Παρασκήνιο και μέλλον στο αίτημα προς Πούτιν

Η επιστολή του πρωθυπουργού Α. Σαμαρά προς τον Ρώσο πρόεδρο Β. Πούτιν αποδεικνύει ότι η ελληνική διπλωματία (ακόμα και κατά τη δυσάρεστη συγκυρία εποπτείας της από τον Ευ. Βενιζέλο, που αναλώνει τον πολιτικό χρόνο του στην ενασχόληση με το ΠΑΣΟΚ) έχει δυνατότητες ανάληψης σημαντικών πρωτοβουλιών.Το δημοσιοποιημένο σημείο της επιστολής, που επιδόθηκε στις 24 Ιουλίου στη Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας προς προώθηση στην Προεδρική Διοίκηση, αφορά τη μείωση της τιμής του φυσικού αερίου που πωλεί η Gazprom στη χώρα μας. Ταυτόχρονα, μέσω άλλων σημείων της επιστολής, η Αθήνα στέλνει μήνυμα ανανέωσης της διμερούς συνεργασίας, αλλά μέσα στο νέο πλαίσιο που διαμορφώνουν οι εξελίξεις στη ΝΑ Μεσόγειο και ο ανασχεδιασμός της ενεργειακής πολιτικής της Ε.Ε.

Στο διμερές επίπεδο, η αναπροσαρμογή της τιμής συνδέεται, εμμέσως πλην σαφώς, από τη Μόσχα με την υπογραφή νέας διακρατικής συμφωνίας προμήθειας φυσικού αερίου, καθώς η υφιστάμενη λήγει το 2016. Η Gazprom έχει διευκρινίσει ότι προτιμά τα «μακροπρόθεσμα συμβόλαια», δείχνοντας ότι εξαρτά τις μειωμένες τιμές από τη διασφάλιση της παρουσίας της στην Ελλάδα που, παρά το μικρό μέγεθος της οικονομίας της, θεωρείται μεγάλος καταναλωτής. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας ενδιαφέρει, επίσης, την Gazprom κατά τον ευρύτερο εξαγωγικό σχεδιασμό της, ενώ δεν παραγνωρίζεται η επιδίωξη της Μόσχας για έντονη παρουσία σε ένα ασθενές μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ.

Ασφαλώς, ταυτόχρονα, υπάρχει το διπλωματικό ερώτημα γιατί η Μόσχα διατηρεί παγωμένες τις πολιτικές διαβουλεύσεις. Ουσιαστικά, μετά τον Μάιο του 2011, όταν είχαν πραγματοποιηθεί συζητήσεις για πολιτικοστρατιωτικά θέματα στην Αθήνα, και μετά τον Ιανουάριο του 2012, όταν ο κ. Σαμαράς (ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης) είχε επισκεφθεί τη Μόσχα, δεν έχει καταγραφεί βούληση του Κρεμλίνου για στενότερες επαφές. Η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Σ. Λαβρόφ στην Αθήνα τοποθετείται στα τέλη του 2013 ή στις αρχές του 2014, ενώ ενδεχόμενη συνάντηση με τον κ. Βενιζέλο (στο περιθώριο της Γ.Σ. του ΟΗΕ) δεν θα μεταβάλει την ουσία. Είναι δε περίεργο ότι, ενώ τον Δεκέμβριο του 2012 ο κ. Λαβρόφ φέρεται ότι είχε υποσχεθεί στον (τότε) ομόλογό του Δ. Αβραμόπουλο προγραμματισμό επίσκεψης περί τον Απρίλιο, αυτή μετατοπίστηκε στον Ιούλιο, χωρίς τελική υλοποίηση.

Από την άλλη πλευρά, ορισμένες πρόσφατες εξελίξεις στην Ε.Ε. ευνοούν την Ελλάδα ως προς την καθεαυτή ενεργειακή πολιτική της και ως προς τις διαπραγματεύσεις της με τη Ρωσία ή άλλες χώρες. Η Κομισιόν εισάγει τον -κάπως αδόκιμο- όρο optionality (επιλογή), ορίζοντας νέα τακτική διαπραγμάτευσης της τιμής του φυσικού αερίου σε μια τεράστια περιοχή από την Ελλάδα ως την Πολωνία, αποδίδοντας έμφαση και στην κατασκευή αγωγών ανάστροφης ροής. Με τα νέα δεδομένα, η Ελλάδα (πέραν της ιστορικής επιλογής του TAP) μπορεί να ωφεληθεί εντυπωσιακά, καθώς βρίσκεται κοντά τις ενεργειακές πηγές της Μέσης Ανατολής, διαθέτει ήδη εγκαταστάσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου και, φυσικά, κρατά τον «ενεργειακό άσο» της Κύπρου.

Αλέξανδρος Τάρκας