Εχουν περάσει 38 χρόνια από τότε που στο Ελσίνκι υπογράφτηκε, το
1975, μια από τις σημαντικότερες συμφωνίες για τη διεθνή ειρήνη, γνωστή
ως η Τελική Πράξη του Ελσίνκι. Στο αξιοσημείωτο περιεχόμενο της
συμφωνίας αυτής -που αφορούσε και ρύθμιζε τις σχέσεις Ανατολής - Δύσης,
σύμφωνα με την ορολογία της εποχής- προβλέπεται το απαραβίαστο των
συνόρων και ο σεβασμός της εθνικής κυριαρχίας των συμμετεχουσών χωρών.Στο διάστημα που μεσολάβησε συνέβησαν πολλά και σημαντικά
γεγονότα.
Ξεκινώντας από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, την ενοποίηση
των δύο Γερμανιών, την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, το σχίσμα της
Τσεχοσλοβακίας και τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου,
γίνεται αντιληπτό ότι, ανεξάρτητα από τους λόγους που οδήγησαν στα
καθοριστικά αυτά γεγονότα, η σημαντική αρχή της Τελικής Πράξης του
Ελσίνκι για το σεβασμό και το απαραβίαστο των συνόρων είναι πλέον γράμμα
κενό, αφού κάθε μία από τις εξελίξεις αυτές είχε ως συνέπεια εδαφικές
μεταβολές για τα σχετιζόμενα κράτη.
Σήμερα, για μία ακόμη φορά, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για νέες
σημαντικές εδαφικές μεταβολές, αυτή τη φορά όχι στην Ευρώπη, αλλά στη
Μέση Ανατολή. Στο επίκεντρο των εξελίξεων, όποτε και αν συμβούν,
βρίσκεται το κουρδικό ζήτημα. Λαός ινδοευρωπαϊκός, οι Κούρδοι
μετανάστευσαν στη Μέση Ανατολή και έζησαν στην Τουρκία, το Ιράν, το Ιράκ
και τη Συρία, ουδέποτε είχαν παραιτηθεί της ιδέας ενός ανεξάρτητου
Κουρδιστάν. Στο παρελθόν κάτι τέτοιο φάνταζε ως το απραγματοποίητο
όνειρο ενός κατακερματισμένου λαού, αφού οι χώρες στις οποίες ζούσαν
είχαν φροντίσει να κάνουν τη μεταξύ τους επαφή και επικοινωνία
υπερβολικά δύσκολη.
Ομως τα πράγματα πλέον έχουν αλλάξει. Εγκυροι πολιτικοί
παρατηρητές παραδέχονται πια ότι αφού η ιδέα για τη δημιουργία ενός
μεγάλου Κουρδιστάν δεν είναι απόμακρο όνειρο, οι γεωπολιτικές σχέσεις
στη Μέση Ανατολή θα επαναπροσδιοριστούν, γεγονός που συνιστά μεγάλες
προκλήσεις, πρωτίστως για τις χώρες στις οποίες ζουν οι Κούρδοι και όχι
μόνο.
Οι εξελίξεις στο Ιράκ και η δημιουργία, μετά τον πόλεμο, του
ομόσπονδου κράτους στο οποίο η κουρδική περιοχική κυβέρνηση
διαδραματίζει σημαντικό ρόλο έχοντας υπό τον έλεγχό της και μερικά από
τα πετρελαϊκά κοιτάσματα, ήταν ίσως η αρχή της πιο συντεταγμένης
προσέγγισης του ζητήματος της ανεξαρτησίας και της δημιουργίας του
ανεξάρτητου Κουρδιστάν. Η Αραβική Ανοιξη και τα γεγονότα στη Συρία
πυροδότησαν από την πλευρά των Κούρδων που ζουν εκεί την προβολή
αιτημάτων για περισσότερη αυτονομία. Η αναγωγή του κουρδικού ζητήματος
από την Ε.Ε. σε μείζον ζήτημα των ευρωτουρκικών σχέσεων, σε συνδυασμό με
κάποιες πιέσεις στο εσωτερικό της Τουρκίας, αλλά και η προσπάθεια
διαχείρισης των εξελίξεων, ιδιαίτερα στη Συρία, έκαναν την Αγκυρα να
επανεξετάσει την πολιτική της απέναντι στους Κούρδους της Τουρκίας και
να δεχτεί συνομιλίες ακόμη και με το Κουρδικό ΠΚΚ που έχει εδώ και
χρόνια χαρακτηριστεί τρομοκρατικό κόμμα.
Ιδέες για τη δημιουργία ανεξάρτητου Κουρδιστάν αναπτύχθηκαν και
στις ΗΠΑ, οι οποίες πάντα ενδιαφέρονταν για το κουρδικό ζήτημα. Το 1973
μάλιστα είχαν κάνει μια μυστική συμφωνία με τον τότε κραταιό σάχη της
Περσίας για τη χρηματοδότηση των Κούρδων εναντίον του Σαντάμ Χουσεΐν.
Αρκετά χρόνια μετά, ένα στέλεχος των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ με το
όνομα Ralf Peters ασχολήθηκε με το θέμα, δημοσιεύοντας έναν χάρτη, τον
Ιούνιο του 2006, στο περιοδικό των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων («Armed
Forces Journal») και αναλύοντας την άποψη για ανάγκη επαναχάραξης του
χάρτη στη Μέση Ανατολή. Πρόσφατα δε, ο Peter Galbraith, γιος του
διακεκριμένου οικονομολόγου και άνθρωπος πολύ κοντά στον νέο υπουργό
Εξωτερικών των ΗΠΑ, John Kerry, σε συνέντευξή του στο δίκτυο RUDAW
τάχθηκε μεταξύ άλλων υπέρ της δημιουργίας ανεξάρτητου Κουρδιστάν με
αφετηρία την ανεξαρτητοποίηση των Κούρδων του Ιράκ.
Υπάρχουν λοιπόν οι ενδείξεις που μας προετοιμάζουν για τις
εξελίξεις. Για αυτόν ακριβώς το λόγο η Τουρκία, που ανησυχεί περισσότερο
για τις εξελίξεις στο Κουρδικό, συνάπτει σχέσεις με την περιοχική
κυβέρνηση των Κούρδων του Ιράκ, προχωρώντας μάλιστα στην αγορά
πετρελαίου και την κατασκευή αγωγού, και προσπαθεί να αναθερμάνει τις
σχέσεις της με το Ισραήλ το οποίο επίσης έχει σχέσεις με τους Κούρδους,
όπως άλλωστε είχε παραδεχτεί δημόσια από το 1980 ο τότε πρωθυπουργός,
Μεναχέμ Μπέγκιν.
Οι εξελίξεις αυτές πρέπει να μας προβληματίσουν και να μας
οδηγήσουν στις κατάλληλες πολιτικού, στρατιωτικού και διπλωματικού
περιεχομένου κινήσεις, προτού ο χρόνος και οι συσχετισμοί αποβούν εις
βάρος μας.
