Το πολιτικό σύστημα, η Δικαιοσύνη, η εκπαίδευση, η δημόσια διοίκηση και οι δημόσιοι οργανισμοί, το ασφαλιστικό σύστημα, το τραπεζικό σύστημα, τα μέσα ενημέρωσης, το φορολογικό σύστημα, ο αγροτικός τομέας κ.ά., παρουσιάζουν παθογένειες σε πολύ μεγαλύτερο βάθος απʼ ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα και την κατατάσσουν διεθνώς στις τελευταίες θέσεις σε ανταγωνιστικότητα. Συνεπώς, η ισότιμη συμμετοχή της Ελλάδας στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης εξαρτάται από «θεραπεία» των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι διάφοροι τομείς της δημόσιας ζωής.
Το περισσότερο επείγον ζήτημα, που ήταν η παραμονή της ελληνικής οικονομίας στην Ευρωζώνη, ώστε να μην υπάρξει επιστροφή στη δραχμή, με όλες τις καταστροφικές συνέπειες που θα είχε μια τέτοια εξέλιξη, φαίνεται να έχει διευθετηθεί -με μεγάλο, βεβαίως, κοινωνικό κόστος. Τώρα είναι αναγκαίο να υπάρξει μια ευρεία συμφωνία για τον εξορθολογισμό της λειτουργίας της ελληνικής κοινωνίας και της οικονομίας και του τρόπου διακυβέρνησης της χώρας, όχι μόνο μεταξύ των τριών κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση, αλλά μεταξύ όλων των δημοκρατικών κομμάτων.
Ολόκληρο το δημοκρατικό πολιτικό φάσμα μπορεί να συμφωνήσει ότι χρειάζονται αλλαγές στο Σύνταγμα, ότι η Δικαιοσύνη πρέπει να λειτουργεί αποτελεσματικά, ότι η εκπαίδευση πρέπει να βελτιωθεί και να συνδεθεί με τις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας, ότι το ασφαλιστικό σύστημα και το σύστημα υγείας χρειάζονται αποφασιστικές τομές, ότι το φορολογικό σύστημα πρέπει να γίνει αποδοτικότερο, ότι ολόκληροι τομείς της οικονομίας, όπως π.χ. ο αγροτικός τομέας, χρειάζονται ανασυγκρότηση και άλλα πολλά.
Το ζήτημα προφανώς είναι ότι, ενώ στις διαπιστώσεις υπάρχει ευρεία κοινωνική και πολιτική συμφωνία, όταν έρθει η ώρα της εφαρμογής των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων λείπει η απαραίτητη κοινωνική και πολιτική συναίνεση και ορθώνονται ανυπέρβλητα εμπόδια, με αποτέλεσμα να ακυρώνονται οι προσπάθειες. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε κάθε κοινωνία υπάρχουν διαφορετικά οικονομικά συμφέροντα ανάλογα με τις κοινωνικές ομάδες και τις επαγγελματικές κατηγορίες. Συνεπώς, δεν είναι δυνατόν όλες οι αλλαγές που επιχειρούνται να βρίσκουν σύμφωνους όλους τους πολίτες.
Ομως, υπάρχουν κρίσιμα ζητήματα σε πολλούς τομείς που μπορούν να συγκεντρώσουν την αναγκαία συμφωνία ή/και ανοχή, αν υπάρχει προφανώς μία ευρύτερη πολιτική συμφωνία με βάση ένα Εθνικό Σχέδιο Μεταρρυθμίσεων. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να οικοδομούνται συμμαχίες για την επίτευξη συγκεκριμένων και ιεραρχημένων στόχων σε κάθε τομέα και να τηρούνται κανόνες και διαδικασίες χωρίς καμία παρέκκλιση και επιλεκτική εφαρμογή.
Η χώρα μας βρίσκεται στον πέμπτο χρόνο μιας βαθιάς κρίσης, πολύ βαθύτερης απʼ ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα-μέλος της Ευρωζώνης. Τα Μνημόνια αποτελούν μία πολύ μερική και πολλές φορές και άστοχη απάντηση στα δομικά και λειτουργικά προβλήματα της χώρας μας. Από τις ελληνικές πολιτικές δυνάμεις εξαρτάται αν θα συμφωνήσουν σε ένα Εθνικό Σχέδιο Μεταρρυθμίσεων, πολύ πέρα από τα Μνημόνια, και θα προσπαθήσουν να το εφαρμόσουν με κοινωνικές συμμαχίες και χωρίς άσκοπες και επιζήμιες αψιμαχίες για την κατάκτηση της εξουσίας. Γιατί αυτό που διακυβεύεται σήμερα δεν είναι απλώς η διακυβέρνηση της χώρας μας, αλλά η αξιοπρεπής επιβίωσή της μέσα στην Ευρώπη και στον κόσμο.
Ο Ναπολέων Μαραβέγιας είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην υπουργός
