ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ (αναπληρωτής καθηγητής Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου)
Με γνωστικό αντικείμενο την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση, ο αναπληρωτής
καθηγητής Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου Παν. Γρηγορίου
εξηγεί στην «Κ.Ε.» πώς και γιατί τα τεκταινόμενα στην Κύπρο επηρεάζουν
το σύνολο της Ευρωζώνης. Αναλύει τον επαναπροσδιορισμό της
γεωστρατηγικής πολιτικής στη Μεσόγειο και ξεδιπλώνει τον ηγεμονικό ρόλο
που θέλει να παίξει η Γερμανία έναντι της Ρωσίας στην ανατ. Μεσόγειο, σε
σχέση πάντα με τα κοιτάσματα φυσικού αερίου.
* Σε επίπεδο γεωστρατηγικής πολιτικής, τι μπορεί να σημαίνει η τελευταία απόφαση του Eurogroup και ό,τι ακολούθησε για την Κύπρο και την Ελλάδα;
- Εχουμε σαφώς έναν επαναπροσδιορισμό της γεωστρατηγικής πολιτικής που συνδεέται με τη Μεσόγειο, με βασικούς συντελεστές σ' αυτή τη διαμόρφωση την Ε.Ε., τις ΗΠΑ, τις αραβικές χώρες, την Τουρκία και το Ισραήλ. Αυτή η διάθεση επαναπροσδιορισμού της γεωστρατηγικής πολιτικής προκύπτει κυρίως μέσω του αποκλεισμού της Ρωσίας. Το γεγονός αυτό δεν διαφαίνεται μόνο από τις τελεταίες εξελίξεις στην Κύπρο, αλλά κυρίως εάν κάνουμε σύνδεση του κυπριακού προβλήματος μ' αυτό που συνέβη στη Συρία και τη Λιβύη. Υπάρχει μία γενικότερη αναθεώρηση της ευρωμεσογειακής στρατηγικής της Ε.Ε. Στην πραγματικότητα, περιορίζονται ή παραμερίζονται οι παράγοντες εκείνοι που πραγματικά έχουν σχέση με τη Μεσόγειο. Ταυτόχρονα, αναδεικνύονται νέοι παράγοντες όπως η Γερμανία, η οποία τόσο καιρό ήταν στο παρασκήνιο και τώρα διεκδικεί απροκάλυπτα ρόλο.
* Πιστεύετε ότι η επίμαχη απόφαση του Eurogroup είχε ως στόχο να ανακόψει την οικονομική σχέση Κύπρου-Ρωσίας προκειμένου να ελεγχθούν οι διακινήσεις κεφαλαίων μέσα στην Ευρώπη;
- Ο βασικός στόχος είναι να τεθεί η Ρωσία εκτός Μεσογείου. Το πρόβλημα, όμως, είναι το εξής: Η Μεσόγειος δεν είναι ο μοναδικός γεωστρατηγικός χώρος στον οποίο η Ρωσία αναπτύσσει σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η Ρωσία έχει χαρακτηριστεί επίσημα από την Ε.Ε. στρατηγικός της εταίρος, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας. Χάρις σ' αυτή, η Ε.Ε. έφτασε στον Καύκαυσο. Μπόρεσε δηλαδή να κάνει ειδικές εταιρικές σχέσεις με τη Γεωργία, την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν. Ειδικά με την τελευταία χώρα είναι πολύ σημαντική η σχέση αυτή, καθώς είναι μία πηγή πετρελαίου, φυσικού αερίου για την Ε.Ε. Κατά συνέπεια, η όποια επιλογή της Ε.Ε. να συγκρουστεί ανοιχτά με τη Ρωσία στη Μεσόγειο θα σημάνει γενική σύγκρουση. Θα χαθεί δηλαδή αυτή η προνομιακή σχέση του στρατηγικού εταίρου που έχει η Ρωσία για την Ε.Ε. και φυσικά θα σημάνει ένα μεγάλο οικονομικό πρόβλημα για την Ενωση, καθώς θα υπάρξουν άμεσες συνέπειες στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.
Η Γερμανία θέλει να σπάσει το μονοπώλιο της Ρωσίας στην υπόθεση «φυσικό αέριο στην ανατολική Μεσόγειο». Φοβάται μάλλον ότι η οποιαδήποτε αντίθετη επιλογή της Κύπρου προς αυτή που προτείνει η επιτροπή θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα ρωσικό μονοπώλιο στην ανατ. Μεσόγειο. Το φοβάται εδώ και καιρό. Σε έκθεση της γερμανικής υπηρεσίας πληροφοριών που δημοσιεύτηκε στο «Σπίγκελ», τον περασμένο Νοέμβριο, αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι η Γερμανία ήθελε να ελέγχει το στόλο που μεταφέρει το φυσικό αέριο προς την Ευρώπη. Από το 2012, πλασαρίστηκε σε μία σημαντική θέση, όσον αφορά τον αριθμό των πλοίων που αποτελούν το συγκεκριμένο στόλο. Αυτή η ένταση που δείχνει η Γερμανία καταδεικνύει ακριβώς αυτό: φοβάται το αντίπαλον δέος, που είναι η Ρωσία.
Ντόμινο από Κύπρο
* Οι αποφάσεις που λαμβάνονται αυτές τις ώρες υπερβαίνουν την Κύπρο; Διαβλέπετε συστημικό κίνδυνο για την Ευρωζώνη;
- Σαφώς και την υπερβαίνουν. Ολες οι μικρομεσαίες χώρες της Ευρωζώνης κινδυνεύουν να βρεθούν στην ίδια θέση με την Κύπρο. Ειδικά εκείνες οι οποίες βρίσκονται υπό καθεστώς χρηματοπιστωτικής επιτήρησης από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ. Το ίδιο ισχύει και για την Ιταλία, παρ' όλο που δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των αδυνάμων. Οσον αφορά τον συστημικό κίνδυνο, το θεσμικό σύστημα το οποίο καλύπτει την Ευρωζώνη είναι προβληματικό. Είναι ο θρίαμβος του δημοκρατικού ελλείμματος. Δεν εκφράζει αυτό το οποίο καλείται να διαχειριστεί η Ευρωζώνη για να σχεδιάσει στρατηγικά για το μέλλον. Στην πραγματικότητα, έχουμε ένα σύνολο διμερών σχέσεων. Μιλούν τυπικά και τα 17 κράτη συνολικά, αλλά επί της ουσίας μιλούν ανά δύο. Μάλιστα, ο ένας εκ των δύο «τυχαίνει» να είναι η Γερμανία. Αρα, λοιπόν, όλο το στήσιμο της οργάνωσης της Ευρωζώνης γίνεται στο πλαίσιο της ανάπτυξης των συμφερόντων ενός συγκεκριμένου κράτους.
* Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται το χάσμα Βορρά - Νότου; Είναι ορατό το ενδεχόμενο να οδηγηθεί σε οριστική ρήξη η κοινή νομισματική και ευρωπαϊκή πολιτική;
- Το χάσμα Βορρά-Νότου υπήρχε ανέκαθεν. Υπό τις παρούσες συνθήκες, όμως, διευρύνεται. Οι μεν εμφανίζονται ως θεματοφύλακες των ευρωπαϊκών συμφερόντων εις βάρος των άλλων και κάθε πλευρά αναπτύσσει έντονη δυσπιστία στην άλλη. Αρα, λοιπόν, δεν έχουμε καν τα βασικά στοιχεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Τα στοιχεία δηλαδή σύγκλισης και συνοχής, που είναι και το προσδοκώμενο τελικό αποτέλεσμα. Το ενδεχόμενο πάντως να οδηγηθούμε σε μία ρήξη τόσο νομισματική όσο και πολιτική, θα έλεγα ότι εμφανίζεται πολύ πιο έντονα στις παρούσες συνθήκες, από ό,τι, για παράδειγμα, οκτώ μήνες πριν. Κατ' αρχάς γιατί αποκαλύπτεται ο ρόλος ενός κράτους. Της Γερμανίας και των συνοδοιπόρων της. Δεν μπορούμε να έχουμε ευρωπαϊκή πολιτική, τη στιγμή που μόνο ένα κράτος επωμίζεται το στρατηγικό σχεδιασμό για την Ε.Ε. Στην παρούσα συγκυρία, βγαίνει στην επιφάνεια κι ένα σοβαρό θεσμικό πρόβλημα. Συνδέεται με το δημοκρατικό έλλειμμα λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Το όργανο αυτό συνεδριάζει χωρίς πρακτικά. Αρα, λοιπόν, δεν ξέρουμε τι ακριβώς συζητείται. Μαθαίνουμε απλώς τα συμπεράσματα που αντανακλούν απλώς συμψηφισμό συμφερόντων και συμβιβασμών. Κατά συνέπεια, οδηγούμαστε στις σκέψεις, με βάση φυσικά τις τελευταίες εξελίξεις, ότι οι γερμανικές πιέσεις πρέπει να είναι ασφυκτικές στο πλαίσιο αυτού του οργάνου. Αρα χωρίς κοινή ευρωπαϊκή πολιτική και η νομισματική ένωση είναι καταδικασμένη εκ των πραγμάτων, ανεξάρτητα αν τίθενται προβλήματα σαν αυτά της Κύπρου ή της Ελλάδας.
