Του Σωτήρη Παπαδόπουλου-Το τουρκικό αναπτυξιακό μοντέλο έφτασε στα όριά του και απειλεί τον Ταγίπ Ερντογάν.Το τουρκικό οικονομικό «θαύμα» που πέτυχε το AKP είναι η αιτία της
μεγάλης «αγάπης» που κερδίζει ο Πρόεδρος της Τουρκίας. Η δύσκολη
οικονομική κατάσταση σήμερα δημιουργεί νέα δεδομένα, που μπορεί να
επηρεάσουν και το Κυπριακό.ΑΠΟ ΤΗΝ εποχή των διαμαντιών… στην εποχή του χαλκού;
Τα θεμέλια της «μικρής» Κίνας φαίνεται ότι τρίζουν επικίνδυνα. Η
Τουρκία, μια χώρα που εντυπωσίασε τη δεκαετία 2002 - 2012 ακόμη και τους
Αμερικανούς για το οικονομικό μοντέλο που έστησε, φαίνεται πως φτάνει
στα όριά της. Δεν είναι μάλιστα λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι το
κουκούλωμα των μεγάλων κοινωνικοπολιτικών αντιθέσεων, που γινόταν όλα τα
προηγούμενα χρόνια, πια δεν μπορεί να καλυφθεί από την ίδια την
ιδεολογική ομπρέλα.
Η εικόνα που είδαμε τον περασμένο μήνα, με χιλιάδες λαού να κατεβαίνουν στους δρόμους μόλις με ένα μήνυμα του Ταγίπ Ερντογάν μέσω FaceTime, αμέσως δημιούργησε το ερώτημα: Ο τουρκικός λαός γιατί αγαπάει τόσο πολύ τον Ερντογάν; Η απάντηση είναι απλή. Η οικονομική ισχύς που απέκτησε ο ιδιωτικός τομέας. Αλλά ας δούμε τι λένε οι αριθμοί και τα δεδομένα που δημιούργησε το κυβερνών κόμμα του AKP, με αποτέλεσμα να έχουμε το τουρκικό οικονομικό θαύμα.
1. Το ΑΕΠ αυξήθηκε μεταξύ 2002 και 2011 με μέσο ετήσιο ρυθμό 5,2%.
2. Η οικονομία τριπλασιάστηκε.
3. Ο πληθωρισμός έπεσε.
4. Η χώρα δεν χρωστά προς το ΔΝΤ και πλέον είναι καθαρός δανειστής του ταμείου.
5. Εξάπλωση τουρκικών κατασκευαστικών εταιρειών στις χώρες της πρώην σοβιετικής επιρροής, στο Ιράκ, στη Μέση Ανατολή.
6. Φαραωνικών διαστάσεων έργα στο εσωτερικό (φράγματα στον Τίγρη, γέφυρες στον Βόσπορο, γιγαντιαία αεροδρόμια, μέχρι και διώρυγα που να παρακάμπτει την Κωνσταντινούπολη έχει προταθεί).
7. Βιομηχανικοί τομείς παρουσίασαν άνθηση, όπως τα ναυπηγεία, κατασκευές, εξαγωγική πολεμική βιομηχανία.
8. Η χώρα γέμισε πανεπιστήμια.
9. Σειρά ιδιωτικοποιήσεων.
Ο μέσος Τούρκος πολίτης ένιωσε την έντονη αλλαγή στο πορτοφόλι του. Παράλληλα εκτινάχθηκε το εθνικιστικό προφίλ, με την Τουρκία να εμφανίζεται ότι έχει έναν ηγέτη που έβαλε τη χώρα στο σκληρό «κλαμπ» των αναπτυγμένων χωρών με ειδική σχέση με τις ΗΠΑ και με πρωταγωνιστικό ρόλο στις ενεργειακές ροές και το παιχνίδι των αγωγών.
Το θαύμα… γίνεται σκουπίδια;
Το πραξικόπημα δημιούργησε πρόσθετη αβεβαιότητα στη χώρα, με αποτέλεσμα πριν από ένα μήνα οι Οίκοι αξιολόγησης να στείλουν σαφή μηνύματα. Η Standard & Poor's υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Τουρκίας σε ξένο νόμισμα σε «ΒΒ» από «ΒΒ+», υποβαθμίζοντάς την περαιτέρω στην κατάσταση «junk». Το outlook είναι «αρνητικό» από «σταθερό», που σημαίνει ότι η S&P θα μπορούσε να μειώσει και πάλι την πιστοληπτική αξιολόγηση μεσοπρόθεσμα. «Αναμένουμε μια περίοδο αυξημένης αβεβαιότητας, που θα μπορούσε να περιορίσει τις εισροές κεφαλαίων στην οικονομία της Τουρκίας», ανέφερε ο οίκος αξιολόγησης.
Σε καθεστώς αναθεώρησης για πιθανή υποβάθμιση έθεσε και η Moody’s την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της Τουρκίας (Baa3), αυξάνοντας την πιθανότητα η χώρα να χάσει τον επενδυτικό της βαθμό και να οδηγηθεί σε καθεστώς junk. Επίσης:
· Το χρέος αυτό δεν είναι καθόλου ευοίωνο.
· Η ανεργία είναι δομικά υψηλή, ειδικά στις γυναίκες που ποτέ δεν ενσωματώθηκαν εργασιακά όπως σε άλλες μουσουλμανικές χώρες.
· Η εξαγωγική της επιτυχία βασίζεται σε χαμηλής ή ενδιάμεσης τεχνολογίας διαρκή καταναλωτικά αγαθά, βασισμένα σε μικρό εργατικό κόστος, χωρίς μια ισχυρή βιομηχανία μέσων παραγωγής.
· Η «καινοτομία» και η «αριστεία», σαφώς δεν υπάρχουν.
· Η κρίση στην Ευρώπη ανάγκασε την εξαγωγική Τουρκία να στραφεί τα τελευταία χρόνια σε άλλες αγορές: το κουρδικό Ιράκ είναι πλέον ο καλύτερος πελάτης της.
Τα τελευταία στοιχεία
1. Σύμφωνα με τα δεδομένα του Συμβουλίου Εξαγωγέων Τουρκίας, οι εξαγωγές σε σχέση με πέρσι τον Ιούλιο μειώθηκαν κατά 18,7% φτάνοντας στο ύψος των $8,779 δις. Οι εξαγωγές κατά τους 7 πρώτους μήνες του έτους παρουσίασαν πτώση 4,9%, φτάνοντας τα $80,447. Σε σχέση με το προηγούμενο 12μηνο, οι εξαγωγές παρουσιάζουν πτώση 6,1% φτάνοντας το επίπεδο των $139,723 δις.
2. Μετά την υποβίβαση της πιστοληπτικής ικανότητας της Τουρκίας από την S&P, η ισοτιμία λίρας - δολαρίου έφτασε στο ιστορικό ρεκόρ του 1 δολάριο - 3,0948 λίρες. Η προηγούμενη κορύφωση του δολαρίου ήταν τον Οκτώβριο 2015, όταν είχε φτάσει στις 3,0750 λίρες.
3. Η αλήθεια είναι ότι το χρέος της Τουρκίας δεν είχε απασχολήσει πολύ τους επενδυτές τους τελευταίους μήνες. Ωστόσο, οι τράπεζες της Τουρκίας χρωστούν περίπου 100 δις δολάρια σε ξένους δανειστές και περίπου 20 δις δολάρια σε μη τραπεζικά ιδρύματα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών.
4. Η HSBC έχει αναφέρει ότι το τουρκικό νόμισμα θα είναι πιο αδύναμο στο εγγύς μέλλον.
5. Ο τουρκικός τραπεζικός τομέας έχει ένα κεφάλαιο 250 δις λιρών. Αυτά είναι τα κατατεθειμένα χρήματα. Τα κέρδη είναι 26 δις λίρες. Οι τράπεζες σχεδόν δεν κερδίζουν τα χρήματα που δίνουν ως τόκους! Οι προβληματικές πιστώσεις αυξάνονται γρήγορα.
6. Σωσίβιο είναι οι εξαγωγές του τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, που διαμορφώθηκε στα 2,1 δισεκατομμύρια δολάρια, καταγράφοντας αύξηση 9% σε σύγκριση με πέρσι. Τον Ιούνιο του 2016 ο τομέας της αυτοκινητοβιομηχανίας, που κατέχει τη μερίδα του λέοντος στις τουρκικές εξαγωγές, έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο εξαγωγών σε μηνιαία βάση από τον Ιούλιο του 2008.
7. Τα τουριστικά έσοδα υποχώρησαν 23% τον Μάιο με την πτώση έναντι του προηγούμενου έτους να αυξάνεται κάθε μήνα που περνά, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία.
Η ξαφνική αγάπη προς τη Μόσχα
Η τουρκική οικονομία κλονίστηκε από τις ρωσικές κυρώσεις που κόστισαν στην Άγκυρα $15 δις και η χώρα έφτασε σε σημείο να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα ηλεκτροδοσίας ακόμα και στην εύπορη Κωνσταντινούπολη.
Μια έκθεση από το Επιμελητήριο Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων (EMO) της Κωνσταντινούπολης, μπορεί ουσιαστικά να εξηγήσει την πολύ γρήγορη αντιστροφή κλίματος. Η Τουρκία, αναφέρει η έκθεση, εισάγει το 97% της ενέργειάς της, ενώ το 80% των εισαγόμενων υδρογονανθράκων προέρχεται από Ρωσία και Ιράν.
Ο Dani Rodrik, Τούρκος οικονομολόγος στο Harvard, ανέφερε: «Από την οπτική των επενδυτών η Τουρκία δείχνει περισσότερο σαν μια πολιτική υπόθεση. Ήταν η οικονομική διαμάχη», δήλωσε ο Rodrik «που πίεσε τον Ερντογάν να συμφιλιωθεί τις τελευταίες εβδομάδες με τη Ρωσία και το Ισραήλ. Όποια πιθανά οφέλη για τον τουρισμό που αναμένονταν, διακυβεύονται από την πολιτική αστάθεια».
Την ίδια ώρα ο Bulent Gultekin, καθηγητής Οικονομικών στο Wharton School του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια και κεντρικός τραπεζίτης τη δεκαετία του 1990, είπε: «Η πρόκληση για την Τουρκία, και αυτό που ξέχασε η κυβέρνηση, είναι η ανάγκη να βελτιωθεί η παραγωγικότητα. Χωρίς μακροπρόθεσμες επενδύσεις στην Παιδεία ή μια εξαγωγικά ωθούμενη οικονομία, καταδικάζεσαι για χαμηλή οικονομική ανάπτυξη».
Η Τουρκία κινδυνεύει από την εποχή των… διαμαντιών να μπει στην εποχή… του χαλκού.
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/357808/o-megalos-fovos-tou-soultanou
Η εικόνα που είδαμε τον περασμένο μήνα, με χιλιάδες λαού να κατεβαίνουν στους δρόμους μόλις με ένα μήνυμα του Ταγίπ Ερντογάν μέσω FaceTime, αμέσως δημιούργησε το ερώτημα: Ο τουρκικός λαός γιατί αγαπάει τόσο πολύ τον Ερντογάν; Η απάντηση είναι απλή. Η οικονομική ισχύς που απέκτησε ο ιδιωτικός τομέας. Αλλά ας δούμε τι λένε οι αριθμοί και τα δεδομένα που δημιούργησε το κυβερνών κόμμα του AKP, με αποτέλεσμα να έχουμε το τουρκικό οικονομικό θαύμα.
1. Το ΑΕΠ αυξήθηκε μεταξύ 2002 και 2011 με μέσο ετήσιο ρυθμό 5,2%.
2. Η οικονομία τριπλασιάστηκε.
3. Ο πληθωρισμός έπεσε.
4. Η χώρα δεν χρωστά προς το ΔΝΤ και πλέον είναι καθαρός δανειστής του ταμείου.
5. Εξάπλωση τουρκικών κατασκευαστικών εταιρειών στις χώρες της πρώην σοβιετικής επιρροής, στο Ιράκ, στη Μέση Ανατολή.
6. Φαραωνικών διαστάσεων έργα στο εσωτερικό (φράγματα στον Τίγρη, γέφυρες στον Βόσπορο, γιγαντιαία αεροδρόμια, μέχρι και διώρυγα που να παρακάμπτει την Κωνσταντινούπολη έχει προταθεί).
7. Βιομηχανικοί τομείς παρουσίασαν άνθηση, όπως τα ναυπηγεία, κατασκευές, εξαγωγική πολεμική βιομηχανία.
8. Η χώρα γέμισε πανεπιστήμια.
9. Σειρά ιδιωτικοποιήσεων.
Ο μέσος Τούρκος πολίτης ένιωσε την έντονη αλλαγή στο πορτοφόλι του. Παράλληλα εκτινάχθηκε το εθνικιστικό προφίλ, με την Τουρκία να εμφανίζεται ότι έχει έναν ηγέτη που έβαλε τη χώρα στο σκληρό «κλαμπ» των αναπτυγμένων χωρών με ειδική σχέση με τις ΗΠΑ και με πρωταγωνιστικό ρόλο στις ενεργειακές ροές και το παιχνίδι των αγωγών.
Το θαύμα… γίνεται σκουπίδια;
Το πραξικόπημα δημιούργησε πρόσθετη αβεβαιότητα στη χώρα, με αποτέλεσμα πριν από ένα μήνα οι Οίκοι αξιολόγησης να στείλουν σαφή μηνύματα. Η Standard & Poor's υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Τουρκίας σε ξένο νόμισμα σε «ΒΒ» από «ΒΒ+», υποβαθμίζοντάς την περαιτέρω στην κατάσταση «junk». Το outlook είναι «αρνητικό» από «σταθερό», που σημαίνει ότι η S&P θα μπορούσε να μειώσει και πάλι την πιστοληπτική αξιολόγηση μεσοπρόθεσμα. «Αναμένουμε μια περίοδο αυξημένης αβεβαιότητας, που θα μπορούσε να περιορίσει τις εισροές κεφαλαίων στην οικονομία της Τουρκίας», ανέφερε ο οίκος αξιολόγησης.
Σε καθεστώς αναθεώρησης για πιθανή υποβάθμιση έθεσε και η Moody’s την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της Τουρκίας (Baa3), αυξάνοντας την πιθανότητα η χώρα να χάσει τον επενδυτικό της βαθμό και να οδηγηθεί σε καθεστώς junk. Επίσης:
· Το χρέος αυτό δεν είναι καθόλου ευοίωνο.
· Η ανεργία είναι δομικά υψηλή, ειδικά στις γυναίκες που ποτέ δεν ενσωματώθηκαν εργασιακά όπως σε άλλες μουσουλμανικές χώρες.
· Η εξαγωγική της επιτυχία βασίζεται σε χαμηλής ή ενδιάμεσης τεχνολογίας διαρκή καταναλωτικά αγαθά, βασισμένα σε μικρό εργατικό κόστος, χωρίς μια ισχυρή βιομηχανία μέσων παραγωγής.
· Η «καινοτομία» και η «αριστεία», σαφώς δεν υπάρχουν.
· Η κρίση στην Ευρώπη ανάγκασε την εξαγωγική Τουρκία να στραφεί τα τελευταία χρόνια σε άλλες αγορές: το κουρδικό Ιράκ είναι πλέον ο καλύτερος πελάτης της.
Τα τελευταία στοιχεία
1. Σύμφωνα με τα δεδομένα του Συμβουλίου Εξαγωγέων Τουρκίας, οι εξαγωγές σε σχέση με πέρσι τον Ιούλιο μειώθηκαν κατά 18,7% φτάνοντας στο ύψος των $8,779 δις. Οι εξαγωγές κατά τους 7 πρώτους μήνες του έτους παρουσίασαν πτώση 4,9%, φτάνοντας τα $80,447. Σε σχέση με το προηγούμενο 12μηνο, οι εξαγωγές παρουσιάζουν πτώση 6,1% φτάνοντας το επίπεδο των $139,723 δις.
2. Μετά την υποβίβαση της πιστοληπτικής ικανότητας της Τουρκίας από την S&P, η ισοτιμία λίρας - δολαρίου έφτασε στο ιστορικό ρεκόρ του 1 δολάριο - 3,0948 λίρες. Η προηγούμενη κορύφωση του δολαρίου ήταν τον Οκτώβριο 2015, όταν είχε φτάσει στις 3,0750 λίρες.
3. Η αλήθεια είναι ότι το χρέος της Τουρκίας δεν είχε απασχολήσει πολύ τους επενδυτές τους τελευταίους μήνες. Ωστόσο, οι τράπεζες της Τουρκίας χρωστούν περίπου 100 δις δολάρια σε ξένους δανειστές και περίπου 20 δις δολάρια σε μη τραπεζικά ιδρύματα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών.
4. Η HSBC έχει αναφέρει ότι το τουρκικό νόμισμα θα είναι πιο αδύναμο στο εγγύς μέλλον.
5. Ο τουρκικός τραπεζικός τομέας έχει ένα κεφάλαιο 250 δις λιρών. Αυτά είναι τα κατατεθειμένα χρήματα. Τα κέρδη είναι 26 δις λίρες. Οι τράπεζες σχεδόν δεν κερδίζουν τα χρήματα που δίνουν ως τόκους! Οι προβληματικές πιστώσεις αυξάνονται γρήγορα.
6. Σωσίβιο είναι οι εξαγωγές του τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, που διαμορφώθηκε στα 2,1 δισεκατομμύρια δολάρια, καταγράφοντας αύξηση 9% σε σύγκριση με πέρσι. Τον Ιούνιο του 2016 ο τομέας της αυτοκινητοβιομηχανίας, που κατέχει τη μερίδα του λέοντος στις τουρκικές εξαγωγές, έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο εξαγωγών σε μηνιαία βάση από τον Ιούλιο του 2008.
7. Τα τουριστικά έσοδα υποχώρησαν 23% τον Μάιο με την πτώση έναντι του προηγούμενου έτους να αυξάνεται κάθε μήνα που περνά, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία.
Η ξαφνική αγάπη προς τη Μόσχα
Η τουρκική οικονομία κλονίστηκε από τις ρωσικές κυρώσεις που κόστισαν στην Άγκυρα $15 δις και η χώρα έφτασε σε σημείο να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα ηλεκτροδοσίας ακόμα και στην εύπορη Κωνσταντινούπολη.
Μια έκθεση από το Επιμελητήριο Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων (EMO) της Κωνσταντινούπολης, μπορεί ουσιαστικά να εξηγήσει την πολύ γρήγορη αντιστροφή κλίματος. Η Τουρκία, αναφέρει η έκθεση, εισάγει το 97% της ενέργειάς της, ενώ το 80% των εισαγόμενων υδρογονανθράκων προέρχεται από Ρωσία και Ιράν.
Ο Dani Rodrik, Τούρκος οικονομολόγος στο Harvard, ανέφερε: «Από την οπτική των επενδυτών η Τουρκία δείχνει περισσότερο σαν μια πολιτική υπόθεση. Ήταν η οικονομική διαμάχη», δήλωσε ο Rodrik «που πίεσε τον Ερντογάν να συμφιλιωθεί τις τελευταίες εβδομάδες με τη Ρωσία και το Ισραήλ. Όποια πιθανά οφέλη για τον τουρισμό που αναμένονταν, διακυβεύονται από την πολιτική αστάθεια».
Την ίδια ώρα ο Bulent Gultekin, καθηγητής Οικονομικών στο Wharton School του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια και κεντρικός τραπεζίτης τη δεκαετία του 1990, είπε: «Η πρόκληση για την Τουρκία, και αυτό που ξέχασε η κυβέρνηση, είναι η ανάγκη να βελτιωθεί η παραγωγικότητα. Χωρίς μακροπρόθεσμες επενδύσεις στην Παιδεία ή μια εξαγωγικά ωθούμενη οικονομία, καταδικάζεσαι για χαμηλή οικονομική ανάπτυξη».
Η Τουρκία κινδυνεύει από την εποχή των… διαμαντιών να μπει στην εποχή… του χαλκού.
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/357808/o-megalos-fovos-tou-soultanou
