Το μεγάλο παιχνίδι για τη διαμόρφωση του ενεργειακού χάρτη στην
ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου έχει αρχίσει με τη συμφωνία
Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ για την ηλεκτρική σύνδεση Ασίας-Ευρώπης και με το
βλέμμα όλων στραμμένο στην απόφαση του Ισραήλ για την εξαγωγή του
φυσικού αερίου του.Βασικά στοιχεία του σχεδιασμού αυτού για τη μεταφορά του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου με αγωγό, μέσω Ελλάδας προς την Ευρώπη, τον οποίο «τρέχει» τώρα ο Υπουργος Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Γιάννης Μανιάτης, παρουσίασε σύμφωνα με πληροφορίες στην αμερικανική κυβέρνηση κατά το πρόσφατό του ταξίδι και ο πρωθυπουργός Α. Σαμαράς.
Η κυβέρνηση του Ισραήλ περιμένει την ετυμηγορία του Ανώτατου Δικαστηρίου στις 17 Σεπτεμβρίου, που θα κρίνει εάν είναι συνταγματική η απόφαση για εξαγωγή του 40% των ποσοτήτων του φυσικού αερίου που έχουν εντοπιστεί στην ισραηλινή ΑΟΖ, καθώς έχουν υπάρξει προσφυγές ζητώντας την παρακράτηση από το Ισραήλ μεγαλύτερου ποσοστού υπό τη μορφή στρατηγικών αποθεμάτων.
Εφόσον ξεκαθαρίσει οριστικά το θέμα των ποσοτήτων που θα μπορεί να εξάγει το Ισραήλ, ανοίγει το μεγάλο παιχνίδι για την επιλογή των οδών μεταφοράς του στις αγορές, επιλογή που έχει όχι μόνο οικονομικές αλλά βαθύτατες γεωπολιτικές διαστάσεις.
Hδη η Κύπρος έχει σπεύσει να
ανακοινώσει (υπογράφοντας και MOU με τις ενδιαφερόμενες εταιρείες) την
κατασκευή σταθμού LNG στο Βασιλικό, καλώντας και το Ισραήλ να
διοχετεύσει το δικό του αέριο στον σταθμό αυτόν.Μια κίνηση η
όποια θα εξοικονομήσει μεγάλα κεφάλαια για τις εταιρείες Noble και Delek
που ουσιαστικά έχουν αναλάβει τη διαχείριση και του Λεβιάθαν και του
Οικόπεδου 12 της Κύπρου και θα προσφέρει αυτονόητο γεωστρατηγικό όφελος
στην Κύπρο.Αν και πολλές δυνάμεις και παράγοντες επιδιώκουν να προσφέρουν μερίδιο από τη γεωστρατηγική ενίσχυση του Ισραήλ και της Κύπρου στην Τουρκία, επιμένοντας για την κατασκευή αγωγού προς την τουρκική ακτή είτε μέσω των ΑΟΖ Λιβάνου και Συρίας είτε από το έδαφος της Κύπρου (που προϋποθέτει λύση του Κυπριακού), θεωρείται μάλλον απίθανο το Ισραήλ να συναινέσει σε μια τέτοια λύση που θα το έθετε υπό καθεστώς άτυπης ομηρείας της Aγκυρας.Με τα σημερινά δεδομένα είναι πολύ πιθανότερη η προοπτική εξαγωγής του αερίου της Ανατολικής Μεσογείου με τη μορφή του LNG.Ο ακριβής προσδιορισμός των ποσοτήτων φυσικού αερίου που κρύβονται στα κοιτάσματα νότια της Κρήτης ίσως δημιουργεί νέα δεδομένα φέρνοντας στο τραπέζι και πάλι την εναλλακτική λύση της κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού προς την Κρήτη και από εκεί προς τις αγορές της Ευρώπης...
Οι Νορβηγοί αργά το φθινόπωρο θα ενημερώσουν για τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τα στοιχεία που έχει συλλέξει το ερευνητικό σκάφος της PGS.
Το «διάλειμμα»
Δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη πάντως η αναφορά της PGS για το «διάλειμμα» στις έρευνες στην Ελλάδα καθώς όπως επισημαίνει τα τελευταία στοιχεία προέρχονται από τις έρευνες του 1977 και 1987.Ενα «διάλειμμα» που πιθανότατα έχει στοιχίσει πάρα πολλά στη χώρα μας, αφήνοντάς την πίσω στην ενεργειακή κούρσα που έχει ξεκινήσει από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας.
Ο αγωγός της Κρήτης και οι εναλλακτικές
Το ελληνικό σχέδιο αφορά τον «East Med Pipeline Project» στο οποίο εργάζεται αθόρυβα το ΥΠΕΚΑ και στοιχεία του είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει στους δυο ομολόγους του της Κύπρου και του Ισραήλ, Γιώργο Λακκοτρύπη και Σιλβάν Σαλόμ, ο Γ. Μανιάτης.Hδη έχει συνταχθεί από τη ΔΕΠΑ μια προκαταρκτική έκθεση (Pre-Feasibility Findings) των εναλλακτικών οδών μεταφοράς του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσόγειου στην Ιταλία ή στη Νοτιοανατολική Ευρώπη μέσω της Ελλάδας.
Στον σχεδιασμό αυτό βασικό ρόλο έχει ο αγωγός (δυνατότητας 8bcma) από τις πηγές της Ανατολικής Μεσογείου (στην κυπριακή και ισραηλινή ΑΟΖ) με προορισμό τη νοτιοανατολική ακτή της Κρήτης.
Δύο επιλογές
Από εκεί ξεδιπλώνονται οι διαφορετικές εναλλακτικές επιλογές που προσφέρονται είτε με τον προσανατολισμό διάθεσης του φυσικού αερίου προς τη νοτιοανατολική και κεντρική Ευρώπη είτε προς την Ιταλία.Στην πρώτη επιλογή προβλέπεται η κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού από την Κρήτη προς την Κομοτηνή και διασύνδεσή του κατόπιν με τον IGB προς τη Βουλγαρία.Η ίδια επιλογή εξυπηρετείται και με την κατασκευή μικρότερου σε μήκος υποθαλάσσιου αγωγού από την Κρήτη προς τη Στερεά Ελλάδα και από εκεί διασύνδεσή του με επίγειο αγωγό προς τη Μακεδονία απ' όπου θα μπορεί το αέριο να διατεθεί είτε προς την Ιταλία είτε προς τη Βουλγαρία.
Η άλλη επιλογή, αυτή της Ιταλίας, προβλέπει την κατασκευή αγωγού από την Κρήτη προς την Πελοπόννησο και από εκεί μέσω νέου αγωγού θα συνδεθεί με τον IGI, τον υποθαλάσσιο αγωγό προς Ιταλία. Θα απαιτηθεί η κατασκευή και ενός ακόμη υποθαλάσσιου τμήματος που θα διασχίσει τον Πατραϊκό Κόλπο και θα ακολουθεί παράλληλη διαδρομή, προς Βορρά, με την Ιόνια Οδό.Στον σχεδιασμό αυτό υπάρχουν φυσικά σοβαρά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, όπως είναι τα μεγάλα βάθη και οι δυσκολίες που προκύπτουν από το ανάγλυφο του βυθού.Eξάλλου και οι αποστάσεις που θα πρέπει να διανύσουν οι υπό μελέτη αγωγοί δεν είναι μικρές. Από την Κρήτη έως την Κομοτηνή ο υποθαλάσσιος αγωγός θα έχει μήκος 757 χιλιόμετρα και από την Κρήτη προς την Πελοπόννησο 415 χιλιόμετρα, ενώ ο επίγειος αγωγός από την Πελοπόννησο μέχρι τον IGI θα έχει μήκος 475 χιλιόμετρα.
Σημείο εισόδου
Στην Κρήτη έχει ήδη εντοπιστεί η περιοχή του Αθερινόλακκου ως πιθανού σημείου εισόδου του φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο, ενώ στην Πελοπόννησο η κατάληξη του αγωγού από την Κρήτη τοποθετείται σε περιοχή νοτίως της Μονεμβασιάς.Το ενδιαφέρον είναι ότι ο σχεδιασμός αυτός της ελληνικής πλευράς έχει γίνει αποδεκτός και από την Κομισιόν στα «έργα κοινού ενδιαφέροντος» και η χάραξη των εναλλακτικών αγωγών του «Med East Pipeline Project» αποτυπώνεται και στον χάρτη που εξέδωσε τον Ιούνιο η διεύθυνση Ενέργειας της Κομισιόν στην ενότητα «Energy Infrastructure-Natural Gas».
Τρόικα συνεργασίας και κοινού σχεδιασμού
Hδη η συνεργασία Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας προχώρα με εντατικό ρυθμό, κάτι που αποτυπώθηκε όχι μόνο στο MOU που υπέγραψαν οι υπουργοί Ενέργειας των τριών χώρων στην Κύπρο αλλά και στο κοινό ανακοινωθέν (Joint Communique) που εκδόθηκε μετά τη συνάντηση, στο οποίο επισημαίνεται ότι οι τρεις χώρες «καλωσορίζουν τα κοινά σχέδια στον ενεργειακό τομέα, που προάγουν την ασφάλεια της προμήθειας ενέργειας, τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη συνεργασία μεταξύ των χωρών της περιοχής».
Στο ίδιο κοινό ανακοινωθέν επισημαίνεται ότι οι τρεις υπουργοί θα συνεχίσουν τη συνεργασία στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, της προστασίας των υδάτων και ενθαρρύνουν την ανάπτυξη και άλλων σχετιζόμενων τομέων που προωθούν την περιφερειακή συνεργασία μεταξύ των χωρών της Ανατολικής Μεσόγειου.
Είναι ενδεικτικό πάντως των θετικών διαθέσεων του Ισραήλ ότι ο Ισραηλινός πρέσβης στην Αθήνα έχει ζητήσει να συναντηθεί αυτή την εβδομάδα με τον Γ. Μανιάτη για να υπάρξει άμεσα το follow up της συνάντησής του με τον κ. Σαλόμ.Πάντως το ΥΠΕΚΑ κινείται και σε θεσμικό επίπεδο, καθώς αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία στη διασφάλιση της διαφάνειας σε κάθε βήμα και όλες οι πρωτοβουλίες θα έρχονται στη Βουλή, όπως δηλώνει ο κ. Μανιάτης, ενώ θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό ότι ήδη έχει εγκριθεί η νομοθεσία για τη θέσπιση του Ταμείου Αλληλεγγύης Γενεών (στα πρότυπα του νορβηγικού ταμείου αξιοποίησης των εσόδων από υδρογονάνθρακες), προκειμένου να μη σπαταληθεί ο πλούτος της χώρας.
ΤΟΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟ
Στην Αθήνα το σημαντικό συνέδριο της AAPG
Ενδεικτικό του ενδιαφέροντος της παγκόσμιας ενεργειακής κοινότητας για τις εξελίξεις στην περιοχή είναι η επιλογή της Αθήνας για το Συνέδριο της ΑAPG.Υπό την αιγίδα του ΥΠΕΚΑ τον Νοέμβριο (5-7) θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα το συνέδριο της πιο σημαντικής ίσως επιστημονικής οργάνωσης σε ό,τι αφορά και τους υδρογονάνθρακες, της Αμερικανικής Ενωσης Γεωλόγων Πετρελαίου (American Association of Petroleum Geologists), που εκπροσωπεί 35.000 γεωλόγους και γεωεπιστήμονες από 120 χώρες που ασχολούνται αποκλειστικά με την έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων.
Στο Συνέδριο θα συμμετάσχουν περισσότεροι από 300 επιστήμονες και στελέχη πετρελαϊκών εταιρειών και στη θεματολογία του θα βρεθούν και όλα τα νεότερα ευρήματα από τις έρευνες σε Μεσόγειο, Κασπία, Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.Στο πρόγραμμα του συνεδρίου έχουν ήδη συμπεριληφθεί ενότητες για την Ανατολική Μεσόγειο («Η ιστορία του πώς ξεκλειδώθηκε το δυναμικό της Ανατολικής Μεσογείου» και «Οι ανεπιβεβαίωτες δυναμικές της Ανατολικής Μεσογείου: Eνα μελλοντικό σημείο παγκόσμιας προσοχής»), ενώ θα διεξαχθεί ειδική συζήτηση στρογγυλής τραπέζης για τα νέα στοιχεία που προκύπτουν από τις έρευνες στη Δυτική Ελλάδα, με ομιλητή τον εκπρόσωπο της εταιρείας PGS (project geoscientist) Γιορν Φούρστεναου.
Νίκος Μελέτης
