έμπορο που διαθέτει την παράνομη δεξαμενή όπως και το πλοίο που συμμετέχει στην εικονική παραλαβή καυσίμων.
• Η άμεση κατάσχεση του σλεπιού (με την πρώτη παράβαση), σε συνδυασμό με την αφαίρεση αδείας για άσκηση αυτής της δραστηριότητας.
• Δέσμευση των περιουσιακών στοιχείων τόσο του ιδιοκτήτη του σλεπιού όσο και του εμπόρου που δέχεται το κλεμμένο καύσιμο στις δεξαμενές του και ένταξή τους στις διατάξεις περί «διακίνησης μαύρου χρήματος» (εφαρμογή του πόθεν έσχες κ.λπ).
• Δημιουργία υπηρεσίας Τελωνείου (πλην του Λιμενικού) με ταχύπλοα, που θα κάνει ελέγχους κατά βούληση, χωρίς απαραίτητα να υπάρχει εντολή από κεντρικές υπηρεσίες του Τελωνείου, χωρίς προειδοποίηση τρίτης αρχής και όχι σε προκαθορισμένους χρόνους.
• Η ευρύτατη χρήση της τεχνολογίας και ο τρόπος οργάνωσης και δράσης (χωρίς προειδοποίηση ή προγραμματισμό καθιερωμένων ελέγχων) των Τελωνείων με ταχύπλοα περιορίζουν τις γραφειοκρατικές διαδικασίες που σχετίζονται με την εποπτεία της εν λόγω αγοράς.

Newsroom naftemporiki.gr