“Γιατί ο Barack Obama ακύρωσε την ασιατική του περιοδεία; Διότι πιθανότατα δεν είχε χρήματα για τα καύσιμα και το ξενοδοχείο του!” είναι το κακεντρεχές ανέκδοτο που κυκλοφορεί στο κινεζικό Διαδίκτυο, αφότου το σίριαλ του shutdown των ομοσπονδιακών υπηρεσιών υποχρέωσε τον πρόεδρο των ΗΠΑ να παραμείνει στη Ουάσιγκτον, αφήνοντας τον υπουργό Εξωτερικών Jοhn Kerry να τον εκπροσωπήσει την Δευτέρα στη Σύνοδο Ασίας-Ειρηνικού στο Μπαλί της Ινδονησίας και κατόπιν, την Πέμπτη, στην Σύνοδο Ανατολικής Ασίας στο Μπρουνέι.
Οι διαφωνίες στο εσωτερικό του Λευκού Οίκου ήταν έντονες σχετικά με το αν ο Αμερικανός πρόεδρος θα έπρεπε να εμφανισθεί στο ηλιόλουστο Μπαλί, την ώρα που 800.000 ομοσπονδιακοί υπάλληλοι είχαν τεθεί σε υποχρεωτική άδεια άνευ αποδοχών και οι επίπονες διαπραγματεύσεις με τη Βουλή των Αντιπροσώπων βρίσκονταν σε πλήρη εξέλιξη. Τελικά, ανάμεσα στο εσωτερικό πολιτικό κόστος και τον συμβολικό “αυτοτραυματισμό” στη διεθνή σκηνή επελέγη ο δεύτερος.
Ήταν Νοέμβριος του 2011 όταν ο Obama από τους βήματος του κοινοβουλίου της Αυστραλίας διακήρυσσε την “στροφή” (pivot) προς την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού ως την μεγάλη στρατηγική του πρωτοβουλία, και ως το μεγάλο “στοίχημα” για τις ΗΠΑ τον 21ο αιώνα. Ωστόσο, στο μεσοδιάστημα η “στροφή” αποδείχθηκε λόγος κενός, όπως μαρτυρεί και η ομιλία Obama στην πρόσφατη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, όπου απουσίασε οποιαδήποτε αναφορά στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού και όπου ως κορυφαίες προτεραιότητες στην αμερικανική διπλωματική ατζέντα κατονομάσθηκαν το ζήτημα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος και η προοπτική επίλυσης της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης.
Σε μια περιοχή του κόσμου, όπου ο συμβολισμός είναι το παν, η ακύρωση της ασιατικής περιοδείας Obama, εμφανίζει τις ΗΠΑ ως μία χώρα πολιτικά δυσλειτουργική, δημοσιονομικά ανεύθυνη και όχι τόσο αφοσιωμένη στην Ασία, όσο η αμερικανική κυβέρνηση διακηρύσσει – υποστήριξε, μιλώντας στην Wall Street Journal, o Ian Storey, ερευνητής του Ινστιτούτου Μελετών Νοτιοανατολικής Ασίας στη Σιγκαπούρη.
Το “κενό” ήρθε ασμένως να καλύψει η Κίνα, στης οποίας την περικύκλωση ουσιαστικά απέβλεπε η αμερικανική “στροφή” προς την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού.
Μετά από μία εξαιρετικά επιτυχημένη περιοδεία στις χώρες της κεντρικής Ασίας (όπου η ρωσική επιρροή διαρκώς υποχωρεί και η αμερικανική ποτέ δεν απέκτησε ρίζες) ο Κινέζος ηγέτης Xi Jinping επανέλαβε την ίδια συνταγή και στις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας.
Στην Ινδονησία (την χώρα όπου μεγάλωσε ο Barack Obama), o Xi υπήρξε ο πρώτος ξένος ηγέτης ο οποίος εκφώνησε ομιλία στο κοινοβούλιο, την περασμένη Πέμπτη, ενώ στο Μπαλί την Δευτέρα υπήρξε ο αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής της διοργάνωσης.
“Οι επόμενοι επιχειρηματίες που θα κυριαρχήσουν στη διεθνή σκηνή δεν θα προέλθουν από οικονομίες που καταπιέζουν την καινοτομία και κλέβουν τις καλές ιδέες” προειδοποίησε τους συμμετέχοντες ο John Kerry, φέρνοντας στο προσκήνιο τις διαφωνίες ΗΠΑ-Κίνας στα θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας και προβάλλοντας ως πρότυπο την δική του “ανοιχτή” κοινωνία.
Ωστόσο, ο Xi κέρδισε θερμό χειροκρότημα όταν σε μιαν ομιλία κατάφορτη από λυρικές αναφορές διακήρυξε ότι οι χώρες της περιοχής αποτελούν μιαν “οικογένεια” - και παρεμπιπτόντως διαβεβαίωσε τους ακροατές του ότι οι κινεζικοί ρυθμοί ανάπτυξης θα εξακολουθήσουν να είναι υψηλοί.
Απέναντι στην αμερικανική στρατηγική η οποία βασίζεται αφενός στην ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας με χώρες όπως οι Φιλιππίνες και το Βιετνάμ (και την απόσπαση της απομονωμένης Μιανμάρ από την αποκλειστική εξάρτηση από την Κίνα) και αφετέρου στην προώθηση της Εταιρικής Σχέσης του Ειρηνικού (Trans-Pacific Partnership), ήτοι τη συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών που θα περιλαμβάνει και τις δύο ακτές του ωκεανού, αποκλείοντας την Κίνα, ο Xi απευθύνει διπλό μήνυμα: αφενός χαμηλώνει τους τόνους ως προς τις θαλάσσιες δικαιοδοσίες στην Νότια Σινική Θάλασσα (οι οποίες φέρνουν αντιμέτωπο το Πεκίνο με τέσσερις από τις χώρες της περιοχής) και αφετέρου προβάλλει την ιδέα ενός “Θαλάσσιου Δρόμου του Μεταξιού”, προκειμένου το εμπόριο της Κίνας με τη Νοτιοανατολική Ασία να φθάσει το ένα τρισ. δολάρια (από 400 δισ. σήμερα) μέχρι το 2020.
Κινέζοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, οι οποίες επιμένουν σε ένα παλαιό μοντέλο ηγεμονίας το οποίο δεν έχουν πλέον τα μέσα να το στηρίξουν, η στρατηγική του Πεκίνου είναι ρεαλιστική και δελεαστική για τους γείτονες.
Ωστόσο, τις τελευταίες ημέρες γίνονται ολοένα και πιο δυνατοί οι ψίθυροι ανησυχίας στο Πεκίνο για την αξιοπιστία των δικών του “μέσων” καθώς τα συναλλαγματικά αποθέματα της Κίνας είναι κυρίως τοποθετημένα σε δολάρια – και το δημοσιονομικό θρίλερ στις ΗΠΑ δεν έχει τελειώσει...
