Αν και το ΝΑΤΟ δεν έχει υποβάλλει επίσημα στη Μόσχα αίτημα για αναλυτική πληροφόρηση σε σχέση με την αποχώρηση του Κόκκινου Στρατού από το Αφγανιστάν, στο τέλος της δεκαετίας του 1980, βέβαιον είναι ότι στελέχη του Οργανισμού θέλουν να πληροφορηθούν για τη σοβιετική εμπειρία. Πάντως, αρκετές πηγές του ΝΑΤΟ, καθώς και κύκλοι του Γενικού Επιτελείου Στρατού της Ρωσίας, επιβεβαιώνουν το ενδιαφέρον. Προφανώς, το ΝΑΤΟ δεν θέλει να υποβάλλει επίσημο αίτημα, για να μην φανεί ότι εξισώνεται η εισβολή και παραμονή των στρατευμάτων του στη χώρα με αυτήν των σοβιετικών στρατευμάτων, που στη Δύση χαρακτηριζόταν ως «κατοχή».

Σύμφωνα με υψηλόβαθμους ρωσικούς στρατιωτικούς κύκλους, στα τέλη Μαρτίου το ΝΑΤΟ απεύθυνε «μέσω στρατιωτικο-διπλωματικών διαύλων» ανεπίσημη παράκληση προς το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας να του δοθεί πρόσβαση στις πληροφορίες που σχετίζονται με την απαγκίστρωση του σοβιετικού στρατού από το Αφγανιστάν το 1989. Συγκεκριμένα, η Συμμαχία ενδιαφέρθηκε για την πραγματοποίηση συναντήσεων με όσους συμμετείχαν στα γεγονότα εκείνα και για μια από κοινού ανάλυση των εγγράφων του υπουργείου Άμυνας της ΕΣΣΔ από την περίοδο του Αφγανιστάν.
 
 Επίσης, σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους, το ΝΑΤΟ επιθυμεί να συγκρίνει τις δυνατότητες κινητοποίησης της ΕΣΣΔ στο τέλος της αφγανικής εκστρατείας, με τις σημερινές δικές του, προκειμένου «να σχηματίσει μια σαφή εικόνα» και «να κατανοήσει πού, σε ποιά χρονική στιγμή, και ποιά ήταν τα λάθη που είχαν γίνει». Το ΝΑΤΟ σκοπεύει να χρησιμοποιήσει την εμπειρία της αποχώρησης των σοβιετικών στρατευμάτων για την απόσυρση των δικών του δυνάμεων από το Αφγανιστάν, οι οποίες είναι ακριβώς οι ίδιες με εκείνες τις ΕΣΣΔ στη χώρα αυτή το 1988.
Πηγή του υπουργείου Άμυνας ανέφερε ότι «επί της ουσίας δεν υπάρχουν λόγοι απόρριψης του αιτήματος, και εφόσον οι πληροφορίες τους βοηθήσουν, αυτό θα μας επιτρέψει να αναπτύξουμε διάλογο για το θέμα μαζί τους». Υπενθύμισε επίσης, ότι η σταθεροποίηση της κατάστασης στο Αφγανιστάν «αποτελεί προτεραιότητα όχι μόνο για το ΝΑΤΟ, αλλά και για τη Ρωσία».
Παλιό το ενδιαφέρον
Σύμφωνα με συνομιλητές από τη ρωσική πλευρά οι οποίοι δραστηριοποιούνται στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ρωσίας - ΝΑΤΟ, δεν είναι η πρώτη φορά που η Συμμαχία εκφράζει ενδιαφέρον για το θέμα. Στο τέλος του 2011 το θέμα είχε τεθεί στη συνάντηση του τότε κυβερνήτη της περιφέρειας Μόσχας, αντιστράτηγου Μπορίς Γκρόμοφ (επέβλεπε την αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν), με την αντιπροσωπεία της Συμμαχίας, της οποίας ηγείτο ο γενικός διοικητής του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, ναύαρχος Τζέιμς Σταυρίδης.
Πάντως, το ΝΑΤΟ αποφεύγει να δηλώσει δημοσίως ότι ενδιαφέρεται για τη σοβιετική εμπειρία. Στην επίσκεψή του στη Μόσχα τον περασμένο Δεκέμβριο, ο επικεφαλής της στρατιωτικής επιτροπής του ΝΑΤΟ, στρατηγός Κνουντ Μπάρτελς, ανέφερε ότι η Συμμαχία δεν σκοπεύει να χρησιμοποιήσει τη σοβιετική πείρα. Οι ρώσοι αναλυτές σημειώνουν ότι «το ΝΑΤΟ δεν θέλει να υπάρξουν συνειρμοί των επιχείρησεών του στο Αφγανιστάν με αυτές των σοβιετικών στρατευμάτων, που στη Δύση αποκαλούν “κατοχή”, και γι' αυτό η ΝΑΤΟϊκή έκκληση το Μάρτιο είχε ανεπίσημο χαρακτήρα».
Φόβος για τα χειρότερα
Αξιοσημείωτο είναι ότι στο τέλος του Μαρτίου, βρετανικά ΜΜΕ δημοσίευσαν αποσπάσματα της εισήγησης που συντάχθηκε ύστερα από αίτημα του υπουργείου Άμυνας της Βρετανίας, με τίτλο «Τα μαθήματα από την αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν». Σε αυτήν, αναφέρεται ότι στη διάρκεια της επιχείρησής του στο Αφγανιστάν, το ΝΑΤΟ επαναλαμβάνει τα λάθη της ΕΣΣΔ.
Στο έγγραφο αναφέρεται ότι σκοπός και των δύο στρατιωτικών επιχειρήσεων ήταν η προσπάθεια επιβολής στο Αφγανιστάν μιας ξένης ιδεολογίας. Στην περίπτωση της σοβιετικής παρουσίας, αφορούσε την κομμουνιστική ιδεολογία, ενώ σε αυτή του ΝΑΤΟ, το «μοντέλο της Δυτικής δημοκρατίας». Σύμφωνα με τη γνώμη των βρετανών αναλυτών, σε καθεμιά από τις περιπτώσεις η κεντρική κυβέρνηση που υποστηριζόταν από τις ξένες δυνάμεις, ήταν «διεφθαρμένη και αντιδημοφιλής», ενώ οι εξεγερθέντες είχαν την υποστήριξη της σημαντικής πλειοψηφίας του πληθυσμού.
Οι ρώσοι ειδικοί, πάντως, πιστεύουν ότι η προσφυγή του ΝΑΤΟ στη σοβιετική εμπειρία είναι απόλυτα δικαιολογημένη. «Η Μόσχα αποκόμισε από την αφγανική εμπειρία πολλά στοιχεία και γνώσεις για την εσωτερική κατάσταση, περιλαμβανομένων του ισοζυγίου δυνάμεων και των σχέσεων μεταξύ των φυλών», λέγει ο επικεφαλής του τμήματος ευρωπαϊκής ασφάλειας του Ινστιτούτου Ευρώπης της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, Ντμίτρι Ντανίλοφ. Και προσθέτει: «Σε σχέση με τη σοβιετική εποχή πολλά έχουν αλλάξει, αλλά κανείς δεν πρέπει να υποτιμά την εμπειρία αυτή».
Σύμφωνα με την ειδικό του Κέντρου Σύγχρονων Μελετών του Αφγανιστάν, Νατάλια Χανόβα, «το ΝΑΤΟ στρέφεται στην εμπειρία της ΕΣΣΔ φοβούμενη ότι η κατάσταση στο Αφγανιστάν θα θυμίζει εκείνη που επικράτησε μετά την αποχώρηση των σοβιετικών δυνάμεων».