Όπως έχουμε υπογραμμίσει σε προηγούμενα δημοσιεύματα και άρθρα γνώμης,
στην γειτονική Τουρκία, στον απόηχο της αποτυχημένης απόπειρας
πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου, ένα νέο στοιχείο κάνει αισθητή την
παρουσία του στο προσκήνιο της επικαιρότητας. Μεγάλες μερίδες της
κοινωνίας, η κυβέρνηση και οι διπλωματικοί κύκλοι της Άγκυρας ασκούν
δριμύτατη κριτική στις ΗΠΑ και στην Δύση για την στάση που τηρούν στο
ζήτημα του πραξικοπήματος και σε διάφορα πεδία που αφορούν τις διμερείς
σχέσεις τους με την Τουρκία. Το αντιιμπεριαλιστικό κύμα στο εσωτερικό της Τουρκίας λαμβάνει διαστάσεις καθώς πλησιάζει η ημερομηνία της επίσκεψης του Αντιπροέδρου των ΗΠΑ στην Τουρκία. Ως γνωστόν σε λίγα εικοσιτετράωρα, ο Τζο Μπάϊντεν θέτει επί τάπητος με την τουρκική πλευρά το μέλλον των αμερικανοτουρκικών σχέσεων.
Την στιγμή που ο κ. Μπάϊντεν ολοκλήρωνε τις προετοιμασίες του για το σημαντικό ταξίδι του στην Τουρκία, τουρκικά μέσα ενημέρωσης μετέδιδαν την πληροφορία ότι «παρασκηνιακά οι ΗΠΑ έχουν κηρύξει πόλεμο στην Τουρκία». «Μας χτυπούν σε πολλά μέτωπα. Τώρα εστιάζουν την προσοχή τους στο νότιο μέτωπο», επεσήμανε σε κύριο άρθρο γνώμης της η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Γιενί Σαφάκ. Την ίδια στιγμή, κύκλοι κεμαλιστών έκαναν λόγο για επικείμενη εισβολή των νατοϊκών δυνάμεων στην Τουρκία.
Οι προαναφερόμενες εξελίξεις φέρουν την σημασία τους. Όπως στο παρελθόν έτσι και στο σημερινό άρθρο γνώμης μας, μαζί με τον συνοδοιπόρο αναγνώστη επιλέγουμε μια «ψύχραιμη» ανάγνωση αυτού του νέου φαινομένου που πλέον μονοπωλεί το ενδιαφέρον στους πολιτικούς κύκλους της Άγκυρας. Η δική μας ανάγνωση «ορθώνεται» πάνω σε τέσσερα θεμέλια.
Πρώτον, όσοι παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις στην σύγχρονη Τουρκία γνωρίζουν πολύ καλά ότι κατά διαστήματα οι Δεξιές κυβερνήσεις της χώρας δανείζονται τον «αντιμπεριαλισμό» και τα «εχθρικά αισθήματα» της τουρκικής Αριστεράς απέναντι στην Δύση για να προβάλλουν την δική τους πολιτική ατζέντα. Την περίοδο της φυλάκισης του Αμντουλλάχ Οτζαλάν, η Τουρκία έφτασε στο σημείο της κήρυξης «οικονομικού πολέμου» στην Ιταλία, η οποία παρείχε προσωρινό καταφύγιο στον ηγέτη του κουρδικού κινήματος. Πριν από λίγους μήνες, παρόμοια «εχθρική» στάση τήρησε η Άγκυρα στις σχέσεις της με την Γερμανία, η οποία αναγνώρισε την Αρμένικη Γενοκτονία. Τα παραδείγματα είναι πολλά και μας οδηγούν στο βασικό συμπέρασμα ότι ο «αντιμπεριαλισμός» της τουρκικής Δεξιάς είναι ένα «εργαλείο» για την επίτευξη στόχων και την προώθηση της πολιτικής ατζέντας.
Δεύτερον, ο αντιμπεριαλισμός της τουρκικής Δεξιάς δεν φέρει κανένα κοινό στοιχείο με τους αγώνες της Αριστεράς. Πρόκειται για ένα εργαλείο, έναν τυχοδιωκτισμό που αφορά την προβολή των τουρκικών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή. Σε περίπτωση που ικανοποιηθούν τα τουρκικά αιτήματα, η Άγκυρα επιλέγει να αποσιωπήσει την κριτική της. Την ίδια στιγμή, στο υπόβαθρο του δεξιού αντιμπεριαλισμού διακρίνουμε στοιχεία-απομεινάρια τους ιμπεριαλιστικού παρελθόντος και φυσικά, μοτίβα της σύνθεσης του σουνιτικού Ισλάμ με τον (παν)τουρκισμό.
Τρίτον, η σύνθεση της ταξικής συμμαχίας που σήμερα προβάλλει τον αντιμπεριαλισμό στην Τουρκία φέρει την σημασία της. Πρόκειται για την συμμαχία του Ερντογανισμού με τον κεμαλισμό, μια συμμαχία που στις 15 Ιουλίου όρθωσε το ανάστημα της στους πραξικοπηματίες. Κεμαλιστές στρατηγοί, αστυνομικοί, γραφειοκράτες, δημόσιοι υπάλληλοι, δηλαδή η εδραιωμένη «κοσμική» τάξη της Τουρκίας ενώνει προσωρινά τις δυνάμεις της με την αναδυόμενη αστική τάξη της Ανατολίας, την οποία εκπροσωπεί το καθεστώς του Ερντογανισμού για να εξουδετερώσουν τάγματα, στρατηγούς, κεφάλαιο κ.ο.κ. που διαφωνούν με την σημερινή πολιτική γραμμή της κυβέρνησης και διατηρούν στενές σχέσεις με ξένες πρωτεύουσες (και ενδεχομένως ξένες μυστικές υπηρεσίες).
Τέλος, ο σύγχρονος δεξιός αντιμπεριαλισμός στην Τουρκία είναι ένα άκρως «σοβαρό» φαινόμενο, το οποίο, όπως δείχνουν οι τελευταίες εξελίξεις και ενδείξεις δεν πρόκειται να αποσυρθεί από το προσκήνιο της επικαιρότητας στο άμεσο μέλλον. Στους κόλπους του τουρκικού στρατού, το αίσθημα του ανταγωνισμού και τα εχθρικά αισθήματα που στρέφονται κατά των ΗΠΑ δεν είναι μια νέα υπόθεση. Οι σχέσεις των δυο πλευρών αρχίζουν να επιδεινώνονται την δεκαετία 90΄, όταν τουρκική φρεγάτα δέχεται με «ύποπτο» τρόπο, πύραυλο από αμερικανικό πολεμικό πλοίο (Υπόθεση Μουκαβεμέτ). Στην συνέχεια, Αμερικανοί στρατηγοί συλλαμβάνουν Τούρκους συναδέλφους τους στο βόρειο Ιράκ. Σε λίγα χρόνια ακολουθούν οι Υποθέσεις Εργκενεκόν και Βαριοπούλα. Πολλοί στρατηγοί πιστεύουν ότι πίσω από αυτά τα εγχειρήματα κρύβονται οι ΗΠΑ. Εν τω μεταξύ, η Τουρκία απέχει από την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ και επιχειρεί να ακολουθήσει την δική της γραμμή στην Μέση Ανατολή.
Σε κάθε περίπτωση βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια «σοβαρή» εξέλιξη, της οποίας της επιπτώσεις δεν είμαστε σε θέση να προβλέψουμε σήμερα. Η όλη εξέλιξη λαμβάνει ιστορικές διαστάσεις με την εμπλοκή σε αυτήν του ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού Δύσης-Ανατολής (Ρωσία, Ιράν, Κίνα κ.ο.κ.). Το σίγουρο είναι ένα: Έρχονται εξελίξεις που θα ανατρέψουν πολλά από τα σημερινά δεδομένα στην περιοχή μας. http://kathimerini.com.cy/index.php?pageaction=kat&modid=1&artid=247434
